Zespół Cotarda – co to jest, przyczyny, objawy, leczenie

Zespół Cotarda – co to jest?

Zespół Cotarda charakteryzuje się obecnością urojeń nihilistycznych, dotyczących przede wszystkim ciała chorego oraz zaburzonym poczuciem istnienia. Choroba ta występuje niezmiernie rzadko, dlatego jak dotąd nie udało się poznać jej dokładnej przyczyny.

Na podstawie opisów przypadków pacjentów cierpiących na „syndrom chodzącego trupa”, bo tak potocznie nazywane jest omawiane zaburzenie, zaobserwowano, że choroba występuje najczęściej u pacjentów po 50. roku życia. Jednak zespół Cotarda przypadki odnotowuje także w wieku dziecięcym i nastoletnim. Kobiety nieco częściej doświadczają symptomów choroby w porównaniu do mężczyzn. Na podstawie objawów syndromu Cotarda wyróżnia się trzy postacie tej choroby:

• współwystępowanie depresji i halucynacji,
• zespół Cotarda I – obserwuje się urojenia negacyjne oraz urojenia hipochondryczne, ale nie występują objawy depresyjne,
• zespół Cotarda II – pojawiają się zaburzenia depresyjne, urojenia nihilistyczne, stany lękowe, omamy oraz silne przeświadczenie o nieśmiertelności, próby samobójcze.

Przeczytaj również: Jak leczyć hipochondrię?

Zespół Cotarda – przyczyny

Jak już wspomniano, dokładna przyczyna rozwoju schorzenia jak dotąd nie została dokładnie poznana. Zaobserwowano występowanie syndromu Cotarda wtórnie do innych schorzeń, wśród których do najczęstszych należy ciężka depresja z objawami psychotycznymi.

Objawy opisywanego zespołu mogą występować także u pacjentów cierpiących na schizofrenię oraz chorobę afektywną dwubiegunową, która wiąże się z zespołem Cotarda u osób młodych, poniżej 25. roku życia.

Schorzenie może również być skutkiem uszkodzenia ośrodkowego układu nerwowego przez choroby naczyniowe (udar mózgu, krwiak), stwardnienie rozsiane, guz lub uraz. U pacjentów z omawianym zespołem często obserwuje się zmiany w płatach czołowych obustronnie lub tylko w obrębie prawej półkuli mózgu, a także uogólniony zanik mózgowia.

Zespół Cotarda występuje również u niektórych pacjentów z otępieniem, chorobą Parkinsona lub ciężkim upośledzeniem umysłowym. W bardzo rzadkich przypadkach choroba stanowi jeden z niepożądanych objawów stosowanej terapii acyklowirem, amantadyną lub kortykosteroidami. Hiponatremia (obniżony poziom sodu w surowicy krwi), która wynika z odwodnienia, również może przyczyniać się do wystąpienia zespołu Cotarda.

Objawy opisywanego zaburzenia psychicznego obserwowano również u pacjentów z AIDS. Warto wspomnieć jeszcze, że wraz z zespołem Cotarda często występują zespoły błędnej identyfikacji: zespół Capgrasa lub zespół Fregoliego.

Zespół Cotarda – objawy

Do charakterystycznych objawów choroby Cotarda należy zespół urojeń nihilistycznych, dotyczących uszkodzenia, złej pracy lub zaniku narządów wewnętrznych. Bardzo często pacjenci mają urojenia śmierci – są przekonani o tym, że są martwi, a ich ciała nie istnieją, ponieważ uległy pośmiertnemu rozkładowi. Co ważne, pacjent przeświadczony o swoim nieistnieniu nie weryfikuje swoich sądów na podstawie logicznych wyjaśnień i dowodów.

Chorzy z syndromem Cotarda bardzo często doświadczają również objawów depresyjnych. Poza znacznym obniżeniem nastroju, zmniejszeniem aktywności oraz anhedonią (niemożliwością odczuwania przyjemności), obserwuje się objawy zespołu hipomaniakalnego – nieuzasadnione poczucie winy, pobudzenie lub zahamowanie psychoruchowe, niepokój albo lęk.

Nierzadko pojawiają się bierne tendencje samobójcze – pacjent odmawia jedzenia lub picia, samookalecza się oraz ma myśli i próby samobójcze. Z kolei u niektórych pacjentów rozwija się silne przekonanie o własnej nieśmiertelności. Obserwowano również chorych z zespołem Cotarda doświadczających halucynacji, zwłaszcza głosowych i wzrokowych.

Zespół Cotarda – leczenie

Ze względu na częsty związek zespołu Cotarda z ciężkimi epizodami depresji, u pacjentów rośnie ryzyko zachowań samobójczych. Dlatego tak ważne jest szybkie rozpoznanie i prawidłowe leczenie chorych z omawianym schorzeniem. Terapia syndromu Cotarda obejmuje farmakoterapię, elektrowstrząsy, psychoterapię, a także leczenie przyczynowe – jeżeli za rozwój „zespołu chodzącego trupa” odpowiedzialna jest inna jednostka chorobowa.

Leczenie farmakologiczne obejmuje leki przeciwdepresyjn e, przeciwpsychotyczne oraz leki stabilizujące nastrój. W przypadkach ciężkiej depresji psychotycznej z biernymi tendencjami samobójczymi zastosowanie mają elektrowstrząsy – dobrze tolerowane przez osoby w wieku podeszłym. W niektórych przypadkach konieczne jest wprowadzenie politerapii, czyli leczenia kilkoma lekami jednocześnie lub jednoczesne zastosowanie różnych form terapii.