Złamany kciuk – przyczyny, objawy, leczenie

Stłuczony, złamany i wybity kciuk – jakie są przyczyny?

Kciuk jest pierwszym palcem ręki u człowieka. Składa się z dwóch paliczków i ma działanie przeciwstawne do pozostałych palców. Anatomicznie w kciuku występują dwa stawy – śródręczno-paliczkowy i międzypaliczkowy. Ponadto w obrębie nadgarstka znajduje się jeszcze staw śródręczno-nadgarstkowy.

Pacjenci różnie określają powstały uraz kciuka. Wśród kontuzji należy wymienić:

• naciągnięcie ścięgien kciuka i stłuczenie palca,
• wybicie kciuka, czyli zwichnięcie,
• złamanie kciuka.

Ręka, jako dystalna część kończyny górnej, narażona jest na wszelakie urazy. Do urazów kciuka może dojść podczas codziennych prac czy w wyniku ochrony przed upadkiem, a także w trakcie uprawiania sportu. Sport (szczególnie kontaktowy) jest najczęstszą przyczyną urazów palców.

Przeczytaj też: Wybity palec – przyczyny i objawy

Stłuczony palec – niegroźny uraz kciuka

Struktury kostne kciuka otoczone są tkankami miękkimi, a jego ruch i stabilność zapewniana jest przez więzadła poboczne, rozcięgno dłoniowe oraz ścięgna mięśni prostowników oraz zginaczy. Przekroczony zakres ruchu kciuka może doprowadzić do naciągnięcia więzadeł pobocznych. Taka sytuacja ma miejsce przy nadmiernym wychyleniu kciuka do boku lub przyśrodka.

Naciągnięcie więzadła dłoniowego kciuka ma miejsce podczas nadmiernego przeprostu kciuka. Do urazów ścięgien prostowników lub zginaczy może dojść podczas zadziałania dużej siły na kciuk, co powoduje ich naciągnięcie lub, w najgorszym wypadku, zerwanie.

W zależność od stopnia uszkodzenia stosuje się odpowiednie unieruchomienie. Początkowo stabilizuje się kciuk w specjalnej ortezie na palec, a kiedy sposób ten zawiedzie przeprowadza się operacyjną stabilizacje drutami Kirschnera.

Przeczytaj więcej o metodzie zespolenia, którą są druty Kirschnera.

Często podczas prac domowych można uderzyć się w palec. Stłuczone tkanki miękkie kciuka szybko reagują na uderzenie. Stłuczony kciuk jest obrzęknięty, może pojawić się krwiak i ból w miejscu uderzenia. W zależności od siły uderzania naskórek lub skóra właściwa może ulec zranieniu. Stłuczenie ścięgien przebiega dość podstępnie – początkowo dolegliwości bólowe nie występują – pojawiają się dopiero po kilku godzinach. W takiej sytuacji zaleca się unieruchomienie ręki.

Przeczytaj też: Złamany palec – objawy, przyczyny, leczenie

Wybity kciuk – podwichnięcie i zwichnięcie palca

Wybity kciuk to uproszczona nazwa stosowana przez pacjentów, która odnosi się do zwichnięcia lub podwichnięcia. Wybicie ma miejsce w przypadku zadziałania dużej siły na kciuk. Przekroczenie fizjologicznego ruchu w stawie powoduje przemieszczenie powierzchni stawowych względem siebie.

Na tzw. wybicie kciuka najczęściej narażony jest staw nadgarstkowo-śródręczny oraz śródręczno-paliczkowy. To częsta kontuzja u sportowców (np. piłka nożna i ręczna, koszykówka, siatkówka, hokej, boks oraz inne sztuki walki).

Wśród kontuzji dotyczącej wybicia wyróżnia się dwa rodzaje: podwichnięcie oraz zwichnięcie kciuka. Pierwszy uraz jest łagodniejszy – dochodzi do częściowego przemieszczenia powierzchni względem siebie, ale torebka stawowa nie ulega rozerwaniu.

Zobacz też: Ból kostki – przyczyny bólu w kostce, sposoby leczenia i rehabilitacji

Pełne zwichnięcie kciuka oznacza całkowitą utratę kontaktu powierzchni stawowych. Wymaga profesjonalnego nastawienia i unieruchomienia do czasu wygojenia. Jakie są objawy wybicia? Przede wszystkim pojawia się silny ból kciuka lub okolicy konkretnego, wybitego stawu. Dochodzi do obrzęku, zasinienia, a niekiedy nawet powstania krwiaka w obrębie kontuzjowanego stawu. Pełne zwichnięcie może spowodować zniekształcenie obrysów kciuka, a także jego patologiczne ustawienie.

