Ręka wraz ze swoim zestawem kości i połączeń stawowych ma bardzo skomplikowaną konstrukcję. W niniejszym artykule przedstawimy najważniejsze informacje dotyczące budowy kości ręki, a także omówimy najczęstsze urazy i choroby, które mogą te delikatne struktury dotknąć.
Kości ręki – budowa kości ręki, urazy, choroby
Spis treści
Anatomia ogólna kości ręki
W ludzkiej ręce znajduje się łącznie 27 kości. Można je podzielić na:
- kości nadgarstka: 8 kości ułożonych w dwóch rzędach, które łączą kość promieniową z kośćmi śródręcza;
- kości śródręcza: 5 kości stanowiących przedłużenie kości nadgarstka i służących jako podstawa dla palców;
- kości palców: 14 kości w palcach dłoni, z których każdy palec ma po trzy kości, za wyjątkiem kciuka, który posiada dwie.
Kości nadgarstka
Kości nadgarstka pełnią funkcję łącznika między dłonią a kośćmi przedramienia tworząc w ten sposób staw promieniowo-nadgarstkowy, co pozwala na swobodne sterowanie ruchami całej dłoni. Kości nadgarstka składają się z ośmiu mniejszych kości, ułożonych w dwóch rzędach.
W rzędzie bliższym znajdują się odpowiednio:
- kość łódeczkowata (os scaphoideum);
- kość księżycowata (os lunatum);
- kość trójgraniasta (os triquetrum);
- kość grochowata (os pisiforme);
Rząd dalszy tworzą:
- kość czworoboczna większa (os trapezium);
- kość czworoboczna mniejsza (os trapezoideum);
- kość główkowata (os capitatum);
- kość haczykowata (os hamatum);
Kości śródręcza
Śródręcze jest zbudowane z pięciu długich kości, a każda kość charakteryzuje się trzema wyraźnie zdefiniowanymi segmentami: trzonem, podstawą oraz głową. Kości śródręcza łączą się z nadgarstkiem przy swoich trzonach, podczas gdy ich głowy łączą się z paliczkami. Każda kość nazwana jest w zależności od palca, do którego prowadzi – tj. pierwsza kość śródręcza, druga kość śródręcza itd.
Kości palców
Fizjologicznie ręka powinna zawierać pięć palców, każdy o unikalnej nazwie i funkcji, począwszy od kciuka, poprzez palec wskazujący, środkowy, palec serdeczny, aż do najmniejszego – palca małego.
Kości palców składają się z trzech rodzajów kości. Paliczek bliższy jest pierwszą kością palca, bezpośrednio połączoną z kością śródręcza, i stanowi punkt początkowy dla zginania palca. Paliczek środkowy, zlokalizowany pomiędzy paliczkiem bliższym a dalszym, zapewnia dodatkową długość i zwiększa zakres ruchu. Paliczek dalszy jest końcową częścią każdego palca i kończy się na opuszce, która jest niezbędna do precyzyjnego dotykania i chwytania.
Te trzy rodzaje kości są ze sobą połączone przez stawy międzypaliczkowe, które umożliwiają palcom zginanie i prostowanie. Dzięki temu dłonie mogą wykonywać różnorodne czynności, od pisania, poprzez granie na instrumentach muzycznych, po delikatne zadania wymagające precyzyjnego chwytu, takie jak szycie czy malowanie.
Połączenia stawowe ręki
Stawy są kluczowymi elementami konstrukcyjnymi dłoni, umożliwiającymi jej ruchomość.
W strukturze dłoni możemy wyróżnić kilka rodzajów stawów:
- staw promieniowo-nadgarstkowy: jest to staw o kształcie eliptycznym, który tworzy połączenie między kością promieniową a przedniej części przedramienia i pierwszym rzędem kości nadgarstka, umożliwiając ruch nadgarstka w różnych płaszczyznach;
- staw śródnadgarstkowy: stanowi on połączenie między kośćmi tworzącymi nadgarstek, zapewniając dodatkową elastyczność tej części dłoni;
- stawy nadgarstkowo-śródręczne: znajdują się między drugim rzędem kości nadgarstka a bazą kości śródręcza, umożliwiając subtelne ruchy dłoni;
- staw nadgarstkowo-śródręczny kciuka: łączy on kość czworoboczną większą z pierwszą kością śródręcza kciuka, co jest istotne dla zwiększenia zakresu ruchu kciuka;
- stawy międzypaliczkowe dłoni: są to stawy kuliste, znajdujące się pomiędzy paliczkami poszczególnych palców, co umożliwia ich zginanie, ale bez możliwości wykonywania ruchów obrotowych.
Urazy kości ręki
Urazy kości ręki należą do jednych z najczęściej diagnozowanych kontuzji w praktyce klinicznej, co wiąże się z kluczową rolą rąk w wykonywaniu codziennych czynności oraz ich ekspozycją na różnego rodzaju ryzyka.
