Zespół Alicji w Krainie Czarów, czyli gdy rzeczywistość nie jest taką, jaką się nam wydaje

Zespół Alicji w Krainie Czarów – co to?

Zespół Alicji w Krainie Czarów to zaburzenie psychiczne, które charakteryzuje się m.in. nieprawidłowościami w zakresie percepcji wzrokowej, schematu ciała oraz poczucia czasu [1].

Nazwa tego neurologicznego fenomenu nawiązuje do powieści Lewisa Carrolla. To historia o dziewczynce, która trafia do magicznego świata. Czekają ją tam niezwykłe doświadczenia – między innymi najpierw staje się nienaturalnie mała, a następnie – zaskakująco olbrzymia. Podobne objawy, czyli wrażenie zmieniającego się ciała i rzeczywistości, zgłaszają pacjenci cierpiący na zespół Alicji w Krainie Czarów.

Warto zaznaczyć, że Lewis Carroll prawdopodobnie sam cierpiał na migrenę i mógł doświadczać objawów, które opisał w powieści. W swoich pamiętnikach wielokrotnie wspominał o „żółciowym bólu głowy” z silnymi wymiotami, a w 1885 roku napisał, że „po raz drugi doświadczył tego dziwnego optycznego uczucia widzenia poruszających się fortyfikacji, a następnie bólu głowy” [2].

Zespół Alicji w Krainie Czarów po raz pierwszy został opisany w 1952 roku przez amerykańskiego neurologa Caro Lippmana – przytoczył on przypadki swoich pacjentów, którzy mieli wrażenie, że podczas ataków migreny stają się niezwykle wysocy albo niscy. Pierwszą osobą, która użyła terminu „zespół Alicji w Krainie Czarów” (w 1955 roku), był natomiast angielski psychiatra John Todd [2].

Należy wspomnieć, że to zaburzenie psychiczne wciąż nie zostało ujęte w ICD-10 (międzynarodowa klasyfikacja chorób), ani w DSM-V (klasyfikacja zaburzeń psychicznych Amerykańskiego Towarzystwa Psychologicznego).

Zobacz też: Zespół Adele, czyli „choroba miłości”

Zespół Alicji w Krainie Czarów – epidemiologia

Choć przyjmuje się, że zespół Alicji w Krainie Czarów występuje niezwykle rzadko, z badań klinicznych wynika, iż jego objawów doświadcza nawet 15% pacjentów z migreną.

W 65% przypadków zespół Alicji w Krainie Czarów występuje u osób poniżej 18. roku życia [2]. Badania wskazują również, że 38,9% dotkniętych nim osób doświadczyło pojedynczego objawu, 33,6% doświadczyło dwóch symptomów, 10,6% doświadczyło trzech, a 16,8% – aż czterech [3].

Zobacz też: Syndrom Marii Antoniny – co to jest?

Jakie są objawy zespołu Alicji w Krainie Czarów?

Charakterystycznym dla przebiegu AIWS objawem są metamorfopsje, czyli zaburzenia postrzegania przedmiotów, innych osób albo własnego ciała – obiekt wciąż jest rozpoznawalny, ale zniekształcony.

Do metamorfopsji wzrokowych wlicza się:

• makropsje – wrażenie zwiększenia się przedmiotu,
• mikropsje – wrażenie zmniejszenia się przedmiotu,
• teleopsje – oddalanie się obrazu,
• pelopsje – przybliżanie się obrazu.

Część pacjentów doświadcza również derealizacji oraz depersonalizacji (jest to zmiana postrzegania siebie i/lub otoczenia, współwystępująca z poczuciem nierealności), liliputianizmu (miniaturyzacji osób) oraz halucynacji wzrokowych i słuchowych [4].

W zdecydowanej większości przypadków objawy zespołu Alicji w Krainie Czarów pojawiają się epizodycznie. Niemniej zdarza się, że to niezwykłe zaburzenie psychiczne przybiera postać przewlekłą [5].

Przeczytaj też: Jakimi cechami charakteryzuje się osobowość anankastyczna?

Przyczyny zespołu Alicji w Krainie Czarów

Patofizjologia zespołu Alicji w Krainie Czarów wciąż nie jest to końca poznana. Wiadomo natomiast, że w prawie połowie przypadków (48%) omawiane objawy wystąpiły w przebiegu infekcji wirusem Epsteina-Bar, a w 11% współwystępowały z migrenowym bólem głowy [6].

Inne opisane w literaturze przyczyny zespołu Alicji w Krainie Czarów to:

• klasterowy ból głowy,
• napięciowy ból głowy,
• HANDL: zespół przemijającego bólu głowy i deficytów neurologicznych z limfocytozą płynu mózgowo-rdzeniowego,
• padaczka skroniowa,
• padaczka płata czołowego,
• wirus Coxsackie B1,
• wirus cytomegalii,
• wirus grypy A,
• mykoplazma,
• ospa wietrzna,
• bolerioza z Lyme,
• udar krwotoczny i niedokrwienny,
• naczyniak jamisty,
• zapalenie mózgu,
• zespół Cotarda,
• glejak zarodkowy,
• zespół Capgrasa,
• schizofrenia [2].

To też może Cię zainteresować: Aura migrenowa

Jak zdiagnozować zespół Alicji w Krainie Czarów?

Jak widać, zespół Alicji w Krainie Czarów może mieć różne przyczyny – proces diagnostyczny powinien zatem rozpocząć się od wykluczenia poważnych schorzeń. Innymi słowy, w pierwszej kolejności pacjent powinien udać się do internisty lub bezpośrednio do neurologa.

W diagnostyce AIWS współwystępującego z migreną można zastosować kryteria rozpoznania stworzone przez Valenca i wsp. [3]. Są to:

1. Jeden lub większa liczba doświadczanych epizodów iluzji dotyczących ciała lub metamorfopsji.
2. Czas trwania tych epizodów <30 min.
3. Objawy powinny towarzyszyć bólom głowy (lub w wywiadzie powinna wystąpić migrena).
4. Wyniki badań MRI głowy, EEG i badanie płynu mózgowo-rdzeniowego powinny być prawidłowe.

Przeczytaj też: Syndrom Piotrusia Pana – przyczyny, objawy, leczenie

Leczenie zespołu Alicji w Krainie Czarów

Do tej pory nie opracowano schematu leczenia zespołu Alicji w Krainie Czarów, leczy się jedynie choroby, które mogą go wywoływać [3]. W pozostałych przypadkach pacjentom zaleca się sięganie po techniki relaksacyjne, a jeśli objawy pojawiają się w związku z migreną – zapobieganie kolejnym jej atakom poprzez farmakoterapię.