Złamanie kciuka – jakie są objawy?

Do złamań paliczków kciuka może dojść w sytuacjach podobnych jak w przypadku zwichnięcia kciuka. Złamanie paliczków kciuka może być spowodowane nadmiernym przyłożeniem siły do kości kciuka. Do złamania może dojść podczas uprawiana sportu, ale również podczas podpierania się ręką w trakcie upadku.

Objawami złamania jest silny ból kciuka w stawie, który został uszkodzony (np. przy zginaniu) oraz szybko narastający obrzęk palca. Skóra w miejscu złamania staje się zasiniona, może pojawić się krwiak. Czasami, w zależność od rodzaju złamania, widoczna jest deformacja palca.

Różnicowanie złamania kciuka i jego wybicie opiera się na zdjęciu rentgenowskim. Wyróżnia się dwa rodzaje złamań kciuka: złamanie Bennetta oraz Ronaldo.

Złamanie Bennetta jest częściej występującym skośnym złamaniem podstawy I kości śródręcza z dodatkowym złamaniem powierzchni stawowej oraz podwichnięciem w stawie śródręczno-nadgarstkowym kciuka.

Uraz jest zlokalizowany w okolicy nadgarstka, a więc należy go różnicować ze złamaniem nadgarstka. Do urazu dochodzi podczas osiowego uderzania w kciuk. Po urazie pojawia się silny obrzęk i ból w okolicy jego nasady. Pacjenci skarżą się na ograniczony ruch w stawie śródręczno-nadgarstkowym. Złamanie wymaga chirurgicznej stabilizacji wewnętrznej w celu uniknięcia niestabilności w stawie.

Złamanie Ronaldo również związane jest z złamaniem I kości śródręcza, jednakże jest to złamanie wieloodłamowe i bardziej skomplikowane od złamania Bennetta. Na szczęście złamanie to występuje rzadziej od złamań Benntetta. Złamanie Ronaldo wymaga leczenia operacyjnego i stabilizacji w opatrunku gipsowym.

Złamany i wybity kciuk – leczenie oraz rehabilitacja

Pierwszym postępowaniem po zwichnięciu kciuka jest odpowiednie schładzanie. Jeżeli dolegliwości bólowe ulegają nasileniu lub pojawiają się dodatkowe objawy, należy zgłosić się do lekarza, aby uzyskać profesjonalną pomoc. Przed podjęciem działań mających na celu repozycję zwichnięcia należy wykonać zdjęcie RTG. Wybity palec wymaga odpowiedniego nastawienia, a następnie unieruchomienia w opatrunku gipsowym lub specjalnej ortezie kciuka.

Jeżeli na zdjęciu RTG zostanie zauważone złamanie najczęściej przeprowadza się nastawienie, a następnie unieruchamia się w opatrunku gipsowym. Zaleca się umówienie na kontrole w poradni ortopedycznej. Podczas takiej wizyty wykonuje się zdjęcie kontrolne i ocenia się prawidłowość nastawienia.

Jeżeli doszło do przemieszczenia, należy rozważyć zabieg operacyjny mający na celu ustabilizowanie złamania. Jeżeli nie doszło do przemieszczenia pozostawia się rękę w unieruchomieniu na 3–4 tygodnie.

W usprawnianiu kciuka po kontuzji zastosowanie ma fizykoterapia oraz kinezyterapia. Wśród zabiegów fizykoterapeutycznych stosowanych po złamaniu lub zwichnięciu zastosowanie mają: jonoforeza (z lekiem przeciwbólowym, przeciwzapalnym), laseroterapia, hydroterapia oraz krioterapia miejscowa.

Kinezyterapia to leczenie ruchem – zaleca się stosowanie ćwiczeń usprawniających ruchomość kontuzjowanego stawu oraz poprawiających siłę mięśniową kciuka. Stosuje się ćwiczenia czynne – z oporem lub przyrządami. W celu zabezpieczenia kciuka przed kolejnym urazami można stosować specjalne plastry stabilizujące stawy – tzw. taping.