Karta ciąży – co to jest, jak wygląda, co zawiera. Kiedy się ją zakłada?

Czym jest i jak wygląda karta ciąży?

Karta przebiegu ciąży, inaczej zwana kartą opieki nad ciążą lub po prostu w skrócie kartą ciąży to niewielka, papierowa książeczka, stanowiąca uproszczoną wersję dokumentacji medycznej kobiety ciężarnej. Może składać się z kilku, a nawet kilkudziesięciu stron zawierających różnorakie informacje na temat zdrowia pacjentki i jej nienarodzonego dziecka.

Nie ma jednego, ściśle określonego wzoru tego, jak powinna wyglądać karta ciąży. Jej wygląd może się więc nieznacznie różnić w zależności od placówki lub województwa.

W jakim celu zakłada się kartę ciąży? Pozwala ona na monitorowanie stanu zdrowia matki i płodu, a także prowadzenie ciąży zgodnie z obowiązującymi standardami. Stanowi ona także podstawę do ubiegania się o świadczenia z tytułu ciąży i porodu (np. świadczenia zdrowotne poza kolejnością, ulgi w niektórych placówkach czy zapomogi) i korzystania z innych aspektów opieki prenatalnej. Posiadanie karty ciąży jest szczególnie istotne w przypadku tzw. ciąż wysokiego ryzyka.

Karta ciąży powinna być uzupełniana systematycznie, w trakcie każdej wizyty lekarskiej, tak by możliwe było śledzenie rozwoju ciąży, a także przewidywanie pewnych zagrożeń i komplikacji okołoporodowych.

Kto zakłada i wypełnia kartę ciąży?

Kartę ciąży zazwyczaj otrzymuje się w trakcie pierwszej wizyty lekarskiej u ginekologa, na której zostaje potwierdzona ciąża. Karta ta jest prowadzona przez cały okres ciąży. Jeżeli jednak wizyta odbyła się na bardzo wczesnym etapie (np. 4./5. tydzień ciąży), lekarz może się wstrzymać z założeniem karty ciąży do kolejnej wizyty, na której z reguły w trakcie badania USG udaje się zarejestrować bicie serca płodu.

Co zawiera karta ciąży?

Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Zdrowia w sprawie rodzajów, zakresu i wzorów dokumentacji medycznej oraz sposobu jej przetwarzania, karta ciąży powinna zawierać:

1. Dane osobowe ciężarnej:

• imię, nazwisko;
• PESEL i data urodzenia;
• adres zamieszkania;
• numer telefonu;
• datę ostatniej miesiączki;
• przewidywaną datę porodu;
• grupę krwi (jeżeli jest potwierdzona).

2. Dane na temat przebytych ciąż (w tym poronionych) i porodów.

3. Dane lekarza/placówki prowadzącej ciążę.

4. Wywiad lekarski, zawierający informacje o:

• chorobach przewlekłych,
• przebytych operacjach,
• przyjmowanych lekach,
• alergiach.

5. Dane zdrowotne pacjentki dotyczące przebiegu ciąży:

• tydzień ciąży;
• masę ciała i ciśnienie tętnicze;
• zgłaszane przez pacjentkę dolegliwości;
• wyniki badań laboratoryjnych wykonywanych w trakcie ciąży (m.in.: morfologia, mocz, przeciwciała odpornościowe);
• wyniki badań USG ze szczególnym uwzględnieniem tętna płodu;
• pierwsze ruchy płodu,
• zalecenia lekarskie.

6. Informacje o porodzie:

• data, godzina i miejsce porodu,
• sposób porodu,
• płeć dziecka,
• waga, wzrost i ogólny stan zdrowia dziecka.

Karta ciąży – jakie skróty stosują lekarze przy tworzeniu zapisków?

Z racji tego, że na karcie ciąży jest stosunkowo niewiele miejsca na obszerne zapiski, ginekolodzy położnicy często stosują różne skróty, które nie dla wszystkich kobiet w ciąży są jasne i czytelne.

I tak:

• OM – oznacza po prostu datę ostatniej miesiączki.
• TP – to przewidywany termin porodu.
• Hbd – oznacza tydzień ciąży.
• GS – to wymiar pęcherzyka ciążowego.
• CRL – długość dziecka od czubka głowy do kości ogonowej.
• FL – długość kości udowej dziecka.
• HC – obwód główki dziecka.
• AC – obwód brzuszka dziecka.
• TNW – termin następnej wizyty lekarskiej.
• FHR – słyszalne tętno płodu.
• RR – ciśnienie tętnicze.
• Pierworódka (pierwiastka) – kobieta, która rodzi po raz pierwszy.
• Wieloródka – kobieta, która rodzi po raz kolejny.
• Pomiar wysokości dna macicy – informuje o wzroście macicy, a tym samym o prawidłowości przebiegu ciąży.

