Grelina (hormon głodu) – co to jest?
Grelina została odkryta dopiero w 1999 r. przez japońskiego endokrynologa M. Kojimę i jego zespół. Naukowcy ci pozyskali ją z błony śluzowej żołądka w trakcie badań nad wydzielaniem hormonu wzrostu. W tamtych czasach wyizolowanie greliny było uznawane za jedno z najważniejszych wydarzeń w świecie endokrynologii.
Około 80% tego hormonu jest produkowane w żołądku. Wobec tego u osób po operacji jego usunięcia obserwuje się znaczne spadki stężenia greliny we krwi. Ponadto grelina wytwarzana jest także w przysadce mózgowej, podwzgórzu, dwunastnicy, jelicie czczym i krętym, trzustce, nerkach, korze nadnerczy oraz komórkach układu immunologicznego.
Wydzielanie greliny do krwiobiegu odbywa się na zasadzie rytmu dobowego. Największe jej stężenie odnotowuje się między godziną 20:00 a 4:00. Wpływ na wytwarzanie greliny ma również stan odżywienia organizmu, rodzaj przyjmowanych posiłków, styl życia, a także poziom cukru i insuliny we krwi.
Za co odpowiada hormon głodu?
Głównym zadaniem greliny jest utrzymanie równowagi energetycznej organizmu i prawidłowej masy ciała. Działa ona pobudzająco na ośrodki głodu zlokalizowane w podwzgórzu, zawiadamiając tym samym organizm o konieczności spożycia pokarmu. Właśnie dlatego grelina jest nazywana również hormonem głodu.
Poza pobudzaniem apetytu wpływa na motorykę układu pokarmowego, wydzielanie kwasu solnego w żołądku i utrzymanie odpowiedniego poziomu tkanki tłuszczowej. Ponadto grelina zmniejsza wydzielanie insuliny. Potwierdzono również jej udział w stymulowaniu wytwarzania hormonu wzrostu, glukagonu, adrenaliny i kortyzolu.
Jaka powinna być norma greliny u człowieka?
Poziom greliny we krwi zmienia się kilkukrotnie w ciągu dnia m.in. ze względu na spożywane pokarmy oraz jej wewnętrzny rytm dobowy. Badania wykazały, iż prawidłowy poziom greliny u dorosłego człowieka powinien wynosić ok. 650 pg/ml. Po posiłku poziom ten spada do wartości ok. 400 pg/dl.
Czy można zbadać poziom greliny w organizmie?
Obecnie w polskich laboratoriach nie ma możliwości zbadania poziomu greliny we krwi. Pacjenci, u których lekarze podejrzewają zaburzenia pracy gospodarki hormonalnej, mogą wykonać badanie poziomu leptyny.
Wpływ poziomu greliny na poziom leptyny
Mechanizmy regulacji łaknienia są zależne od wzajemnej pracy układu nerwowego i hormonów. Jednym z nich jest właśnie grelina, która odpowiada za odczuwanie głodu. Hormonem działającym antagonistycznie do greliny jest leptyna , znana również jako hormon sytości.
Leptyna jest hormonem wydzielanym przez adipocyty, czyli komórki tkanki tłuszczowej. Odpowiada za kontrolę łaknienia, metabolizm węglowodanów, obniżanie stężenia glukozy, zmniejszenie poziomu kortyzolu i wsparcie produkcji hormonów tarczycy.
Podczas spożywania pokarmu komórki tkanki tłuszczowej pobudzają wydzielanie leptyny, która informuje ośrodki sytości zlokalizowane w podwzgórzu, że rezerwy energetyczne organizmu zostały uzupełnione. Wobec tego uczucie głodu maleje, a zwiększa się uczucie sytości. Wzrost poziomu leptyny po posiłku oznacza spadek stężenie greliny we krwi.
Jak regulować poziom greliny?
Zarówno wysoki, jak i niski poziom greliny w organizmie jest niekorzystny dla naszego zdrowia. Wahania w jej wytwarzaniu są spowodowane kilkoma czynnikami takimi jak:
- niedobór snu;
- zwiększony stres;
- zespół metaboliczny;
- nieodpowiednia dieta;
- zaburzenia odżywiania;
- brak aktywności fizycznej;
- choroby o podłożu hormonalnym;
- za niska lub za wysoka podaż energii.
Zaburzenia te najczęściej będą wymagały wdrożenia odpowiedniego planu dietetycznego, a w niektórych przypadkach również farmakologicznego. Istotne jest też zadbanie o prozdrowotne nawyki związane z dietą i stylem życia.
Jak obniżyć poziom greliny w organizmie?
Wysoki poziom greliny występuje na skutek zmniejszonej podaży kalorii i u osób z niskim wskaźnikiem BMI. Co więcej, jest on konsekwencją niektórych chorób takich jak m.in.:
W tym przypadku poziom greliny wyrównuje się w momencie wprowadzenia odpowiedniej terapii leczniczej i indywidualnie dopasowanego jadłospisu.
Jak podnieść poziom greliny w organizmie?
Obniżone stężenie greliny w ludzkim organizmie obserwuje się w przypadku:
- otyłości;
- nadwagi;
- cukrzycy typu I i II;
- chorób reumatycznych;
- zespołu policystycznych jajników;
- niealkoholowego stłuszczenie wątroby.
Niski poziom hormonu głodu można regulować na kilka sposobów. Przede wszystkim kluczowe znaczenie ma tutaj dieta. Przy obniżonym poziomie greliny zaleca się spożywać pokarmy bogate w błonnik pokarmowy, kwasy tłuszczowe omega-3, oraz te o niskim stopniu przetworzenia. Istotne jest też o zadbanie o jakość snu i regularną aktywność fizyczną.
Czy niedobór greliny powoduje tycie?
Osoby z nadmierną masą ciała wykazują niższe stężenie greliny we krwi w porównaniu z osobami z prawidłową masą ciała. W tym przypadku sposobem na uregulowanie poziomu greliny jest wprowadzenie diety odchudzającej. Jednakże okazuje się, że wzrost poziomu tego hormonu wiąże się ze zwiększonym apetytem. W tej sytuacji częstą konsekwencją jest spożywanie zbyt dużej ilości pokarmu, co skutkuje efektem jo-jo.
