Koilonychia to choroba paznokci, w przebiegu której płytka staje się wklęsła, przybiera kształt łyżeczki, stąd określenie paznokcie łyżeczkowate lub syndrom paznokci łyżeczkowatych. Koilonychia u noworodków bywa stanem fizjologicznym, mijającym wraz rozwojem dziecka, jednak tego typu zmiany na paznokciach u osób starszych są stanem patologicznym. Jakie są przyczyny choroby, jak odróżnić ją od onycholizy i jak leczyć koilonychię?
Koilonychia (paznokcie łyżeczkowate) – przyczyny, objawy, leczenie
Spis treści
Koilonychia – co to za choroba paznokci?
Koilonychia, określana także jako paznokcie łyżeczkowate, syndrom paznokci łyżeczkowatych lub wklęśnięcie płytki paznokciowej, polega na zmianie budowy anatomicznej płytki paznokciowej pod postacią zagłębienia płytki do dołu w kształcie łyżeczki. Powoduje to uniesienie wolnego brzegu paznokcia ku górze. Dodatkowym objawem koilonchii jest kruchość i łamliwość paznokci.
Tego typu zmiany na paznokciach mogą być wrodzone i występują wtedy od urodzenia, częściej natomiast wklęsłe paznokcie są objawem wtórnym do chorób przewodu pokarmowego przebiegających z niedoborem żelaza i niedokrwistością. Przy przewlekłych schorzeniach przewodu pokarmowego należy zwrócić uwagę na wchłanianie żelaza, co może leżeć u podstaw właściwego rozpoznania. Fizjologicznie koilonychia u noworodków jest również wariantem normy i samoistnie ustępuje w ciągu pierwszych lat życia.
Przeczytaj też: Pękająca skóra na palcach – jak temu zaradzić?
Jakie są przyczyny paznokci łyżeczkowatych?
Etiologia syndromu paznokci łyżeczkowatych może być wieloczynnikowa i jest najczęściej związana z anemią niedobarwliwą (niedobór żelaza). Żelazo jest potrzebne do prawidłowego funkcjonowania naskórka, którego produktem jest prawidłowa płytka paznokciowa. W przypadkach braku żelaza w organizmie może zatem dojść do dystrofii (zniekształcenie) dotychczas zdrowego paznokcia. Inne zaburzenia gospodarki żelazowej pochodzenia genetycznego, takie jak hemochromatoza również sprzyjają takim nieprawidłowościom.
Do pozostałych przyczyn koilonychii zaliczamy:
- choroba Raynauda (nawracające zblednięcia naprzemienne z zaczerwieniem końcowych części palców, spotykane w szeregu chorób reumatycznych, np. twardzinie układowej),
- toczeń rumieniowaty układowy (pojawiają się także wybroczyny pod paznokciami wyglądem przypominające drzazgę);
- stan po urazie płytki paznokciowej (na skutek uderzenia czy przytrzaśnięcia może wystąpić dodatkowo krwiak pod paznokciem);
- przewlekłe infekcje paznokcia spotykane w onychomykozie, czyli grzybicy paznokci (zgrubiałe zielonkawe lub żółte paznokcie),
Koilonychia to także skutek ekspozycji paznokci na rozpuszczalniki, np. benzynę. Paznokcie cieńczeją, są słabe kruche i łamliwe.
Zobacz też: Wysypka na nogach – jakie są przyczyny krostek na nogach?
Czy koilonychia to objaw choroby?
Zmiany na paznokciach w postaci wklęsłej płytki wtórne do niedoborów żelaza występują:
- po wycięciu żołądka,
- po przewlekłym zapaleniu przełyku – zespół Plummera-Vinsona,
- chorobie trzewnej (celiakia),
- chorobach nowotworowych żołądka, jelita grubego,
- chorobie wrzodowej żołądka, dwunastnicy,
- wrodzonych zmianach naczyniowych jelita przebiegających z przewlekłym krwawieniem (malformacje naczyniowe),
- w przebiegu chorób nerek,
- przewlekłych zapaleniach jelita.
