Syndrom Marii Antoniny – przyczyny, objawy, leczenie

Syndrom Marii Antoniny – rys historyczny

Maria Antonina to szczególna postać na kartach historii, której ostatnie miesiące życia, gdy Francja pogrążyła się w krwawej rewolucji, obfitowały w stres i udrękę. To właśnie w związku z tymi wydarzeniami, a konkretnie wzięciem w niewolę i zamknięciem w Bastylii, w której królowa Francji oczekiwała na ścięcie na gilotynie, wiąże się legenda mówiąca o tym, że miała ona w ciągu jednej nocy całkowicie osiwieć. Można się domyśleć, że poziom strachu, który towarzyszył jej w ostatnich dniach życia, był naprawdę ogromny.

Na przestrzeni dziejów można znaleźć podobne wydarzenia i wzmianki o innych osobach, u których ciemne włosy gwałtownie zmieniły kolor. Są to chociażby brytyjski pisarz i prawnik Thomas More i Maria królowa Szkocji, u których pojawiło się nagle wiele białych kosmyków włosów, gdy dowiedzieli się o egzekucji czy 17-letni żydowski uczony w Talmudzie, u którego siwe włosy pojawiły się w wyniku przepracowania.

Przeczytaj też: Syndrom Piotrusia Pana – przyczyny, objawy, leczenie

Na kartach historii zapisały się również inne, podobne wydarzenia, związane z wojnami lub torturami. I choć wydawać by się mogło, że faktycznie siwienie włosów w tym przypadku jest wynikiem stresu, tak naprawdę mógł on być jedynie impulsem powodującym wyzwalanie mechanizmów autoimmunologicznych, o których decydują predyspozycje genetyczne.

Zobacz też: Czym jest Zespół Alicji w Krainie Czarów?

Syndrom Marii Antoniny jako wariant łysienia plackowatego

Syndrom Marii Antoniny, inaczej określany jako canities subita przez wiele lat wiązano ze schorzeniem autoimmunologicznym, jakim jest łysienie plackowate. W jego przebiegu dochodzi do nadreaktywności układu immunologicznego, w wyniku której w pierwszej kolejności przeciwciała atakują mieszki włosowe zawierające pigment, doprowadzając do ich gwałtownego wypadania. Etiologia choroby wciąż nie została dokładnie poznana, ale udowodniono, że do jej rozwoju przyczyniają się między innymi silny stres, zaburzenia hormonalne, nieprawidłowa dieta i niektóre patogeny. Z tego właśnie względu syndrom Marii Antoniny przez wielu uznawany jest po prostu jako wariant łysienia plackowatego, w przebiegu którego dochodzi do pozornego siwienia, związanego z nagłą utratą wszystkich wybarwionych włosów, sprawiając, że pozostałe wydają się być całkowicie białe. Pamiętajmy jednak, że łysienie plackowate może dotyczyć nie tylko skóry głowy, ale również innych partii ciała.

Przeczytaj też: Zespół Adele – przyczyny, objawy, skutki

Przyczyny syndromu Marii Antoniny

W ostatnich latach przeprowadzano liczne badania wyjaśniające nagłe pojawianie się białych kosmyków włosów. Udowodniono, że traumatyczne przeżycia i ekspozycja na silny stres mogą powodować utratę przez mieszki włosowe komórek macierzystych – melanocytów, odpowiedzialnych za wytwarzanie pigmentu. U podłoża tego zjawiska leży zwiększona produkcja noradrenaliny, pełniącej rolę neuroprzekaźnika we współczulnym układzie nerwowym, odpowiadającym za reakcje typu „walcz lub uciekaj”. Żeby jednak w pełni zrozumieć mechanizm działania tego zjawiska, trzeba przyjrzeć się bliżej budowie mieszków włosowych.

Sprawdź też: Czy siwienie zawsze związane jest z wiekiem?

Mieszek włosowy posiada dwa rodzaje komórek macierzystych – jedne odpowiedzialne za wzrost włosów, drugie za ich wybarwienie. Całość opleciona jest neuronami współczulnego układu nerwowego. W wyniku stresu produkowana przez nasz organizm noradrenalina pochłaniana jest przez komórki macierzyste melanocytów, powodując ich hiperaktywność i nieodwracalne wyczerpanie. Mówiąc wprost, silny stres upośledza funkcjonowanie tej części komórek mieszków włosowych, a w efekcie nowo rosnące włosy pozbawione są koloru.

To też może Cię zainteresować: Jakie są przyczyny siwienia włosów?

Skoro wiemy już, że nagłe wybielenie włosów, określane jako syndrom Marii Antoniny, nie jest tylko legendą, a ma swoje podłoże w medycynie, warto zastanowić się, czy są jeszcze jakieś dodatkowe czynniki, które mogą wywołać u nas przedwczesne siwienie włosów.

Choroby autoimmunologiczne

Jedną z przyczyn przedwczesnego siwienia włosów może być bielactwo. Zdarza się, że stanowi ono osobną jednostkę chorobową lub też jest objawem towarzyszącym innym schorzeniom, takim jak np. choroba Hashimoto, łuszczyca czy inne choroby autoimmunologiczne. U osób cierpiących na bielactwo występują na skórze miejsca pozbawione pigmentu. Jeżeli zmiany występują również na głowie, wyrastające w tym miejscu włosy również będą miały odcień zupełnie biały.

Niedobory witaminowe

W dzisiejszych czasach prowadzony przez nas intensywny tryb życia sprawia, że często zapominamy o prawidłowym odżywianiu się. Spożywane na szybko posiłki, ubogie w warzywa i owoce mogą prowadzić do powstania w naszym organizmie niedoborów witaminowych, zaburzających jego prawidłową pracę. Jedną z bardziej potrzebnych na co dzień witamin jest witamina B12. Jej niedobór nie tylko sprawia, że nasze włosy, podobnie jak włosy Antoniny, stają się całkowicie białe, ale powoduje również zmęczenie, zaburzenia czucia, drętwienie kończyn, a nawet zmianę zabarwienia skóry. W tym przypadku jednak zmieniający się kolor włosów to oznaka, że niedobór witaminy B12 występuje u nas już przez dłuższy czas. Warto skontaktować się z lekarzem i sprawdzić, czy u jego podłoża leży tylko nieprawidłowa dieta, czy jest on może spowodowany jakimś innym, poważniejszym schorzeniem.

To też może Cię zainteresować: Czym jest zespół Proteusza?

Leczenie syndromu Marii Antoniny

Choć syndrom Marii Antoniny (łysienie plackowate) jest schorzeniem, które trudno całkowicie wyleczyć, można łagodzić jego objawy, stosując zarówno preparaty miejscowe na bazie glikokortykosteroidów redukujących stan zapalny, jak i uogólnione, wykazujące głównie działanie immunosupresyjne i immunomodulujące. Stosunkowo dobre rezultaty dają podskórne iniekcje, które u wielu pacjentów przyczyniły się do ponownego wzrostu włosów. Inną metodą leczenia jest miejscowa immunoterapia, choć i ona nie daje w pełni zadowalających rezultatów. Z tego względu prowadzone są cały czas badania nad nowymi, bardziej skutecznymi lekami.

Czytaj również: Refleksologia – co to jest? Refleksologia twarzy, dłoni, stóp