Organizm człowieka produkuje ok. 100 hormonów i każdy z nich odgrywa inną rolę. Związki te regulują pracę wielu narządów i wpływają na przebieg dziesiątek przemian metabolicznych. Hormony są odpowiedzialne za nasz nastrój, emocje, sen, płodność, kontrolę masy ciała, a także za odczuwanie głodu i sytości. W tym artykule przyjrzymy się grelinie – hormonowi, który odpowiada za pobudzanie apetytu. Czym więc jest grelina i jakie są jej funkcje? Od czego zależy poziom greliny? Czy hormon ten może mieć wpływ na rozwój otyłości?
Grelina – co wiemy o hormonie głodu? Czy można go regulować?
Spis treści
Grelina (hormon głodu) – co to jest?
Grelina została odkryta dopiero w 1999 r. przez japońskiego endokrynologa M. Kojimę i jego zespół. Naukowcy ci pozyskali ją z błony śluzowej żołądka w trakcie badań nad wydzielaniem hormonu wzrostu. W tamtych czasach wyizolowanie greliny było uznawane za jedno z najważniejszych wydarzeń w świecie endokrynologii.
Około 80% tego hormonu jest produkowane w żołądku. Wobec tego u osób po operacji jego usunięcia obserwuje się znaczne spadki stężenia greliny we krwi. Ponadto grelina wytwarzana jest także w przysadce mózgowej, podwzgórzu, dwunastnicy, jelicie czczym i krętym, trzustce, nerkach, korze nadnerczy oraz komórkach układu immunologicznego.
Wydzielanie greliny do krwiobiegu odbywa się na zasadzie rytmu dobowego. Największe jej stężenie odnotowuje się między godziną 20:00 a 4:00. Wpływ na wytwarzanie greliny ma również stan odżywienia organizmu, rodzaj przyjmowanych posiłków, styl życia, a także poziom cukru i insuliny we krwi.
Za co odpowiada hormon głodu?
Głównym zadaniem greliny jest utrzymanie równowagi energetycznej organizmu i prawidłowej masy ciała. Działa ona pobudzająco na ośrodki głodu zlokalizowane w podwzgórzu, zawiadamiając tym samym organizm o konieczności spożycia pokarmu. Właśnie dlatego grelina jest nazywana również hormonem głodu.
Poza pobudzaniem apetytu wpływa na motorykę układu pokarmowego, wydzielanie kwasu solnego w żołądku i utrzymanie odpowiedniego poziomu tkanki tłuszczowej. Ponadto grelina zmniejsza wydzielanie insuliny. Potwierdzono również jej udział w stymulowaniu wytwarzania hormonu wzrostu, glukagonu, adrenaliny i kortyzolu.
Jaka powinna być norma greliny u człowieka?
Poziom greliny we krwi zmienia się kilkukrotnie w ciągu dnia m.in. ze względu na spożywane pokarmy oraz jej wewnętrzny rytm dobowy. Badania wykazały, iż prawidłowy poziom greliny u dorosłego człowieka powinien wynosić ok. 650 pg/ml. Po posiłku poziom ten spada do wartości ok. 400 pg/dl.
Czy można zbadać poziom greliny w organizmie?
Obecnie w polskich laboratoriach nie ma możliwości zbadania poziomu greliny we krwi. Pacjenci, u których lekarze podejrzewają zaburzenia pracy gospodarki hormonalnej, mogą wykonać badanie poziomu leptyny.
Wpływ poziomu greliny na poziom leptyny
Mechanizmy regulacji łaknienia są zależne od wzajemnej pracy układu nerwowego i hormonów. Jednym z nich jest właśnie grelina, która odpowiada za odczuwanie głodu. Hormonem działającym antagonistycznie do greliny jest leptyna , znana również jako hormon sytości.
Leptyna jest hormonem wydzielanym przez adipocyty, czyli komórki tkanki tłuszczowej. Odpowiada za kontrolę łaknienia, metabolizm węglowodanów, obniżanie stężenia glukozy, zmniejszenie poziomu kortyzolu i wsparcie produkcji hormonów tarczycy.
Podczas spożywania pokarmu komórki tkanki tłuszczowej pobudzają wydzielanie leptyny, która informuje ośrodki sytości zlokalizowane w podwzgórzu, że rezerwy energetyczne organizmu zostały uzupełnione. Wobec tego uczucie głodu maleje, a zwiększa się uczucie sytości. Wzrost poziomu leptyny po posiłku oznacza spadek stężenie greliny we krwi.
Jak regulować poziom greliny?
Zarówno wysoki, jak i niski poziom greliny w organizmie jest niekorzystny dla naszego zdrowia. Wahania w jej wytwarzaniu są spowodowane kilkoma czynnikami takimi jak:
- niedobór snu;
- zwiększony stres;
- zespół metaboliczny;
- nieodpowiednia dieta;
- zaburzenia odżywiania;
- brak aktywności fizycznej;
- choroby o podłożu hormonalnym;
- za niska lub za wysoka podaż energii.
