Witaminy dla kobiet w ciąży a zdrowe odżywianie – jakie jest stanowisko WHO?
Światowa Organizacja Zdrowia nie zaleca rutynowego przyjmowania preparatów wielowitaminowych wszystkim kobietom w trakcie ciąży, bez określonych wskazań medycznych. W pierwszej kolejności witaminy i składniki mineralne powinno się pozyskiwać z dobrze zbilansowanej diety. W układaniu jadłospisu dla kobiety w ciąży może pomóc dietetyk lub ginekolog-położnik. Również to lekarz prowadzący ciążę powinien określić, jakie suplementy diety (i czy w ogóle jakieś) powinna przyjmować przyszła mama. Polskie Towarzystwo Ginekologów i Położników dopuszcza suplementację: żelaza, jodu, kwasu foliowego, witaminy D oraz kwasów DHA, jednak w uzasadnionych przypadkach.
Jakie witaminy dla kobiet planujących ciążę?
Niedobory witaminowe u kobiet starających się o potomstwo mogą prowadzić do: zaburzeń owulacji, problemów z implantacją zarodka oraz zwiększonego ryzyka wad wrodzonych. Przygotowując się do ciąży, warto zadbać o składniki odżywcze, które wspierają: prawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego, procesy podziałów komórkowych oraz gospodarkę hormonalną. Zalecane jest przyjmowanie: kwasu foliowego, jodu, witaminy D czy witaminy B12. Szczegóły dotyczące suplementacji warto ustalić z ginekologiem, który pomoże odpowiednio przygotować się do ciąży.
Przeczytaj również:
Badania w ciąży – jakie są najważniejsze?
Jakie witaminy w I trymestrze ciąży? Niezbędne witaminy dla wsparcia rozwoju dziecka
W I trymestrze ciąży dochodzi do podstawowych procesów kształtujących rozwój płodu – to właśnie wtedy formują się wszystkie główne układy i organy dziecka. Następuje intensywna organizacja tkanek i tworzenie cewy nerwowej, która wkrótce przekształci się w mózg i rdzeń kręgowy. Niedobory żywieniowe u matki mogą sprowokować rozwój wad wrodzonych u dziecka. W I trymestrze ciąży zazwyczaj zaleca się przyjmowanie takich suplementów diety, jak:
Kwas foliowy, czyli witamina B9 – przyjmowanie kwasu foliowego zaleca się parom, które planują potomstwo. W przypadku kobiet ciężarnych zaleca się stosowanie kwasu foliowego w dawce 0,4–0,8 mg/dobę, do 12. tygodnia ciąży. Kwas foliowy jest szczególnie ważny w I trymestrze ciąży, ponieważ odgrywa istotną rolę w prawidłowym rozwoju układu nerwowego płodu (w tym wspiera rozwój mózgu). Niewystarczająca podaż witaminy B9 w tym okresie może prowadzić do poważnych wad wrodzonych, takich jak wady cewy nerwowej, w tym bezmózgowie czy rozszczep kręgosłupa. Co więcej, kwas foliowy jest niezbędny do prawidłowego metabolizmu homocysteiny – aminokwasu, którego podwyższony poziom może prowadzić do powikłań ciążowych, takich jak: przedwczesny poród, stan przedrzucawkowy czy opóźnienie wzrastania płodu. Kwas foliowy pomaga obniżyć poziom homocysteiny poprzez przekształcanie jej do mniej szkodliwych substancji, co zmniejsza ryzyko wymienionych wyżej komplikacji.
Jod – lekarze zalecają suplementację jodu kobietom ciężarnym bez chorób tarczycy w wywiadzie, w dawca 150–200 mcg/dobę. Niedobór jodu może prowadzić do opóźnienia rozwoju intelektualnego dziecka oraz innych zaburzeń neurologicznych, a także wpłynąć na funkcjonowanie tarczycy matki, co może mieć negatywne konsekwencje zdrowotne zarówno dla niej, jak i dla płodu.
Witaminy D, czyli „słoneczna witamina” – zaleca się suplementację witaminy D w dawce 1500–2000 IU na dobę u kobiet w ciąży, które nie mają objawów niedoborów oraz które mają prawidłowe BMI. Witamina D odgrywa ważną rolę w regulacji gospodarki wapniowo-fosforanowej, co jest niezbędne do prawidłowego rozwoju kości i zębów płodu. Ponadto witamina D wpływa na prawidłowy rozwój i funkcjonowanie układu immunologicznego – zarówno u matki, jak i u dziecka –oraz pomaga w regulacji funkcji mięśniowych i nerwowych.
Przeczytaj również:
Stan przedrzucawkowy w ciąży – co to jest, jak rozpoznać, jak wygląda, czym grozi?
