Zespół cieśni nadgarstka – przyczyny, objawy, leczenie, operacja cieśni nadgarstka

Czym jest zespół cieśni kanału nadgarstka?

Bóle stawów nadgarstkowych występują często u osób mających pracę biurową i piszących dużo na klawiaturach. Szczególnie uciążliwy jest zespół cieśni nadgarstka (ICD-10:G56.0; zespół cieśni kanału nadgarstka; łac. syndroma isthmi canalis carpi), którego przyczynę stanowi ucisk przeciążonych i obrzękniętych tkanek miękkich na włókna nerwu pośrodkowego dłoni biegnącego w kanale nadgarstka. W wyniku ucisku dochodzi do zaburzenia ukrwienia i odżywiania nerwu, co wywołuje jego obrzęk, ból i mrowienie w nadgarstku oraz w palcach.

Objawy zespołu cieśni nadgarstka mogą być odczuwalne podczas pracy oraz w nocy podczas spoczynku. Zespół ten należy do schorzeń neurologicznych określanych neuropatiami. Schorzenie to występuje często w związku z wykonywaniem pracy zawodowej - najczęściej dotyka osoby piszące na maszynie, klawiaturze komputerowej lub przy długotrwałym korzystaniu z myszki komputerowej. Cieśń nadgarstka pojawia się w wieku 40–60 lat, częściej u kobiet. Dolegliwość ta jest nieprzyjemna i znacznie utrudnia normalną funkcję kończyny i życie na co dzień.

Przeczytaj też: Złamany palec – objawy, przyczyny, leczenie

Zespół cieśni nadgarstka – jakie są przyczyny?

Przyczyną opisywanego zespołu jest obrzęk zapalny nerwu oraz tkanek go otaczających, zmiany zwyrodnieniowe lub pourazowe przestrzeni kanału nadgarstka. W wyniku wytężonej pracy ścięgien mięśni nadgarstka i przedramienia dochodzi do ucisku na włókna nerwowe, co doprowadza do zaburzenia ich odżywiania, wywołuje wtórny obrzęk, nasila dolegliwości bólowe oraz pojawienia się zaburzeń neurologicznych.

Czynnikami sprzyjającymi powstaniu ucisku na nerw pośrodkowy i innymi przyczynami zespołu cieśni nadgarstka mogą być:

• długoletnia manualna praca fizyczna (gra na fortepianie, pisanie na komputerze, robienie na drutach, szycie, praca mechanika lub fryzjera),
• choroby narządu ruchu (reumatoidalne zapalenie stawów, choroba zwyrodnieniowa, zmiany zapalne),
• anomalie anatomiczne i rozwojowe (np. występowanie dodatkowych ścięgien lub mięśni),
• powtarzające się urazy i przeciążenia (złamanie nadgarstka lub przedramienia),
• choroby ogólnoustrojowe (cukrzyca, alkoholizm, otyłość, zaburzenia hormonalne).

Pojawieniu się cieśni nadgarstka sprzyja także ciąża oraz przyjmowanie niektórych leków.

Zobacz również: Drętwienie rąk podczas snu – co je powoduje?

Cieśń nadgarstka – objawy

Początkowymi objawami są bóle nadgarstka, dłoni oraz palców związane z czynnościami wykonywanymi przy zgiętym nadgarstku, z czasem występują również w spoczynku i nocą oraz mogą promieniować do przedramienia i łokcia.

Później pojawiają się zaburzenia neurologiczne, takie jak: zaburzenia czucia, mrowienie w nadgarstku, uczucie kłucia i cierpnięcia w obrębie trzech pierwszych palców, osłabieniu ulega siła mięśniowa i dochodzi do zaniku mięśni kłębu kciuka, więc problemem staje się zaciskanie ręki w pięść, uściśnięcie dłoni, odkręcenie słoika, utrzymanie przedmiotów w rękach oraz wykonywanie ruchów precyzyjnych palcami, zwłaszcza kciukiem.

Może się również pojawić zmiana zabarwienia skóry, zaburzenie wydzielania potu w obrębie ręki i palców oraz kruchość i łamliwość paznokci. Zespół cieśni nadgarstka ma tendencję do występowania na obu kończynach. Występuje również dodatni objaw Tinela (tu uczucie mrowienia w palcach unerwianych przez nerw pośrodkowy podczas opukiwania) oraz dodatni objaw Phanela (u pacjenta po niekrótkim czasie występują nasilone parestezje spowodowane zgięciem w stawie nadgarstkowym).

Zespół cieśni nadgarstka – leczenie

Jeśli występują wyżej wymienione objawy cieśni nadgarstka, konieczna jest wizyta u neurologa. Rozpoznanie stawia się na podstawie dolegliwości zgłaszanych przez pacjenta oraz badania kończyny górnej. Warto wykonać dodatkowo USG kanału nadgarstka oraz badanie EMG (badanie przewodnictwa nerwowego w obrębie nerwu pośrodkowego na poziomie nadgarstka), które potwierdzi rozpoznanie, określi lokalizację ucisku oraz stopień uszkodzenia nerwu. Początkowe zaburzenia funkcjonalne nerwu są odwracalne i przy lekkim uszkodzeniu nerw może się zregenerować po 3–4 miesiącach. Na początek należy wdrożyć zachowawcze leczenie zespołu cieśni nadgarstka.