Podobne skróty medycy stosują dla wyników badań kontrolnych i laboratoryjnych (wśród nich są np. badania krwi). Oto kilka najpopularniejszych przykładów:

• Test OGTT – test obciążenia glukozą.
• E/RBC – liczba czerwonych krwinek.
• HCT – hematokryt (oznacza gęstość krwi).
• Hb – stężenie hemoglobiny.
• L/WBC – liczba białych krwinek.
• PLT – liczba płytek krwi.

Skróty, które pojawiają się w badaniu moczu:

• CW – ciężar właściwy.
• B – obecność białka.
• C – obecność glukozy.
• E – obecność czerwonych krwinek.
• L – obecność białych krwinek.

Skróty, które pojawiają się w badaniach dodatkowych:

• AFP – stężenie alfa-fetoproteiny.
• Test OGTT – test doustnego obciążenia glukozą.
• HBS – badanie na nosicielstwo antygenu wirusa żółtaczki zakaźnej typu B.
• HCV – badanie na nosicielstwo antygenu wirusa żółtaczki zakaźnej typu C.

Widać więc, że karta ciąży to niezwykle ważny dokument. To ona między innymi pozwala lekarzowi prowadzącemu monitorować stan zdrowia matki i dziecka na podstawie historii medycznej. Jeśli w Twojej karcie przebiegu ciąży znajdują się skróty, których nie rozumiesz, nie bój się spytać lekarza, co one oznaczają. Ułatwi Ci to monitorowanie ciąży i śledzenie postępów w rozwoju dziecka.

Czy kartę ciąży należy nosić przy sobie? Co zrobić, jeśli się zgubi lub poważnie uszkodzi?

Ze względu na fakt, iż karta przebiegu ciąży stanowi swoiste kompendium informacji na temat stanu zdrowia ciężarnej i nienarodzonego dziecka, warto mieć ją zawsze przy sobie. W sytuacjach losowych, jak np. omdlenie czy wypadek, może ona pomóc służbom ratowniczym w podjęciu odpowiednich działań i zapewnieniu odpowiedniej pomocy, dopasowanej do stanu matki i dziecka.

Z tego względu w przypadku zniszczenia lub zgubienia karty ciąży należy poprosić lekarza prowadzącego ciążę o jej odtworzenie i uzupełnienie o niezbędne dane, o ile posiadane przez nas wyniki badań na to pozwalają. Jeżeli jednak zgubisz również te wyniki, będziesz musiała zgłosić się do laboratorium po wydanie ich kopii. Może się zdarzyć, że niektóre badania trzeba będzie powtórzyć.

Czy szpital zabiera kartę ciąży?

Ze względu na fakt, iż karta ciąży zawiera najważniejsze informacje dotyczące przebiegu ciąży, jest to dokument, który należy wraz z dowodem osobistym i aktualnymi wynikami badań (m.in. w kierunku nosicielstwa paciorkowców z grupy B) przekazać położnym po zgłoszeniu się na porodówkę. Dokument ten pozwoli im szybko zaznajomić się ze stanem zdrowia ciężarnej i płodu, gdyż obejmuje całą ciążę, co w znaczący sposób wpływa na podejmowanie różnego rodzaju decyzji w trakcie trwania porodu.

W wielu szpitalach jednak do dokumentacji załącza się jedynie kserokopię karty ciąży, a oryginał jest zwracany świeżo upieczonej mamie. Dla niektórych jest to bowiem cenna pamiątka z okresu ciąży, który jest ważnym etapem w życiu kobiety.

Czy poród bez karty ciąży jest możliwy? Oczywiście, ale bez niej personel medyczny może mieć utrudnione zadanie.

Czy karta ciąży jest potrzebna do becikowego?

W Polsce po narodzinach dziecka rodzice mogą starać się o jednorazową zapomogę z tytułu urodzenia dziecka – potocznie określaną mianem „becikowego”. Jednym z kluczowych warunków jej otrzymania jest przedstawienie zaświadczenia, w którym potwierdza się, że przyszła mama była objęta opieką lekarską nie później, niż od 10. tygodnia ciąży, aż do momentu porodu. Zaświadczenie takie może wystawić lekarz prowadzący ciążę lub położna środowiskowa, właśnie na podstawie przedłożonej jej karty ciąży. Taki dowód może być także niezbędny, jeżeli w trakcie ciąży dokonaliśmy zmiany lekarza nadzorującego jej przebieg.