Zatrucie tą substancją ma kilka stadiów. Jego toksyczne stężenie w badaniu krwi to 200 mg/dl
Krew to płynna tkanka łączna krążąca w organizmie człowieka z prędkością około 35 centymetrów na sekundę. Stanowi ona mniej więcej 7–8 proc. masy ciała ludzkiego, co oznacza, że osoba dorosła o prawidłowej wadze ma około 5 litrów krwi. Jej komórki początkowo, w okresie życia płodowego, wytwarza wątroba, potem funkcję( tę przejmuje szpik kostny. Krew dotlenia, odżywia, oczyszcza i chroni organizm, a także pomaga utrzymywać stałą temperaturę ciała oraz regulować zawartość kwasów, zasad i wody w komórkach. Jej choroby lub inne zaburzenia w układzie krążenia mogą poważnie zagrażać życiu.
Budowa i funkcje krwi
Krew składa się z osocza i tzw. elementów morfotycznych (czerwone krwinki, białe krwinki, płytki krwi). Osocze jest płynem o lekko zasadowym odczynie (pH krwi) i żółtawym zabarwieniu. Stanowi ponad połowę (55 proc.) objętości krwi. W 90 proc. jest to woda, reszta to – przede wszystkim – białka oraz glukoza i sole mineralne (w śladowych ilościach). W osoczu zawieszone są niejako wyspecjalizowane komórki krwi (krwinki – erytrocyty i leukocyty oraz płytki – trombocyty).
Krwinki czerwone (erytrocyty), dzięki zawartej w nich hemoglobinie, transportują gazy – tlen z płuc do wszystkich komórek ciała oraz dwutlenek węgla z komórek do płuc, odpowiadając za dotlenienie organizmu. W milimetrze sześciennym krwi jest ich około 5 milionów. Erytrocyt żyje cztery miesiące, w ciągu których pokonuje w ludzkim układzie krążenia ponad 480 kilometrów. Potem w wątrobie lub śledzionie rozpada się. Niedobór czerwonych krwinek to erytropenia, ich nadmiar to erytrocytoza.
Krwinki białe (leukocyty), obecne w organizmie w liczbie 5–10 tysięcy na milimetr sześcienny, pełnią funkcje ochronne. Dzielą się na granulocyty (neutrofile – granulocyty obojętnochłonne, eozynofile – granulocyty kwasochłonne i bazofile – granulocyty zasadochłonne) oraz agranulocyty (monocyty i limfocyty – B i T).
Neutrofile (stanowiące około 60 proc. białych krwinek) odpowiadają za odporność w przypadku ataku bakterii, eozynofile niszczą obce białka (np. w przypadku chorób pasożytniczych), bazofile rozszerzają naczynia krwionośne i zwiększają ich przepuszczalność (m.in. w odpowiedzi alergicznej czy anafilaktycznej organizmu), monocyty zwalczają bakterie, grzyby, a także komórki nowotworowe, limfocyty natomiast (produkowane głównie w węzłach chłonnych) odpowiadają za rozpoznanie antygenu i wytwarzanie przeciwciał. Co istotne, białe krwinki, jako jedyne ze składników krwi, mają zdolność samodzielnego poruszania się (nawet pod prąd – w stosunku do kierunku przemieszczania się krwi) oraz przenikania przez ściany naczyń krwionośnych. Niedobór białych krwinek to leukopenia, nadmiar – leukocytoza. Nieprawidłowości w ilości poszczególnych rodzajów krwinek białych również oznacza się w precyzyjnym diagnozowaniu choroby. Są to więc odpowiednio: neutropenia i neutrofilia, eozynopenia i eozynofilia, bazopenia i bazofilia, monocytopenia i monocytoza oraz limfopenia i limfocytoza.
Płytki krwi (trombocyty), zbudowane z białek i lipidów, odpowiedzialne są za obkurczanie naczyń krwionośnych i krzepnięcie krwi. W zdrowym organizmie ludzkim jest ich od 150 do 400 tysięcy na milimetr sześcienny. Niedobór płytek krwi to trombocytopenia, nadmiar – trombocytoza.
To jednak nie wszystko, co znajduje się we krwi. Z racji tego, że jest ona przenośnikiem różnych substancji w organizmie człowieka, w jej składzie są także m.in.: hormony, elektrolity i rozprowadzane po ciele składniki odżywcze dla komórek, jak choćby witaminy, tłuszcze, węglowodany, jak również niepotrzebne już (transportowane do wydalenia i/lub utylizacji) produkty przemiany materii (mocznik, amoniak) czy wszelkiego rodzaju toksyny.