W okresie ostrym, kiedy jest stan zapalny i ostre dolegliwości bólowe, zalecane jest stosowanie leków przeciwbólowych, przeciwzapalnych oraz witaminy B₆, iniekcje kortykosteroidów w okolicę troczka zginaczy, zimne okłady zmniejszające obrzęk, unikanie przeciążeń i ruchów zginających i prostujących nadgarstek, odpoczynek oraz stosowanie pomocniczych urządzeń np. opaski odciążającej na staw nadgarstkowy.

Należy także przestrzegać prawidłowej pozycji podczas snu. Ramiona układamy wzdłuż ciała z wyprostowanymi nadgarstkami, można stosować specjalne szyny, aby zadbać o prawidłowe ułożenie rąk w trakcie spoczynku.

Zespół cieśni nadgarstka – ćwiczenia i rehabilitacja

Rehabilitacja zespołu cieśni nadgarstka powinna obejmować również fizykoterapię. Zaleca się stosowanie zabiegów przeciwbólowych i przeciwzapalnych: krioterapię, jonoforezę czy kąpiel wirówkową na rękę oraz zabiegi przyśpieszające gojenie i regenerujące: pole magnetyczne, laseroterapię i ultradźwięki. Dobre rezultaty można osiągnąć stosując fale ultradźwiękowe o wysokim natężeniu potocznie zwane „falą uderzeniową”. Fala generuje wysokie ciśnienie i przenika w głąb ciała, tak by maksymalna dawka trafiła w miejsce leczone. Zabiegi te stosuje się w przewlekłych schorzeniach tkanek miękkich; następuje poprawa metabolizmu chorej tkanki, zmniejszenie napięcia oraz redukcja bólu i zmęczenia.

W przypadku opisywanego schorzenia rehabilitacja powinna obejmować ponadto postępowanie opisane poniżej.

• Stosowanie leczniczych ćwiczeń na zespół cieśni nadgarstka; jeśli tkanki miękkie są napięte i bolesne to należy wykonywać w pierwszej kolejności ćwiczenia rozluźniające i rozciągające aby poprawić ukrwienie i odżywianiem tkanek miękkich, a następnie ćwiczenia wzmacniające mięśnie oraz poprawiające ruchomość chorego stawu.

• Kinesiotaping, czyli plastrowanie, polega na oklejaniu stawu nadgarstkowego specjalnymi elastycznymi plastrami, które mają działanie ochronne, odciążające oraz umożliwiają przyspieszone gojenie i regenerację.

• Neuromobilizacje, czyli terapie manualną działającą na struktury tkanek nerwowych. Polega ona na napinaniu i rozciąganiu traktów nerwowych; w przypadku cieśni nadgarstka uruchamia się trakt nerwu pośrodkowego; począwszy na szyi, kończąc na palcach ręki. Neuromobilizacja poprawia elastyczność, usprawnia mechanizmy naprawcze i regeneracyjne nerwu co pozwala na natychmiastową poprawę funkcji podrażnionych tkanek nerwowych.

W przypadku zespołu cieśni nadgarstka, leczenie domowe może natomiast obejmować stosowanie zaopatrzenia ortopedycznego w postaci ortezy, która unieruchamia staw bez ograniczenia funkcjonalności dłoni. Taka orteza zalecana jest w celu wzmocnienia i stabilizacji osłabionego, przeciążonego lub naciągniętego nadgarstka, by złagodzić ból, zabezpieczyć przez dodatkowym urazem i przyspieszyć regenerację.

Zespół cieśni nadgarstka – operacja

Jeśli zapobiegawcze leczenie cieśni nadgarstka nie przynosi efektów, konieczna jest interwencja chirurgiczna polegająca na odbarczeniu nerwu pośrodkowego w kanale nadgarstka. Zabieg przeprowadzany jest w znieczuleniu miejscowym metodą otwartą lub endoskopową. Polega na przecięciu troczka mięśni zginaczy, odbarczeniu nerwu i usunięciu ewentualnych zmian zwyrodnieniowych oraz zrostów.

Po operacji cieśni nadgarstka rękę unieruchamia się w ortezie nadgarstkowej lub longecie gipsowej i wymagana jest elewacja kończyny górnej na temblaku. Zaleca się oszczędzanie operowanej kończyny, powstrzymanie się od ciężkiej pracy fizycznej przez okres co najmniej miesiąca od zabiegu. Bezpośrednio po zabiegu na ogół znikają dolegliwości bólowe, możliwy jest jednak dyskomfort wynikający z cięcia skórnego. Ustępowanie objawów neurologicznych jest procesem powolnym trwającym nawet parę miesiąc, należy więc uzbroić się w cierpliwość. Wyniki leczenia operacyjnego zależą od stopnia zaawansowania choroby w chwili leczeni; jeśli nerw jest bardziej uszkodzony tym mniejsza jest szansa na pełne wyleczenie.

Jeżeli chodzi o zespół cieśni nadgarstka, po operacji Bardzo ważne jest wdrożenie pewnych zachowań profilaktycznych, które pozwolą uniknąć kolejnych przeciążeń i dolegliwości bólowych. Powinny one polegać na: zmodyfikowaniu swojej codziennej aktywności zarówno podczas pracy, jaki i uprawiania hobby na mniej obciążającą nadgarstki oraz palce, wykonaniu drobnej rozgrzewki ramienia, nadgarstka oraz palców przed długotrwałą pracą fizyczną rękoma, robieniu częstych przerw w celu rozluźnienia i odpoczynku ręki oraz palców.

Zespół cieśni nadgarstka – video