Siwienie – czy zawsze związane jest jedynie z wiekiem?

Budowa włosa

Włos jest wytworem naskórka, czyli najbardziej zewnętrznej warstwy skóry. Podobnie jak gruczoły potowe i łojowe zalicza się go do przydatków skóry. Zbudowany jest z części łącznotkankowej, zlokalizowanej w naskórku i w części nabłonkowej – częściowo wystającej ponad powierzchnię skóry.

Zniszczenie części łącznotkankowej w wyniku uszkodzenia macierzy włosa lub jego brodawki z zawartymi w niej nerwami i naczyniami krwionośnymi powoduje utratę włosa i brak szans na jego odnowę. Natomiast część nabłonkowa ma zdolności regeneracyjne i potrafi odtworzyć się w całej swej okazałości.

Jak powstaje kolor włosa?

Na granicy obu części włosa (łącznotkankowej i nabłonkowej) znajdują się komórki wytwarzające barwnik włosów, czyli melanocyty. Oprócz koloru, produkowane barwniki pełnią funkcje ochronne zapobiegając wniknięciu promieni UV, niszczących strukturę włosa i doprowadzających do jego degeneracji.

Pigmenty zróżnicowane są pod względem odcieni. Występuje m.in. eumelanina o zabarwieniu czarnobrązowym i feomelanina, będąca połączeniem barwy żółtej i czerwonej.

Skąd się biorą siwe włosy?

Ostateczny kolor włosów zależy od proporcji, w jakiej współistnieją wszystkie barwniki. Spadek aktywności barwników, który stopniowo postępuje z wiekiem, ostatecznie doprowadza do zaniku koloru. W efekcie, na tle innych włosów po oświetleniu ich promieniami słonecznymi, te ze zmniejszoną zawartością barwnika wydają się siwe. Taki właśnie proces definiowany jest jako siwienie.

Siwe włosy – przyczyny

U większości osób głównym powodem siwienia jest wiek. Wraz z upływem czasu dochodzi do zaniku komórek macierzystych melanocytów w mieszkach włosowych, a w konsekwencji do zmniejszonej produkcji barwników. Ale istnieją także inne czynniki wpływające na pojawienie się siwych włosów.

Czynniki genetyczne

Czynniki genetyczne mają również znaczenie, gdyż są osoby, u których obserwuje się rodzinną skłonność do wczesnego pojawiania się siwych włosów. Ponadto, okazuje się, że Europejczycy zdecydowanie szybciej mają oszronione głowy w porównaniu z Azjatami. Jest to spowodowane nie tylko genami, ale również pochodzeniem rasowym.

Ekspozycja na promieniowanie słoneczne

Środowisko w pewien sposób może oddziaływać na proces siwienia. Silne naświetlanie promieniami słonecznymi, na które narażone są włosy w gorących miesiącach letnich znacząco wpływa na spadek zawartości melaniny w mieszku włosowym. Można zmniejszyć to oddziaływanie zakładając nakrycia głowy.

Dieta

Stosowanie prawidłowo zbilansowanej diety zmniejsza ryzyko ogólnoustrojowych chorób. Niestety, niedobory witamin z grupy B osłabiają strukturę włosa i mogą przyspieszać siwienie. Podobnie braki w diecie mikroelementów: selenu, cynku, miedzi i żelaza zmniejszają produkcję barwnika w melanocytach.

Palenie papierosów

Negatywny wpływ na organizm ludzki nie tylko wewnątrzustrojowo, ale także na budowę włosa ma palenie papierosów. Substancje chemiczne, którymi dobrowolnie truje się człowiek docierają do brodawek włosa niszcząc komórki i hamując wytwarzanie melaniny. Skutkiem czego jest „oszroniona” fryzura.

Stres

Ostatnim czynnikiem przyspieszającym siwienie jest stres. Organizm będący przez dłuższy czas w atmosferze napięcia, które powtarza się z dnia na dzień, staje się bardziej podatny na oddziaływania z zewnątrz, a bariery ochronne stopniowo ulegają osłabieniu. Próba uwolnienia się od permanentnego stresu lub częściowa zmiana stylu życia pozytywnie wpłynie nie tylko na zwolnienie procesu siwienia włosów, ale przede wszystkim poprawi funkcjonowanie całego organizmu i wszystkich jego układów.

Siwe włosy a choroba przewlekła

Większość osób siwieje w związku z procesem starzenia organizmu. Takie zjawisko uznawane jest za fizjologicznie. Aczkolwiek istnieją sytuacje, w których zmiana barwy włosów wiąże się z rozwijającą się patologią. Wśród takich schorzeń warto zwrócić uwagę na wymienione poniżej:

• Długotrwała gorączka, niedokrwistość, czy gruźlica u młodych osób powodują wyczerpanie i niedożywienie organizmu. Niedobór białka i innych substancji odżywczych wpływa również niekorzystnie na strukturę włosa. Osłabiona regeneracja powoduje, że te przydatki skóry stają się kruche i łamliwe. Dodatkowo odcień jest matowy i zmniejsza się produkcja melaniny;
• Oprócz zdrowia fizycznego, zła kondycja psychiczna przyspiesza siwienie. Wpływ taki wywierają liczne zmartwienia, lęki, epizody depresji i chroniczne bóle głowy. Bardzo często stany te związane są z wyniszczeniem i niedożywieniem z powodu braku witamin, mikroelementów i podstawowych substancji odżywczych;
• Zespół Waardenburga, w którym wyróżnionych zostało kilka typów, jest złożonym zespołem wielu wad wrodzonych uwarunkowanych genetycznie. Każdą z postaci choroby łączy szereg wspólnych cech. Charakterystyczne są anomalie dotyczące zabarwienia skóry i tęczówek. Występuje m.in. bielactwo , białe kosmyki włosów oraz zjawisko przedwczesnego siwienia. Dodatkowo towarzyszy niedosłuch i w niektórych typach choroby zmiany w kształcie oprawy oczu;
• Bielactwo jest chorobą wrodzoną. Charakteryzuje się zmniejszoną produkcją melaniny, co objawia się pozbawionymi koloru tęczówkami i bardziej jasnymi, białymi, bądź siwymi włosami. Wraz z upływem czasu znacznie szybciej niż w ogólnej populacji przybywa siwych kosmyków.

