Choroba autoimmunologiczna występuje, wtedy, gdy układ odpornościowy przez pomyłkę atakuje i niszczy własne komórki i tkanki. Najbardziej znane choroby autoimmunologiczne to m.in. cukrzyca, choroba Gravesa-Basedowa, nieswoiste zapalenia jelit, stwardnienie rozsiane, łuszczycowe zapalenie stawów, ostre rozsiane zapalenie mózgu, sklerodermia.
Choroby autoimmunologiczne – co to? Rodzaje, przyczyny, rozpoznanie, leczenie
Spis treści
Czym są choroby autoimmunologiczne?
Układ immunologiczny, znany również jako system odpornościowy, to zespół komórek i substancji chemicznych, które walczą z przyczynami infekcji i stanów zapalnych, takimi jak bakterie i wirusy. W skład układu odpornościowego wchodzą narządy limfatyczne, takie jak śledziona czy migdałki, naczynia chłonne, a także przeciwciała oraz komórki uczestniczące w reakcjach immunologicznych.
Choroba autoimmunologiczna występuje, gdy system odpornościowy przez pomyłkę atakuje i ostatecznie niszczy własne tkanki.Choroby autoimmunologiczne są zasadniczo dzielone na dwie kategorie: „swoiste narządowo” atakujące jeden narząd oraz „nieswoiste narządowo”, które mogą atakować wiele narządów i systemów naraz.
Istnieje około 80 różnych chorób autoimmunologicznych, które dają różny stopień nasilenia objawów, od lekkich po powodujące niepełnosprawność, w zależności od systemu zaatakowanego przez chorobę i jej zaawansowania. Z nieznanych powodów kobiety są bardziej podatne niż mężczyźni, zwłaszcza te w wieku reprodukcyjnym. Uważa się, że hormony płciowe mogą być za to chociaż częściowo odpowiedzialne.
W chwili obecnej nie ma skutecznego leku na schorzenia autoimmunologiczne. Leczenie ma najczęściej charakter objawowy, ale symptomy chorób autoimmunologicznych można kontrolować.
Choroby autoimmunologiczne – rodzaje
Choroby autoimmunologiczne mogą zaatakować właściwie każdy narząd i układ w organizmie. Najczęściej diagnozowane choroby autoimmunologiczne to:
- cukrzyca typu 1 – atakuje wyspy trzustkowe upośledzając produkcję insuliny. Objawy cukrzycy to wzmożone pragnienie, częste oddawanie moczu, utrata wagi oraz zwiększona podatność na infekcje, np grzybicze,
- choroba Gravesa-Basedowa – atakuje tarczycę, choroba wiąże się z pojawieniem objawów nadczynności tarczycy, objawy obejmują: utratę wagi, przyspieszony rytm serca, niepokój i problemy gastryczne,
- choroba Hashimoto – znana również jako przewlekłe limfocytowe zapalenie tarczycy – w przebiegu choroby Hashimoto dochodzi zwykle do rozwoju niedoczynności tego gruczołu,
- nieswoiste zapalenia jelit – włączając w to wrzodziejące zapalenie jelita grubego i chorobę Leśniowskiego-Crohna,
- stwardnienie rozsiane – atakuje system nerwowy, w zależności od tego, która część systemu nerwowego została zaatakowana, objawy mogą obejmować odrętwienie, paraliż i uszkodzenie wzroku,
- łuszczyca – atakuje skórę, objawy obejmują rozwój grubych, łuszczących się wykwitów przypominających łuski,
- reumatoidalne zapalenie stawów – atakuje stawy, objawy to postępująca deformacja stawów, kolejnych etapach trwania choroby dochodzi do zmian w obrazie oczu, płuc, serca,
- sklerodermia – atakuje skórę i inne struktury, powodując formowanie tkanki bliznowatej, dochodzi do pogrubienia skóry, mogą powstać zmiany o typie owrzodzenia oraz sztywność stawów.
- toczeń rumieniowaty układowy – atakuje tkankę łączną i może dotknąć każdego narządu i systemu ciała, objawy obejmują zapalenie stawów, gorączkę, utratę wagi i charakterystyczną wysypkę na twarzy.
