Granulocytopenia – przyczyny, objawy, leczenie

Granulocytopenia – co to jest?

W prawidłowym obrazie krwi stwierdzana jest obecność kilku frakcji krwinek białych, czyli leukocytów. Są to:

• neutrofile, czyli granulocyty obojętnochłonne, stanowiące najliczniejszą frakcję białych ciałek krwi; granulocyty obojętnochłonne dzielą się na granulocyty pałeczkowate i granulocyty segmentowane;
• bazofile, czyli granulocyty zasadochłonne;
• eozynofile, czyli granulocyty kwasochłonne;
• monocyty;
• limfocyty.

Neutrofile, bazofile, eozynofile oraz monocyty określane są jako granulocyty, czyli leukocyty zawierające ziarnistości.

Prawidłowy poziom leukocytów we krwi to 4,5–11 × 10⁹/l. Gdy w morfologii otrzymamy wynik: granulocyty poniżej normy, mówimy o występowaniu leukopenii. Termin ten dotyczy sytuacji, gdy poziom granulocytów obniżony jest poniżej 4 × 10⁹/l. Jeśli granulocyty obniżone są poniżej 1,6 × 10⁹/l – rozpoznawana jest granulocytopenia, zaś wynik poniżej 0,5 × 10⁹/l wskazuje na agranulocytozę.

Jeśli wykonywana jest morfologia, granulocyty mogą być oznaczane jako całkowita ilość leukocytów (WBC), a także poszczególne frakcje – monocyty MONO, eozynofile EO, bazofile BASO oraz neutrofile NEUT.

W rozmazie krwi także oceniane są granulocyty; norma w procentach informuje o udziale procentowych poszczególnych frakcji komórek. Prawidłowa ilość poszczególnych komórek układu białokrwinkowego to:

• neutrofile 54–62 proc.,
• granulocyty pałeczkowate 3–5 proc.,
• eozynofile 1–4 proc.,
• bazofile 0–0,75 proc.,
• monocyty 3–8 proc.,
• limfocyty 20–45 proc.

Przeczytaj też: Czym jest choroba popromienna?

Granulocytopenia – przyczyny

Przyczyny garnulocytopenii są bardzo zróżnicowane. Mogą one wynikać z upośledzenia wytwarzania leukocytów bądź nasilonego ich niszczenia. Najczęstsze przyczyny niedoboru granulocytów spowodowane upośledzoną ich produkcją w szpiku to:

• granulocytopenia popromienna (np. po radioterapii);
• granulocytopenia polekowa (głównie związana ze stosowaniem leków przeciwpadaczkowych, przeciwgruźliczych, przeciwcukrzycowych, przeciwzapalnych czy stosowanych w nadczynności tarczycy);
• neutropenia cykliczna, występująca co około 21 dni, co jest skorelowane z fizjologiczną wymianą puli leukocytów w organizmie;
• granulocytopenia genetyczna, występująca rodzinnie (zespół Kostmanna lub zespół Shwachmana-Diamonda);
• niedokrwistość aplastyczna;
• zespoły mielodysplastyczne.

Granulocyty obniżone u dziecka

Granulocyty poniżej normy u dzieci często spowodowane są infekcjami upośledzającymi czynność szpiku, np. wirusem grypy, opryszczki, wirusem Epsteina-Barr, ospy wietrznej, różyczki czy odry.

Natomiast nadmierne niszczenie granulocytów może towarzyszyć stosowaniu niektórych leków, powiększeniu śledziony, nocnej napadowej hemoglobinurii. Granulocytopenia u noworodków może być spowodowana uszkadzaniem leukocytów płodu przeciwciałami syntetyzowanymi przez organizm matki. Taka immunologiczna neutropenia noworodkowa może przejść w neutropenię przewlekłą.

Granulocytopenia – objawy – granulocyty obniżone i poniżej normy

Niedobór granulocytów daje objawy związane przede wszystkim ze spadkiem odporności towarzyszącym leukopenii i granulocytopenii. Objawy te są niespecyficzne i obejmują m.in.:

• wzrost temperatury ciała,
• ogólne osłabienie,
• chroniczne zmęczenie,
• powiększenie węzłów chłonnych,
• powstawanie owrzodzeń w jamie ustnej,
• zwiększoną podatność na zakażenia bakteryjne, występowanie nawracających zakażeń skóry, zapalenia ucha środkowego czy zapalenia płuc.

Granulocytopenia i agranulocytoza mogą prowadzić ponadto do rozwoju posocznicy bakteryjnej. Potwierdzeniem rozpoznania jest wykonanie morfologii krwi z rozmazem. Wyniki morfologii wskazują na zbyt niski poziom granulocytów we krwi, na co głównie składają się granulocyty segmentowane poniżej normy oraz granulocyty pałeczkowate obniżone.

Granulocytopenia – leczenie

Leczenie granulocytopenii uwarunkowane jest przyczyną wystąpienia tego zaburzenia. Niskie granulocyty mogą wymagać stosowania antybiotyków, glikokortykosteroidów, czynnika stymulującego kolonie granulocytów. Ponadto dożylnie podawane są koncentraty granulocytarne oraz immunoglobiny. Pomocniczo może być stosowana suplementacja kwasem foliowym oraz witaminą B₁₂. Jeśli zdiagnozowana jest granulocytopenia, leczenie może wymagać splenektomii, czyli usunięcia śledziony.