Opisane schorzenia przebiegają z niskim poziomem żelaza w organizmie. Związek przyczynowo-skutkowy pomiędzy koilonychią a niedoborem żelaza nie jest jednak do końca poznany. Brak żelaza skutkuje niedoczynnością enzymów komórkowych od niego zależnych, co stymuluje komórki do proliferacji, czyli nadmiernego namnażania. Powstające komórki są niepełnowartościowe i łatwiej ulegają degeneracji. W ten sposób powstaje dystrofia płytki paznokciowej z deformacją paznokcie w kształcie łyżeczki.
Czytaj również: Rozdwajanie paznokci – przyczyny i sposoby na rozdwajające się paznokcie
Koilonychia czy onycholiza?
Zmiany morfologii płytki paznokciowej w przypadku koilonychii należy różnicować z onycholizą, czyli niecałkowitym oddzieleniem płytki paznokcia od jego łożyska. Jest to również objaw wtórny do nadczynności tarczycy, infekcji grzybiczych, łuszczycy. Palce pałeczkowate są odmiennym zjawiskiem, w którym płytka paznokciowa unosi się ku górze, poszerzając poprzecznie paliczek dalszy i zazwyczaj współistnieje z przewlekłymi chorobami zapalnymi płuc (astma, POCHP).
Paznokcie w kształcie łyżeczki są na tyle charakterystyczne, że nie powinny stanowić problemu diagnostycznego.
Leczeniem koilonychii zajmuje się lekarz chorób wewnętrznych we współpracy z dermatologiem. Nie należy zwlekać z rozpoczęciem terapii i wykonaniem badań dodatkowych.
Jak leczyć paznokcie łyżeczkowate?
Koilonychia ze względu na stan zapalny w okolicy łożyska może wikłać się infekcjami bakteryjnymi, prowadząc do zakażenia loży paznokcia. W leczeniu paznokci łyżeczkowatych należy stosować środki natłuszczające, zapobiegające wysychaniu skóry, preparaty miejscowo odkażające. W przypadku współwystępowania koilonychii z onycholizą należy włączyć leczenie przeciwgrzybicze doustne lub w postaci maści do stosowania miejscowego.
W diagnostyce badaniem rozstrzygającym może być wykonanie morfologii krwi obwodowej, oznaczenie stężenia żelaza w surowicy krwi oraz ferrytyny. W dalszej kolejności badania obrazujące, takie jak gastroskopia, usg jamy brzusznej. Leczenie szczegółowe uzależniamy od choroby podstawowej, czyli w większości przypadków niedokrwistości z niedoboru żelaza. Prostym rozwiązaniem jest suplementacja żelaza doustnie.
Czytaj również: Wrastające włoski – na nogach, po goleniu, po depilacji, łonowe
Bibliografia
W Wylecz.to opieramy się na EBM (Evidence Based Medicine) – medycynie opartej na faktach i wiarygodnych źródłach. Dowiedz się więcej o tym, jak dbamy o jakość naszych treści.
- Fawcett R.S, Thomas M. Nail Abnormalities: Clues to Systemic Disease, American Family Phisician, 2004 15:69 (6);
- Nailing the Diagnosis: Koilonychia, The Permanente Journal, 2012, Summer, 16 (3): 65;
- Prathap P, Asokan N. Familial koilonychia. Indian J Dermatol. 2010 Oct;55(4): 406–7;
- Kumar G, Vaidyanathan L, Stead LG. Images in emergency medicine. Koilonychia, or spoon-shaped nails, is generally associated with iron-deficiency anemia. Ann Emerg Med. 2007 Feb;49(2):243, 250.
Opublikowano: 02.10.2017;
aktualizacja: 16.03.2022
Oceń:
4.5
Ten tekst został napisany przez Eksperta, który posiada kierunkowe wykształcenie oraz doświadczenie. Nawiązując współpracę z autorytetami w danej dziedzinie nauki serwis Wylecz.to dba o najwyższą jakość i wiarygodność informacji publikowanych w serwisie. W Wylecz.to opieramy się na EBM (Evidence Based Medicine) – medycynie opartej na faktach i wiarygodnych źródłach.
Radosław Korczyk
Lekarz
Absolwent Wydziału Lekarskiego Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach. Specjalista chorób wewnętrznych.
12
Komentarze i opinie (0)