Liszaj płaski to choroba skóry, która nie jest nowotworem. Przyczyny schorzenia nie są do końca poznane. Objawy liszaja płaskiego to m.in.: czerwone plamy oraz grudki na nadgarstkach, w dolnej części pleców i na kostkach, łuszczenie się i swędzenie skóry. W terapii stosowane są leki przeciwhistaminowe i kortykosteroidy w maściach na liszaj. Leczenie domowe obejmuje natomiast zimne okłady oraz zmianę diety (w przypadku zmian w ustach).
Liszaj płaski – rodzaje, przyczyny, objawy, leczenie, domowe sposoby
Spis treści
Liszaj płaski to choroba skóry – jakie są rodzaje?
Liszaj płaski (liszaj czerwony, łac. lichen planus ) jest przewlekłą i postępującą chorobą skóry. Nie jest on nowotworem. Zmiany skórne charakterystyczne dla liszaja płaskiego mogą rozwinąć się w wybranej okolicy lub w wielu częściach ciała.
Charakterystyczne jest pojawienie się purpurowych i czerwonych grudek na skórze. Choroba często wywołuje silny świąd. Objawia się zarówno na powierzchni skóry, jak i wewnątrz jamy ustnej (liszaj płaski w jamie ustnej). Może także doprowadzić do zmiany wyglądu paznokci u rąk i stóp.
Zdarzają się również przypadki pojawienia się objawów choroby na narządach płciowych i skórze głowy. Rozwój choroby może przypaść na każdy etap życia (np. liszaj płaski u dziecka), jednak najczęściej jej symptomy ujawniają się w wieku dojrzałym, pomiędzy 30. a 50. rokiem życia.
To też może Cię zainteresować: Jakie schorzenia wywołują plamy na skórze?
Rodzaje liszaja płaskiego na skórze to:
- liszaj płaski,
- pęcherzowy liszaj płaski brodawkujący,
- liszaj płaski barwnikowy,
- liszaj płaski zanikowy,
- liszaj płaski mieszkowy,
- typ przejściowy pomiędzy liszajem rumieniowatym a płaskim.
Liszaj płaski – przyczyny
Najczęściej choroba dotyka osób w średnim wieku, po ukończeniu 30. roku życia. Liszaj płaski pod postacią zmian w obrębie jamy ustnej występuje częściej u kobiet niż u mężczyzn. Przyczyny liszaja płaskiego nie zostały do końca poznane.
Czy liszaj jest zaraźliwy? Według jednej z teorii jest to choroba autoimmunologiczna, co oznacza, że za jej rozwój odpowiada nieprawidłowa reakcja układu odporności organizmu, który wytwarza specyficzne przeciwciała. Jedynie dalsze badania pozwolą z całą pewnością stwierdzić, czy liszaj płaski to choroba autoimmunologiczna.
Rzadki rodzaj liszaja płaskiego może być chorobą dziedziczną, podczas gdy pozostałe typy nie są cechą rodzinną.
Niektóre leki mogą wywoływać wysypkę, która wygląda jak liszaj płaski. Takimi lekami są diuretyki stosowane podczas leczenia wysokiego ciśnienia krwi i chorób serca.
Prawdopodobnie istnieje związek pomiędzy występowaniem liszaja płaskiego a infekcją wirusem zapalenia wątroby typu C. Wiele osób chorujących na zapalenie wątroby typu C zmaga się także z liszajem płaskim. W przypadku podejrzenia liszaja na skórze, może okazać się konieczne wykonanie dodatkowych badań w kierunku wykrycia WZW typu C.
Liszaj – objawy to grudki na łuszczącej się skórze
Objawy liszaja płaskiego zależą od miejsca występowania na ciele. Charakterystyczne zmiany mogą pojawić się na: skórze, skórze głowy, błonie śluzowej jamy ustnej, narządach płciowych. Ze względów estetycznych szczególnie problematyczne jest wystąpienie liszaja na twarzy.
Liszaj płaski często wywołuje czerwono-purpurowe grudki o błyszczącej powierzchni. Czasami przez zmiany te przebiegają niewielkie białe linie, nazywane fachowo prążkami Wickhama.
U większości osób na skórze pojawia się kilka charakterystycznych w formie grudek. W niektórych przypadkach ich liczba jest znaczna i występują one na różnych częściach ciała – najczęściej na nadgarstkach, w dolnej części pleców i na kostkach, jednak zdarzają się też przypadki pojawienia się zmian w innych miejscach, np. na narządach płciowych.