Jakie witaminy w II trymestrze ciąży? Jakie suplementy diety wybrać?
W II trymestrze ciąży zwykle kontynuowana jest suplementacja: kwasu foliowego (po 12. tygodniu w dawce 0,6-0,8 mg/dobę), jodu oraz witaminy D, co wspiera prawidłowy rozwój płodu. Jeśli ginekolog-położnik widzi taką potrzebę, może również zalecić przyjmowanie:
Żelaza – jeśli wyniki morfologii krwi i stężenia ferrytyny wskażą niedobór tego pierwiastka w diecie ciężarnej. Suplementacja żelazem zapobiega niedokrwistości w ciąży spowodowanej niedoborem żelaza, a także wspiera rozwój układu krwionośnego płodu. Dzienną dawkę suplementu powinien dobrać lekarz na podstawie aktualnych wyników badań pacjentki.
Witaminy C – wspomaga wchłanianie żelaza, co ma znaczenie szczególnie w zapobieganiu anemii ciążowej. Ponadto witamina C: działa jako przeciwutleniacz, chroniąc komórki przed stresem oksydacyjny, wspiera układ odpornościowy oraz wspiera rozwój dziecka.
Kwasów tłuszczowych DHA – zaleca się suplementację kwasów tłuszczowych omega-3 DHA w dawce co najmniej 200 mg na dobę. Kwasy omega DHA wspierają rozwój układu nerwowego (w tym rozwój umysłowy dziecka) i wzroku płodu.
Witaminy B6 – w II trymestrze ciąży wzrasta zapotrzebowanie na pirydoksynę. Witamina B6 odgrywa ważną rolę w metabolizmie białek i wytwarzaniu neurotransmiterów, a także wpływa na prawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego. Co istotne, witamina B6 wspomaga wchłanianie kwasu foliowego, co jest szczególnie ważne w utrzymaniu zdrowia układu nerwowego płodu.
Witaminy B12 – kobalamina jest niezbędna w ciąży, a szczególnie w II trymestrze, gdyż: odgrywa ważną rolę w produkcji czerwonych krwinek, wspomaga funkcjonowanie układu nerwowego oraz bierze udział w syntezowaniu DNA. Niedobór witaminy B12 w ciąży może prowadzić do poważnych problemów zdrowotnych zarówno u matki, jak i u dziecka. Może powodować anemię megaloblastyczną u matki, a także zwiększać ryzyko wad wrodzonych – szczególnie zaburzeń neurologicznych u płodu.
Przeczytaj również:
Teratogeny i ich wpływ na życie płodowe. Jak się ich wystrzegać?
Jakie witaminy w III trymestrze ciąży? Na co wzrasta zapotrzebowanie organizmu w końcowym okresie ciąży?
W III trymestrze ciąży lekarz może zalecić przyjmowanie witaminy C i E. Chronią one organizm przed stresem oksydacyjnym i pomagają neutralizować wolne rodniki. Zaleca się codzienne spożycie 80–85 mg witaminy C oraz 10 mg witaminy E. Witaminę C można znaleźć w: cytrusach, papryce, pomidorach i brokułach; a witaminę E w: orzechach, olejach roślinnych oraz zielonych warzywach liściastych. Ważna jest także suplementacja magnezu. W III trymestrze ciąży zapotrzebowanie na magnez wzrasta, ponieważ płód gromadzi ten minerał w celu prawidłowego rozwoju: kości, mięśni i układu nerwowego. Magnez pomaga także zapobiegać skurczom mięśni, które mogą występować u matki, zwłaszcza w miarę zbliżania się terminu porodu
Witaminy dla kobiet w ciąży. Jakich witamin nie brać w ciąży?
W czasie ciąży należy ograniczyć suplementację witaminy A. W dużych dawkach wykazuje ona działanie teratogenne, co oznacza, że może prowadzić do uszkodzenia płodu. To właśnie z tego powodu kobietom w ciąży odmawia się np. leczenia dermatologicznego z użyciem retinolu, a także zabrania się im stosowania w tym czasie kosmetyków z tym składnikiem aktywnym. Niewskazane jest także przyjmowanie witaminy K, o ile lekarz nie stwierdzi, że jej suplementacja jest konieczna.
Witaminy dla kobiet w ciąży można znaleźć niemal w każdej drogerii i aptece. Tego rodzaju suplementy diety mogą mieć postać kapsułki lub klasycznej tabletki. Dużą popularnością cieszą się także tabletki musujące. Nie da się ukryć, że najlepsze witaminy i minerały dla kobiet w ciąży to jeden z pierwszych wyborów zakupowych przyszłej mamy. Jednak zanim sięgniesz po kolejne opakowanie suplementów, przyjrzyj się swojej diecie i skonsultuj swój wybór z lekarzem prowadzącym ciążę.