Grupy krwi
Mimo że budowa i skład krwi są u każdego człowieka podobne, to jednak występują pewne różnice w krwinkach czerwonych, które decydują o grupie krwi danej osoby. Chodzi o obecność (lub jej brak) w erytrocytach różnych rodzajów białek (antygenów), co sprawdza się laboratoryjnie – w badaniu grupy krwi. Jeśli w krwinkach czerwonych jest jeden z typów tych antygenów, określa się grupę krwi: jako A lub B (zależnie od rodzaju białka). Jeżeli występują oba, mamy do czynienia z grupą AB. Jeśli natomiast nie ma żadnego z nich, jest to grupa krwi 0 (zero). Dodatkowo opisuje się krew także czynnikiem Rh+ bądź Rh-, który również mówi o obecności (w przypadku plusa) bądź nieobecności (w przypadku minusa) białka (antygenu) typu D. Grupa krwi jest niezmienna, poza kilkoma wyjątkami – np. u dzieci do 2. roku życia (kiedy jeszcze się ona „ustala”) oraz u osób po przeszczepie szpiku (gdy wpływ na to może mieć grupa krwi dawcy). Najpopularniejsza jest grupa A, najrzadsza natomiast AB. Znacznie więcej osób ma dodatnie niż ujemne Rh. Największe znaczenie grupa krwi ma w przypadku ciąży oraz przy przetaczaniu krwi (na skutek krwotoków lub różnych chorób krwi).
Choroby krwi
Chorobami krwi i układu krwiotwórczego zajmuje się hematologia. Schorzenia te mogą mieć charakter pierwotny lub wtórny, czyli być konsekwencją innych chorób. Problemy zdrowotne w tym zakresie to zarówno niegroźne dolegliwości, z którymi łatwo sobie poradzić, jak i przewlekłe, nieuleczalne choroby.
Badania krwi
Badania krwi pozwalają na bieżące kontrolowanie stanu zdrowia, diagnozowanie chorób krwi, a także innych schorzeń dotykających organizm. Pobieranie krwi nie jest zbyt inwazyjnym badaniem. Próbkę krwi pozyskuje się z palca dłoni lub z żyły (najczęściej w zgięciu łokciowym). W przypadku zwykłych badań kontrolnych wykonuje się ogólną morfologię krwi. Jeśli jej wyniki budzą jakieś wątpliwości, aby mieć bardziej szczegółowy obraz dla dalszej diagnostyki, zleca się zazwyczaj morfologię z rozmazem. To dokładna analiza białych i czerwonych krwinek oraz płytek krwi, w tym m.in.: badanie RBC, RDW i MCV, określające ilość erytrocytów w próbce krwi, stopień ich zróżnicowania pod względem wielkości oraz średnią objętość krwinki czerwonej, a także badanie PLT, PDW i P-LCR, wskazujące dokładną liczbę trombocytów, ich zróżnicowanie wielkościowe oraz odsetek dużych płytek krwi w próbce.
Przy zakażeniach, w celu określenia rodzaju bakterii lub grzybów obecnych we krwi, aby móc je zwalczyć, wykonuje się posiew krwi. W przypadku osób z objawami zaburzeń krzepliwości krwi bada się czynniki krzepnięcia (pomiar APTT, PT, INR). Jeśli ocenia się prawidłowość pracy wątroby, robi się tzw. próby wątrobowe (AspAT i AlAT). Sprawdzając stężenie elektrolitów we krwi: magnez, sód, potas, wapń (czyli jonogram), a także zlecając w badaniu wykonanie lipidogramu (cholesterol i trójglicerydy), można zweryfikować m.in. prawidłowość pracy układu krążenia. Zaleca się taki profil badania np. w przypadku nadciśnienia i/lub zagrożenia chorobą wieńcową.
Badania krwi wykonuje się obecnie zazwyczaj metodą automatyczną (komputerowo), co sprawia, że nie zawsze są one dokładne i w 100% wiarygodne, dlatego stosuje się praktykę powtarzania badań (np. metodą „ręczną”), w przypadku negatywnych wyników. Jeden z relatywnie częstych błędów w wynikach morfologii dotyczy zlepiania się płytek krwi, na skutek czego automatyczna analiza próbki krwi daje fałszywy obraz, jeśli chodzi o trombocyty. Agregacja płytek krwi może być fizjologiczna (wrodzona) lub stanowić objaw jakiegoś innego schorzenia (choroba wątroby, czerwienica, infekcje, nowotwory). Może być również wynikiem błędu laboratoryjnego, w wyniku którego po schłodzeniu pobranej próbki krwi płytki sklejają się na skutek działania przeciwciał (zimne aglutyniny).
312
