Paroksetyna – wskazania, działanie, skuteczność, dawkowanie, skutki uboczne

Paroksetyna – wskazania do stosowania

Paroksetyna to jeden z preparatów należących do selektywnych inhibitorów zwrotnego wychwytu serotoniny czyli SSRI. Lek ten wydawany jest wyłącznie na receptę po uprzedniej konsultacji w poradni psychiatrycznej.

Wskazaniami do stosowania leku są:

• zaburzenia depresyjne o nasileniu średnim i ciężkim,
• stany depresyjno-lękowe,
• zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne,
• zespół lęku panicznego,
• fobie społeczne,
• agorafobia (lęk przed otwartą przestrzenią),
• zaburzenia stresu pourazowego.

Jest to lek wyłącznie dla osób dorosłych. Co ważne, można go stosować również u pacjentów w podeszłym wieku.

Zobacz też: Fluoksetyna – działanie i skuteczność

Jak działa paroksetyna?

Objawy depresji najczęściej są efektem obniżenia stężenia neuroprzekaźników, takich jak noradrenalina lub zmianą czułości receptorów noradrenaliny i serotoniny. Paroksetyna, jak już zostało wspomniane, jest jednym z najsilniej działających inhibitorów wychwytu zwrotnego serotoniny.

By zrozumieć mechanizm jej działania, konieczne jest wyjaśnienie, czym właściwie jest i jaką rolę w naszym organizmie pełni serotonina, często nazywana przez lekarzy hormonem szczęścia. To jeden z głównych neuroprzekaźników w układzie nerwowym, którego stężenie w mózgu przekłada się na kondycję psychiczną danej osoby. W naszym organizmie są obecne specjalne białka, które wychwytują serotoninę ze szczelin synaptycznych, co skutkuje spadkiem jej stężenia i zaburzeniem prawidłowego przewodnictwa między neuronami. Efektem niskiego poziomu serotoniny może być uczucie przewlekłego zmęczenia, depresja a nawet agresja. Paroksetyna blokuje jej transport z powrotem do komórek nerwowych, wydłużając aktywność serotoniny w szczelinach synaptycznych. Prowadzi to w krótkim czasie do znacznej poprawy i stabilizacji nastroju.

Zobacz też: Citalopram – działanie, skuteczność

Paroksetyna – dawkowanie

Paroksetyna w Polsce jest substancją czynną preparatu takiego jak Seroxat, Paxtin oraz ParoGen. To tabletki powlekane do doustnego stosowania, które należy brać raz dziennie, najlepiej w godzinach porannych, w trakcie posiłku. Pierwsze pozytywne skutki jej działania widoczne są już zazwyczaj w drugim tygodniu jej przyjmowania. Dobowa dawka przyjmowanej paroksetyny zależy w dużej mierze od stwierdzonej przez lekarza dolegliwości. W zależności od wskazania do zastosowania, dawkowanie prezentuje się następująco:

• ciężka postać depresji, zaburzenia lękowe i zaburzenia stresu pourazowego oraz fobia społeczna – standardowa dawka w tym przypadku to 20 mg na dobę. W razie braku skuteczności po kilku tygodniach stosowania lekarz może zadecydować o stopniowym zwiększeniu dawki (maksymalnie do 50 mg). Czas koniecznej terapii określa lekarz psychiatra, jednak powinien on wynosić minimum 6 miesięcy;
• zaburzenia lękowe z napadami lęku – docelowa dawka to 40 mg na dobę, jednak należy ją wprowadzać stopniowo, od dawki 10 mg, w celu uniknięcia początkowego zaostrzenia napadów lęku, który obserwowano u niektórych pacjentów. W skrajnych przypadkach dawka może zostać zwiększona do 60 mg na dobę, jednak nie wcześniej niż po kilku tygodniach przyjmowania dawki docelowej. Leczenie w tym przypadku również powinno trwać co najmniej kilka miesięcy;
• zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne – początkowa dawka to 20 mg na dobę. W zależności od nasilenia objawów, docelowo pacjent powinien przyjmować 40 mg lub 60 mg na dobę.

Pamiętajmy, że na dawkę docelową wpływ ma nie tylko nasilenie objawów, ale również indywidualne cechy pacjenta. Przykładowo, u osób starszych maksymalna dawka może wynosić 40 mg na dobę, a u osób z niewydolnością wątroby lub nerek powinny być stosowane minimalne dawki dające efekt terapeutyczny. Po zmetabolizowaniu w wątrobie paroksetyna w większości wydalana jest z moczem, a częściowo z kałem. Co istotne, chcąc zakończyć leczenie, paroksetynę należy odstawiać stopniowo, tak by zminimalizować ryzyko wystąpienia objawów odstawiennych. Należą do nich m.in.: zawroty głowy, nudności, wymioty, pobudzenie, lęk, zaburzenia snu czy zaburzenia czucia.

