Świadomy sen – co to jest? Czy można kontrolować sen? Świadomy sen jako sposób na nocne koszmary, depresję i lęki

Co to świadomy sen?

Świadomy sen jest zjawiskiem, które w literaturze występuje pod nazwą lucid dream (LD). To sen, który możemy kontrolować. Odbywa się zwykle podczas fazy snu REM. Szacuje się, że nawet 55% ludzi miało co najmniej jeden świadomy sen w swoim życiu.

Osoba śniąca jest w stanie kreować senną rzeczywistość – podejmować przemyślane decyzje, panować nad swoimi ruchami. Stopień tych umiejętności zależy jednak od doświadczenia w zakresie świadomego śnienia.

Po raz pierwszy pojęcie to zostało opisane przez holenderskiego psychiatrę i pisarza Frederika van Eedena w 1913 roku w artykule „A Study of Dreams”. Naukowe potwierdzenie świadomego snu uzyskano w latach 70. XX wieku. Pionierem badań nad tym zjawiskiem stał się psychofizjolog dr Stephen LaBerge, który opracował jedną z najpopularniejszych technik świadomego śnienia.

Zobacz też: NDE – doświadczenia z pogranicza śmierci

Świadomy sen – rodzaje

Biorąc pod uwagę metodę indukcji, świadomy sen możemy podzielić na dwa główne typy:

• WILD (ang. Wake Inducted Lucid Dream). To sen indukowany jawą. Wchodzi się w niego bez utraty świadomości lub jedynie z bardzo krótkim okresem jej braku;
• DILD (ang. Dream Inducted Lucid Dream). To zbiór technik, które pomagają odzyskać świadomość w czasie trwania snu. Najpierw zasypiamy, śnimy nieświadomie i dopiero później uświadamiamy sobie, że wszystko jest snem.

Świadome sny mogą różnić się między sobą również poziomem kontroli, intensywnością doznań lub długością trwania marzeń sennych.

Czytaj również: Fibromialgia – co to jest? Przyczyny, objawy, badania, leczenie, rokowania

Jak mieć świadomy sen? Techniki świadomego snu

Istnieje wiele technik wywołania świadomego snu. Wszystkie wymagają treningu i cierpliwości. Rzadko zdarza się, że świadomy sen pojawia się naturalnie, bez stosowania specjalnych ćwiczeń.

Techniki fizjologiczno-farmakologiczne

• Drzemka. Metoda wykorzystująca stan naturalnej, wzmożonej senności o pewnych porach, np. popołudniu. Podczas drzemki w dzień istnieje większa szansa na świadomy sen niż w czasie nocnego snu.
• Technika szamańska. Praktyka stosowana przez szamanów z Kostaryki i Meksyku. Polega na spożywaniu tuż przed snem palonego suszu lub naparów z roślin zwanych „afrykańskim korzeniem snów” lub „zielem snu”, by wywołać świadomy sen.
• Technika WBTB (ang. Wake Back to Bed). Technika polegająca na przerywaniu cyklu snu. Osoba śniąca budzi się po kilku godzinach, by po ponad godzinie znów położyć się spać z intencją świadomego snu.

Sprawdź: DMT – jak działa ta substancja?

Techniki psychologiczne

• Zapamiętywanie snów. Każdej nocy coś nam się śni, jednak nie zawsze pamiętamy treść marzeń sennych. Zapamiętanie szczegółów snu jest kluczem do świadomego śnienia. Wobec powyższego warto prowadzić dziennik snów, w którym opisujemy każdy sen. Należy to robić tuż po przebudzeniu, nawet w środku nocy.
• Autosugestia. Jedna z najprostszych metod na świadomy sen. Wystarczy położyć się spać z intencją przeżycia świadomego snu.
• Technika MILD (ang. Mnemonic Induction of Lucid Dreams). To pamięciowe wywoływanie świadomego snu. Polega na dostrzeganiu sennych elementów na jawie i pamiętaniu, by je rozpoznać we śnie.

Sprawdź też: Czy enteogeny są w Polsce legalne?

Inne techniki

• Technika rąk. Metoda polegająca na patrzeniu na swoje dłonie na jawie, by wywołać świadomość we śnie. Ćwiczenie należy powtarzać kilka razy w ciągu dnia, najlepiej tuż przed zaśnięciem. Po jakimś czasie patrzenie na dłonie można przepleść wywoływaniem ich obrazu w wyobraźni.
• Techniki relaksacyjne. Metody ułatwiające uzyskanie snu świadomego typu WILD, np. za pomocą medytacji, liczenia lub powtarzania pewnych fraz.

To też może Cię zainteresować: Ajurweda – czego można się nauczyć z medycyny staroindyjskiej?

Czy świadomy sen jest bezpieczny?

Do tej pory nie spotkano się z przypadkiem negatywnego wpływu świadomego snu na zdrowie zarówno psychiczne, jak i fizyczne. Niemniej sceptycy podkreślają, że jeśli technika wywoływania snu zostanie źle dobrana lub nie będzie prawidłowo wykonywana, to mogą pojawić się skutki uboczne, takie jak niewyspanie i zmęczenie. Jest to związane z ryzykiem zaburzenia poszczególnych faz snu
i dotyka najczęściej osoby, które dopiero zaczynają swoją przygodę ze świadomym snem.
W skrajnych przypadkach można doświadczyć zjawiska zwanego nocnym widmem. To stan pół snu, w którym śniący budzi się i doznaje efektu halucynacji sennych (sen nakłada się na rzeczywistość).
W takiej sytuacji należy zaprzestać stosowania metod wywoływania świadomego snu. Warto również dodać, że jeżeli świadome śnienie pojawia się lub jest wywoływane sporadycznie, nie ma powodów do niepokoju. W przypadku, gdy świadomy sen występuje często, regularnie, może to świadczyć o braku równowagi w płynie mózgowo-rdzeniowym lub zaburzeniach hormonalnych.

Przeczytaj też artykuł o bezdechu sennym

Świadomy sen – na co pomaga? Świadomy sen jako forma leczenia

Zwolennicy przekonują, że świadome sny mogą służyć do poprawy zdrowia psychofizycznego. Kontrola nad własnym snem najczęściej wykorzystywana jest w celu zwalczania koszmarów sennych oraz w leczeniu zespołu stresu pourazowego. Ponadto wiele osób twierdzi, że kontrolowanie snów pozwala im stawić czoła sytuacjom, które powodują u nich niepokój w realnym życiu.

Świadome sny mogą stanowić również:

• źródło inspiracji (np. dla artystów);
• sposób na realizowanie pragnień (również tych nierealnych);
• narzędzie do poznania własnej podświadomości.

Sprawdź również: Lęki nocne – przyczyny, objawy, leczenie

Kto nie powinien korzystać z technik świadomego snu?

Wywoływanie świadomego snu odradza się osobom, które cierpią na choroby układu krążenia lub mają problemy ze zdrowiem psychicznym. Dla przykładu, schizofrenicy mogą nie dostrzegać różnicy między jawą a snem. Jest to bardzo niebezpieczna sytuacja, szczególnie biorąc pod uwagę fakt, że większość chorujących na schizofrenię nie wie, że jest chora. Świadomy sen odradza się również osobom obciążonym genetycznie schizofrenią.

Czytaj również: Nerwica neurasteniczna – objawy i leczenie nerwicy neurastenicznej