Siwe włosy u dziecka

Pojawienie się siwych włosów u dziecka nie jest zjawiskiem normalnym. Siwe włosy u dziecka kilkuletniego to objaw, który może wskazywać na poważną chorobę. Najczęstszą przyczyną pojawienia się siwych włosów u dziecka jest nadczynność tarczycy. Jednak powodów siwienia włosów u dziecka jest znacznie więcej.

Najczęstsze przyczyny pojawienia się siwych włosów u dziecka:

• Choroba Graves-Basedowa,
• Zespół Louis – Bar,
• Anemia,
• Zespół ataksja-teleangiektazja,
• Jako skutek uboczny leczenia chorób nowotworowych.

Choroba Graves-Basedowa a pojawienie się siwych włosów u dzieci

Najczęstszą przyczyną pojawienia się siwych włosów u dziecka jest nadczynność tarczycy. Autoimmunologiczna choroba Graves-Basedowa stanowi ok. 95% przypadków nadczynności tarczycy u dzieci. Siwienie włosów u dziecka jest objawem, ale choroba ta atakuje cały organizm.

Objawy choroby Graves-Basedowa to:

• wzmożona potliwość,
• przyspieszona akcja serca,
• gwałtowne chudnięcie,
• rozdrażnienie,
• wypadanie i siwienie włosów u dziecka.

W przypadku prawidłowej diagnozy i wdrożenia odpowiedniego leczenia – proces siwienia włosów u dziecka może się cofnąć.

Zespół Louis – Bar a siwe włosy u dziecka

Zespół Louis – Bar to bardzo rzadko występujące genetyczne schorzenie rozpoznawane głównie u dzieci. W miarę postępu choroby dochodzi do pogłębiania się objawów neurologicznych, jak zaburzenia równowagi i koordynacji ruchów (ataksja) oraz poszerzenia naczyń krwionośnych (teleangiektazje) w miejscach, gdzie tworzą gęstą sieć – małżowina uszna, twarz i spojówki. Ponadto, u dzieci obserwuje się siwe włosy oraz m.in. oczopląs, powolną mowę i opóźnione dojrzewanie płciowe, a także istnieje zwiększone ryzyko rozwoju chorób nowotworowych, w tym głównie chłoniaków w porównaniu z ogólną populacją. Wczesne zwrócenie uwagi na siwe włosy u dziecka pozwoli szybciej postawić prawidłową diagnozę i rozpocząć współpracę z fizjoterapeutą i logopedą.

Siwe włosy u dziecka a anemia

Anemia również może być przyczyną pojawienia się pojedynczych pasm siwych włosów u dziecka. Ten objaw jednak nie występuje często, raczej związany jest z niedożywieniem dziecka.

Zespół ataksja-teleangiektazja a siwienie włosów u dzieci

Zespół ataksja-teleangiektazja to rzadka choroba genetyczna, która rozpoznawana jest już we wczesnym dzieciństwie. Jej objawy to:

• ataksja móżdżkowa (zaburzenia równowagi),
• poszerzenie naczyń włosowatych na twarzy,
• poszerzenie małżowin usznych i spojówek (teleangiektazje),
• niedobory odporności, które prowadzą do nawracających infekcji
• siwienie włosów u dzieci.

Siwe włosy u dziecka jako skutek uboczny leczenia chorób nowotworowych

Leczenie chorób nowotworowych u dzieci przy zastosowaniu chemioterapii także może być przyczyną pojawienia się siwych włosów u dziecka. Skutkiem ubocznym chemioterapii może być osłabienie włosów i utrata ich barwnika. Jest to proces odwracalny - po zakończeniu leczenia, włosy odrastają w naturalnym kolorze.

Sposób na siwe włosy

Niestety, siwienie jest procesem fizjologicznym i w którymś momencie życia człowieka musi mieć miejsce. Osoby genetycznie uwarunkowane do wcześniejszego siwienia, mają mniejsze szanse, by temu zapobiec w młodym wieku. Jednak do 40. roku życia można spowolnić ten proces prowadząc zdrowy tryb życia.

Zbilansowana dieta, ćwiczenia fizyczne, zaprzestanie palenia papierosów wpłyną korzystnie na działanie całego organizmu. Unikanie stresu chroni kondycję psychiczną i poprawia samopoczucie. Niezaburzona równowaga wewnętrzna i prawidłowe funkcjonowanie wszystkich układów, łącznie ze skórą pozwala na uzyskanie efektu zdrowych, niełamliwych, lśniących, a przede wszystkim o ładnej barwie włosów.

Jeżeli w młodym wieku wystąpi przedwczesne siwienie, szczególnie u dzieci, bądź dorosłych bez takiej skłonności rodzinnej, warto pomyśleć o pogłębieniu diagnostyki. Może być to objaw alarmujący, świadczący o toczącym się procesie chorobowym. Nie tylko może świadczyć o genetycznych zespołach, ale również nabytych schorzeniach przewlekłych. W ten sposób można wcześniej wdrożyć odpowiednie leczenie i zahamować proces siwienia, a przede wszystkim pomóc organizmowi w lepszym funkcjonowaniu zarówno fizycznym, jak i w aspekcie psychicznym.