Zobacz też: Sertralina – działanie i skuteczność

Paroksetyna – działania niepożądane

Jako że paroksetyna jest jednym z najsilniej działających inhibitorów zwrotnego wychwytu serotoniny, jej stosowanie może wywoływać różnego rodzaju skutki uboczne. Podczas jej przyjmowania należy zachować szczególną ostrożność i pozostawać pod opieką lekarza. Pacjenci, zwłaszcza w początkowym etapie leczenia, najczęściej skarżą się na:

• nawracające nudności i wymioty,
• suchość w ustach,
• zaburzenia snu (nadmierna senność i spłycenie snu),
• zaburzenia seksualne (osłabione libido),
• uporczywe bóle głowy,
• zwiększenie masy ciała.

Ryzyko działań niepożądanych, związanych upośledzeniem funkcji seksualnych, wzrasta podczas długotrwałego przyjmowania paroksetyny. Na szczęście, dzieje się tak w rzadkich przypadkach.

Sprawdź też: Derealizacja i depersonalizacja – co to jest?

Przeciwwskazania do stosowania paroksetyny

Głównym przeciwwskazaniem do przyjmowania paroksetyny jest nadwrażliwość na tą substancję czynną lub inne substancje pomocnicze zawarte w preparacie. Powinno unikać się również jednoczesnego stosowania paroksetyny z tiorydazyną czy inhibitorami MAO (leczenie paroksetyną można zacząć po 2 tygodniach od zakończenia stosowania nieodwracalnych inhibitorów MAO). Niekorzystne działanie dla zdrowia może też wywołać większość trójpierścieniowych leków przeciwdepresyjnych oraz leki przeciwzakrzepowe (jednoczesne stosowanie paroksetyny i doustnych leków przeciwzakrzepowych może prowadzić do zwiększenia działania przeciwzakrzepowego). Ich przyjmowanie powinno być wyraźnie oddzielone czasowo, tak by uniemożliwić niekorzystne interakcje. Przyjmowanie paroksetyny nie jest również wskazane u osób z ciężką niewydolnością wątroby lub nerek.

Zobacz też: Jaki lek na depresję wybrać?

Paroksetyna a ryzyko wystąpienia zespołu serotoninowego

Ze względu na fakt, iż paroksetyna jest silnym lekiem, należy przy jej stosowaniu pamiętać o odpowiednich środkach ostrożności. Przede wszystkim należy poinformować psychiatrę o wszystkich przyjmowanych lekach, jak np. atypowe leki przeciwpsychotyczne czy doustne leki przeciwzakrzepowe. Może to bowiem prowadzić do wystąpienia nadmiernych krwawień np. z przewodu pokarmowego czy skóry.

Parosketyny nie wolno również łączyć z innymi preparatami hamującymi zwrotny wychwyt serotoniny czy wspomnianymi już lekami serotoninergicznymi. Znacząco zwiększa to bowiem ryzyko wystąpienia zespołu serotoninowego, który może objawiać się:

• drgawkami,
• skurczami mięśniowymi,
• rabdomiolizą,
• wysoką gorączką,
• omamami,
• tachykardią,
• biegunką,
• podwyższonym ciśnieniem.

Ostrożność w trakcie stosowania leku należy zachować również u pacjentów chorujących na cukrzycę, gdyż leki z grupy SSRI mogą wywoływać wahania stężenia glukozy w krwioobiegu. Zabronione jest jej stosowanie u dzieci i młodzieży, gdyż może nasilać u nich agresję i myśli samobójcze.

Zobacz też: Czym są napady lęku?

A jak wygląda kwestia prowadzenia pojazdów u osób przyjmujących paraksetynę? Teoretycznie nie wpływa ona na zdolność prowadzenia pojazdów, choć niektóre z występujących w trakcie terapii skutków ubocznych mogą stwarzać niebezpieczeństwo. Co ważne, w trakcie przyjmowania paraksetyny, jak i innych leków z grupy SSRI, nie wolno spożywać alkoholu.

Odstawianie paroksetyny może być prowadzone wyłącznie pod okiem lekarza, nigdy na własną rękę.