Te występujące na nogach są zazwyczaj ciemniejsze. Po zniknięciu starszych zmian, w ich miejscu mogą pojawiać się nowe.
U osób cierpiących na liszaj płaski występować mogą objawy liszaja na skórze opisane poniżej.
- Grube, chropowate i łuszczące się pola na skórze – jeśli grudki pojawiają się na skórze w tym samym miejscu, istnieje ryzyko powstania zmian o większych rozmiarach – grubych, chropowatych. Zmiany te często łuszczą się. Rozwijają się z czasem i najczęściej występują na goleniach i wokół kostek.
- Swędzenie skóry – czasami grudki i chropowata skóra mogą powodować swędzenie.
- Pęcherze – pęcherze i bąble na skórze pojawiają się niezwykle rzadko.
- Ból – jeżeli występuje to wtedy, gdy zmiany pojawiają się na narządach płciowych. Skóra może mieć jasnoczerwony kolor. Czasami pojawiają się także otwarte rany, które sprawiają, że uprawianie seksu jest bolesne lub wręcz niemożliwe.
Choroba w bardzo rzadkich przypadkach może się rozwijać na skórze głowy. Liszaj płaski na głowie daje objawy, takie jak zaczerwienienie i podrażnienie, niewielkie grudki, cienkie włosy lub miejsca pozbawione włosów oraz blizny (pojawiające się powoli).
W jamie ustnej liszaj płaski najczęściej występuje na wewnętrznej stronie policzków. Zdarzają się także przypadki, gdy liszaj płaski pojawia się na języku, wargach i dziąsłach. Objawami towarzyszącymi liszajowi płaskiemu w jamie ustnej mogą być niewielkie białe kropki i pręgi, zaczerwienienie i opuchlizna, łuszczenie się błony śluzowej na dziąsłach, a także bolesne owrzodzenia, które mogą powodować uczucie palenia.
Liszaj płaski w większości przypadków występuje tylko na kilku paznokciach. Jedynie czasami zdarza się, że choroba dotyka wszystkich paznokci na dłoniach lub stopach. Objawami liszaja płaskiego na paznokciach są zgrubienia lub rowki, pękanie paznokci, a także ich utrata (czasowa bądź na stałe).
Rozpoznanie i leczenie liszaja płaskiego
Dermatolog jest często w stanie stwierdzić, czy pacjent cierpi na liszaj płaski, poprzez samą obserwację skóry, paznokci i śluzówki jamy ustnej. W celu potwierdzenia tej diagnozy konieczne może być pobranie wycinka skóry do badania z wykorzystaniem mikroskopu. Taka procedura nazywana jest biopsją.
W niektórych wypadkach należy także wykonać określone badania krwi, aby wykluczyć inne choroby. Bywa że liszaj płaski w jamie ustnej jest często diagnozowany przez dentystów podczas wizyty w gabinecie stomatologicznym.
Nie istnieje żaden uniwersalny lek na liszaja płaskiego. Często znika on sam, jednak jeśli objawy są kłopotliwe dla pacjenta, zmniejszają komfort i jakość życia, odpowiednie leczenie objawowe pozwala je złagodzić i może przyspieszyć wyleczenie.
W leczeniu liszaja płaskiego stosuje się następujące leki i metody:
- leki przeciwhistaminowe – łagodzą swędzenie;
- kortykosteroidy do stosowania miejscowego – kremy lub maści, mające na celu zredukowanie opuchlizny i zaczerwienienia;
- kortykosteroidy w postaci doustnej lub iniekcji – pomagają w przypadku liszaja płaskiego utrzymującego się przez dłuższy czas lub w sytuacjach, gdy na skórze pacjenta występuje wiele grudek lub bolesnych owrzodzeń;
- terapia PUVA – zabieg rozjaśniania skóry z wykorzystaniem światła;
- kwas retinowy – stosowany na skórze lub przyjmowany w formie tabletek w celu rozjaśnienia skóry;
- maść na liszaj zawierająca takrolimus lub krem zawierający pimekrolimus – stosowane do leczenia innych problemów skórnych, jak wypryski.
Zmiany, jakie tworzą się w przebiegu liszaja płaskiego w obrębie jamy ustnej, zazwyczaj nie wywołują dolegliwości bólowych. W tym wypadku leczenie nie musi być konieczne. Można rozpocząć je w sytuacji, gdy liszaj płaski wywołuje ból skóry, uczucie palenia, zaczerwienienie, pęcherze, otwarte rany lub owrzodzenia.