Choroby autoimmunologiczne – przyczyny
Dokładne przyczyny rozwoju chorób autoimmunologicznych nie są znane. Jako czynniki ryzyka wskazuje się:
- czynniki genetyczne – predyspozycja do chorób autoimmunologicznych jest dziedziczona i występuje rodzinnie, sama podatność genetyczna nie jest wystarczająca do wyzwolenia reakcji autoimmunologicznej i potrzebne są inne czynniki, np infekcja wirusowa, czy działanie leków,
- czynniki środowiskowe – rodzinna podatność na choroby autoimmunologiczne może być powiązana z powszechnymi czynnikami środowiskowymi, być może działającymi razem z czynnikami genetycznymi,
- płeć – około trzech czwartych ludzi cierpiących na choroby autoimmunologiczne to kobiety,
- hormony płciowe – choroby autoimmunologiczne zwykle atakują ludzi w wieku rozrodczym, niektóre z nich zmieniają nasilenie towarzyszących objawów w czasie wahań hormonalnych, np, w trakcie ciąży, po porodzie i w okresie menopauzy,
- infekcje bakteryjne lub wirusowe – niektóre choroby wydają się pojawiać lub nasilać podczas konkretnych infekcji, naukowcy w sposób szczególny podejrzewają infekcje wirusowe.
Rozpoznanie i leczenie chorób autoimmunologicznych
Rozpoznanie i diagnostyka chorób autoimmunologicznych mogą być trudne, zwłaszcza we wczesnych stadiach ich rozwoju. Diagnostykę w chorobach immunologicznych komplikują sytuacje, w których zaatakowane zostały różne narządy i układy. W zależności od choroby, metody rozpoznania mogą obejmować:
- badanie lekarskie,
- wywiad medyczny,
- badanie krwi, włączając w to badania na wykrycie przeciwciał,
- biopsję,
- badania obrazowe.
Chorób autoimmunologicznych nie można wyleczyć, ale, w większości przypadków z powodzeniem stosuje się leczenie objawowe, które w pełni pozwala kontrolować objawy choroby. Przykładowo – podanie insuliny w cukrzycy typu 1 pozwala na ograniczyć ryzyko wystąpienia objawów choroby.
Choroby autoimmunologiczne – leczenie
Jeśli chodzi o choroby autoimmunologiczne, w leczeniu ich stosuje się:
- leki przeciwzapalne – są podawane w celu zmniejszenia stanu zapalnego i ograniczenia dolegliwości bólowych w chorobach autoimmunologicznych,
- kortykosteroidy – podawane są w celu zmniejszenia stanu zapalnego, czasami używane do leczenia ostrych nawrotów objawów choroby,
- leki przeciwbólowe – takie jak paracetamol, ibuprofen ograniczają ból,
- leczenie biologiczne – pomaga odbudować system odpornościowy organizmu,
- leki immunosupresyjne – podawane są w celu zmniejszenia aktywności układu odpornościowego,
- fizjoterapię – stosowana by zwiększyć zdolności poruszania się w przypadku chorób wpływających na układ ruchu (np reumatoidalne zapalenie stawów),
- leczenie niedoborów – na przykład zastrzyki z insuliny w leczeniu cukrzycy,
- immunomodulację – stymulacja układu odpornościowego, np. przy pomocy składników pochodzenia naturalnego,
- operacje chirurgiczne – na przykład, by usunąć zmiany zapalne w przypadku choroby Leśniowskiego-Cohna.
Choroby autoimmunologiczne – wypowiedź eksperta
Zdaniem eksperta
Choroby reumatyczne, takie jak reumatoidalne zapalenie stawów, zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa lub młodzieńcze zapalenie stawów, należą do chorób autoimmunologicznych. Przyczyną tych chorób jest nieprawidłowe funkcjonowanie układu odpornościowego. U podstawy tej patologii leży zjawisko autoimmunizacji, które polega na tym, że organizm niszczy własne komórki i tkanki, gdyż uznaje je za obce. Przyczyną tego zjawisko jest nieposiadanie przez te komórki właściwych antygenów zgodności tkankowej.
Do chorób autoimmunologicznych należą również inne choroby tkanki łącznej, takie jak: toczeń rumieniowaty układowy, twardzina czy łuszczycowe zapalenie stawów. Choroby te obejmują także schorzenia układu pokarmowego, np. wrzodziejące zapalenie jelita grubego czy choroby dermatologiczne — łuszczyca, bielactwo bądź łysienie plackowate.
Opublikowano: 27.07.2023;
Oceń:
4.3
157
Komentarze i opinie (0)