Klasyfikacja urazów ręki:
- złamania – obejmują przerwanie ciągłości kości. W zależności od rodzaju i lokalizacji, złamania mogą być proste, złożone, otwarte czy zamknięte;
- zwichnięcia – występują, gdy kości tworzące staw są przesunięte względem siebie. Często dotyczą nadgarstka lub palców;
- stłuczenia – najmniej poważne z urazów, polegają na uszkodzeniu miękkich tkanek i naczyń krwionośnych, często bez uszkodzenia samej kości.
Specyfika złamań kości ręki:
- złamania nadgarstka – najczęściej występujące złamanie w obrębie ręki, często dotyczą kości promieniowej. Charakterystyczne jest dla nich zniekształcenie i obrzęk w okolicy nadgarstka, a także ograniczenie ruchomości;
- złamania śródręcza – dotyczą kości znajdujących się pomiędzy nadgarstkiem a palcami. Mogą być wynikiem bezpośredniego uderzenia lub upadku. Złamania te mogą być niekiedy trudne do wykrycia bez dokładnych badań obrazowych;
- złamania palców – często wynikają z uderzenia lub przygniecenia. Objawiają się bólem, obrzękiem i niemożnością poruszania poszkodowanym palcem. W przypadku złamań palców ważna jest szybka diagnostyka i leczenie, aby uniknąć problemów z późniejszą funkcją ręki.
Diagnostyka urazów kości ręki opiera się głównie na badaniu fizykalnym oraz badaniach obrazowych. W zależności od rodzaju i ciężkości urazu, leczenie zazwyczaj obejmuję stabilizację gipsową i/lub interwencję chirurgiczną, zwłaszcza w przypadku złamań złożonych czy wymagających odtworzenia prawidłowej anatomii ręki.
Choroby kości ręki
Choroby zwyrodnieniowe ręki
Wśród najczęściej diagnozowanych chorób zwyrodnieniowych ręki znajduje się choroba zwyrodnieniowa stawów , będąca jedną z najczęstszych dolegliwości spowodowanych degradacją tkanki chrzęstnej. Zmiany zwyrodnieniowe w obrębie kości ręki, szczególnie w połączeniom stawowym, mogą prowadzić do powstawania drobnych guzków, znanych jako guzki Boucharda (lokalizujące się na śródręcznych stawach międzypaliczkowych bliższych) oraz guzki Heberdena (na stawach międzypaliczkowych dalszych). Obecność tych guzków często wiąże się z bólem, sztywnością i ograniczeniem ruchomości w ręce.
Choroby metaboliczne
Osteoporoza to choroba metaboliczna kości, która prowadzi do ich osłabienia przez zmniejszenie gęstości mineralnej. W rezultacie, kości stają się bardziej podatne na złamania, nawet przy niewielkich urazach. Ręce, chociaż rzadziej niż inne części ciała, również mogą być dotknięte tym schorzeniem, szczególnie w okolicach nadgarstka.
Choroby zapalne
Zapalenie stawów i zapalenie ścięgien objawiają się bólem, obrzękiem, ociepleniem i zaczerwienieniem dotkniętych obszarów, a także ograniczeniem ruchomości. Często wynikają z przeciążenia, urazów lub są częścią szerszych procesów chorobowych, jak RZS.
Zespół cieśni nadgarstka
Zespół cieśni nadgarstka wynika z nacisku wywieranego na nerw środkowy, który przeciska się przez wąski kanał utworzony przez struktury cieśni nadgarstka. Do głównych objawów należą ból, mrowienie i osłabienie chwytu w ręce, szczególnie w nocy. Leczenie może obejmować zmiany w aktywnościach, noszenie ortezy stabilizującej nadgarstek, terapię fizykalną, a w cięższych przypadkach – interwencję chirurgiczną.
Dna moczanowa
Dna moczanowa jest rodzajem zapalenia stawów spowodowanego gromadzeniem się kryształów kwasu moczowego w stawach, co może prowadzić do ostrych ataków bólu, obrzęku i zaczerwienienia. Chociaż najczęściej dotyka stawu u podstawy dużego palca u nogi, może również wpływać na stawy ręki, czyniąc każdy ruch bolesnym
Bibliografia
W Wylecz.to opieramy się na EBM (Evidence Based Medicine) – medycynie opartej na faktach i wiarygodnych źródłach. Dowiedz się więcej o tym, jak dbamy o jakość naszych treści.
- A. Bochenek, M. Reicher, Anatomia człowieka. Tom I. Anatomia ogólna, kości, stawy i więzadła, mięśnie, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa, 2006;
- Szczeklik A., Interna Szczeklika., wyd. Medycyna Praktyczna, 2024.
Opublikowano: 02.04.2024;
Oceń:
0.0
Ten tekst został napisany przez Eksperta, który posiada kierunkowe wykształcenie oraz doświadczenie. Nawiązując współpracę z autorytetami w danej dziedzinie nauki serwis Wylecz.to dba o najwyższą jakość i wiarygodność informacji publikowanych w serwisie. W Wylecz.to opieramy się na EBM (Evidence Based Medicine) – medycynie opartej na faktach i wiarygodnych źródłach.
714
Komentarze i opinie (0)