Terapia zazwyczaj oparta jest na stosowaniu środków miejscowych lub tabletek przyjmowanych doustnie.
Liszaj płaski – leczenie domowe
Owinięcie opatrunkiem obszarów, na których pojawiły się grudkowe zmiany na skórze, pozwala złagodzić uczucie swędzenia i ograniczyć chęć drapania skóry. Podrażnienie skóry może wywołać nagły atak choroby. Zaleca się także stosowanie zimnego okładu lub specjalną kąpiel w owsiance, które mogą przynieść ukojenie.
W przypadku występowania liszaja płaskiego w jamie ustnej wzrasta ryzyko zachorowania na raka jamy ustnej. Aby zmniejszyć zagrożenie wystąpienia nowotworu, należy rzucić palenie i ograniczyć spożywanie alkoholu, a także szczotkować zęby dwa razy dziennie i stosować nić dentystyczną oraz płukankę. Dentyści i dermatolodzy zalecają także regularne badania jamy ustnej co 6–12 miesięcy.
Jeżeli chodzi o liszaja, domowe leczenie powinno wykluczyć przyjmowanie płynów i spożywanie posiłków, które mogą pogorszyć objawy w jamie ustnej. Należy unikać ostrych potraw, owoców cytrusowych i soków (np. pomarańczowego lub grejpfrutowego), pomidorów i potraw na bazie pomidorów (różnego rodzaju sosy i ketchup), chipsów i innych solonych przekąsek, a także napojów zawierających kofeinę (kawa, herbata i cola).
W razie wypadania włosów lub problemów z paznokciami konieczna jest wizyta u dermatologa. Bez podjęcia odpowiedniego leczenia objawy mogą się jedynie pogorszyć. Leczenie liszaja staje się konieczne w przypadku zaczerwienienia i owrzodzeń w okolicach narządów płciowych. Zalecana jest wizyta w gabinecie dermatologicznym.
Liszaj płaski – wypowiedź dermatologa
Zdaniem eksperta
Liszaj płaski jest chorobą grudkową, której wykwity mają charakterystyczny wygląd. Są to grudki barwy różowej lub różowoczerwonej, skupiające się w okolicach nadgarstków, kostek, ale mogą też być rozsiane w obrębie całej skóry gładkiej. Grudki te mienią się w oświetleniu bocznym i posiadają charakterystyczną siateczkę w granicach swojej powierzchni. Z reguły pacjent skarży się na dolegliwości świądowe.
Liszajem płaskim mogą być zajęte także śluzówki jamy ustnej, w miejscu gdzie w obrębie bocznej śluzówki są obecne drzewkowate zmleczenia, występujące wzdłuż linii zgryzu. Czasami zajmuje on również płytki paznokciowe, co przejawia się delikatnym pobruzdowaniem, a nawet całkowitym spełznięciem wszystkich płytek paznokciowych. Kolejnym potencjalnym miejscem występowania jest owłosiona skóra głowy, gdzie rozwija się liszaj z grupy Grahama Little'a, przy którym początkowo dochodzi do wysiewu grudek przymieszkowych i które następnie powodują bliznowacenie czy przerzedzenie włosów, a nawet łysienie.
Choroba ta ma nieustaloną etiologię. Ma podłoże immunologiczne – dochodzi do szeregu procesów immunologicznych w skórze. W części przypadków potwierdzono związek tej choroby z zakażeniem wirusem zapalenia wątroby typu C. Dlatego też należy wykonać badania pod kątem tej choroby u pacjentów, u których stwierdzono liszaj płaski.
Liszaj płaski leczy się środkami, które modulują układ immunologiczny – sterydami oraz lekami miejscowymi. Dodatkowo można stosować naświetlania UVB-NB bądź PUVA.
Bibliografia
W Wylecz.to opieramy się na EBM (Evidence Based Medicine) – medycynie opartej na faktach i wiarygodnych źródłach. Dowiedz się więcej o tym, jak dbamy o jakość naszych treści.
- Sławomir Majewski Sławomir Majewski i in., Dermatozy i zakażenia okolic zewnętrznych narządów płciowych, Warszawa 2018, wyd.1
- Maria Błaszczyk-Kostanecka, Hanna Wolska, Dermatologia w praktyce, Dermatologia w praktyce, Warszawa 2009, wyd.2
- Andrzej Kaszuba, Zmiany skórne w chorobach ogólnoustrojowych, Lublin 2018, wyd.1
Opublikowano: 02.02.2023;
Oceń:
4.3
12
Komentarze i opinie (0)