Zaburzenia te najczęściej będą wymagały wdrożenia odpowiedniego planu dietetycznego, a w niektórych przypadkach również farmakologicznego. Istotne jest też zadbanie o prozdrowotne nawyki związane z dietą i stylem życia.
Jak obniżyć poziom greliny w organizmie?
Wysoki poziom greliny występuje na skutek zmniejszonej podaży kalorii i u osób z niskim wskaźnikiem BMI. Co więcej, jest on konsekwencją niektórych chorób takich jak m.in.:
W tym przypadku poziom greliny wyrównuje się w momencie wprowadzenia odpowiedniej terapii leczniczej i indywidualnie dopasowanego jadłospisu.
Jak podnieść poziom greliny w organizmie?
Obniżone stężenie greliny w ludzkim organizmie obserwuje się w przypadku:
- otyłości;
- nadwagi;
- cukrzycy typu I i II;
- chorób reumatycznych;
- zespołu policystycznych jajników;
- niealkoholowego stłuszczenie wątroby.
Niski poziom hormonu głodu można regulować na kilka sposobów. Przede wszystkim kluczowe znaczenie ma tutaj dieta. Przy obniżonym poziomie greliny zaleca się spożywać pokarmy bogate w błonnik pokarmowy, kwasy tłuszczowe omega-3, oraz te o niskim stopniu przetworzenia. Istotne jest też o zadbanie o jakość snu i regularną aktywność fizyczną.
Czy niedobór greliny powoduje tycie?
Osoby z nadmierną masą ciała wykazują niższe stężenie greliny we krwi w porównaniu z osobami z prawidłową masą ciała. W tym przypadku sposobem na uregulowanie poziomu greliny jest wprowadzenie diety odchudzającej. Jednakże okazuje się, że wzrost poziomu tego hormonu wiąże się ze zwiększonym apetytem. W tej sytuacji częstą konsekwencją jest spożywanie zbyt dużej ilości pokarmu, co skutkuje efektem jo-jo.
Bibliografia
W Wylecz.to opieramy się na EBM (Evidence Based Medicine) – medycynie opartej na faktach i wiarygodnych źródłach. Dowiedz się więcej o tym, jak dbamy o jakość naszych treści.
- Jonczyk P. i wsp..: Grelina - Hormon Regulujący Energetyczny Metabolizm Ustroju. Część 1. Synteza, Wydzielanie, Mechanizm Działania, Znaczenie Kliniczne, Medycyna Metaboliczna, 2014, tom XVIII, nr 3;
- Korek E. i wsp.: Regulacja hormonalna łaknienia, Medycyna Ogólna i Nauki o Zdrowiu, 2013, Tom 19, Nr 2, 211–217;
- Michalski B. i wsp.: Przez żołądek do serca – znaczenie greliny w patogenezie schorzeń układu krążenia, Kardiol Pol 2008; 66: 564-568;
- Pietrzak P. i wsp.: Wpływ greliny na przewód pokarmowy, Przegląd Gastroenterologiczny 2007; 2 (4): 185–191;
- Polińska B. i wsp.: Rola greliny w organizmie, Postepy Hig Med Dosw (online), 2011; 65: 1-7.
Opublikowano: 28.06.2023;
Oceń:
5.0
Ten tekst został napisany przez Eksperta, który posiada kierunkowe wykształcenie oraz doświadczenie. Nawiązując współpracę z autorytetami w danej dziedzinie nauki serwis Wylecz.to dba o najwyższą jakość i wiarygodność informacji publikowanych w serwisie. W Wylecz.to opieramy się na EBM (Evidence Based Medicine) – medycynie opartej na faktach i wiarygodnych źródłach.
Agata Soroczyńska
dietetyk kliniczny i sportowy
Dietetyk kliniczny i sportowy, absolwentka Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach i Akademii Wychowania Fizycznego we Wrocławiu. Główne tematy jej zainteresowań to dieta roślinna, dieta w sporcie, suplementacja oraz psychodietetyka. W kontekście współpracy z podopiecznymi istotne jest dla niej całościowe podejście do pacjenta. Wierzy, że do osiągnięcia celów nie zawsze wymagany jest jadłospis. Od kilku lat zajmuje się edukacją żywieniową. Jest autorką wielu artykułów, wykładów oraz webinarów, podczas których poruszała tematy związane z profilaktyką zdrowotną, dietoterapią, zdrowym odżywianiem oraz dietetyką sportową. Prywatnie pasjonatka fitnessu, książek historycznych i fantasy oraz górskich wędrówek.
157
Komentarze i opinie (0)