Na czym polega ozonoterapia?
Ozon jest to związek chemiczny składający się z trzech atomów tlenu. Ma on silne właściwości utleniające oraz bakteriobójcze. Dlatego też ma duże zastosowanie jako środek uzdatniający wodę i w celu zwalczania bakterii (do dezynfekcji).
W medycynie do ozonoterapii używa się najczystszego tlenu i najczystszego ozonu, to znaczy stężenie ozonu może wynosić od 1 do 100 μg/ml (0,05–5% objętości ozonu). W terapii ozonem uwzględnia się różne formy podania tego gazu.
Może być podawany:
- doodbytniczo,
- dostawowo,
- domięśniowo,
- w kroplówce,
- jako woda ozonowana.
Należy jednak pamiętać, że wdychanie ozonu – zwłaszcza w dużym stężeniu – bez kontroli może być niebezpieczne dla zdrowia. Bardzo ważne dla bezpieczeństwa jest odpowiednie stężenie ozonu i to, by był on aplikowany przez osobę wyspecjalizowaną w podawaniu mieszaniny tlenowo-ozonowej.
Terapia ozonem – na co pomaga?
Propagatorzy ozonoterapii uważają, że ozon: pobudza procesy biochemiczne zachodzące w organizmie, poprawia krążenie krwi, stymuluje organizm do zwiększenia dostępności tlenu, aktywuje układ odpornościowy. Ich zdaniem ozon pobudza cytokiny, które przekazują informację innym komórkom odpornościowym.
Zdaniem osób leczących ozonem ozonoterapia znajduje zastosowanie w takich sytuacjach, jak:
- zakażenia skóry,
- źle gojące się rany (terapia przyspiesza proces gojenia),
- choroby układu krążenia,
- cukrzyca – zwłaszcza stopa cukrzycowa i retinopatia cukrzycowa,
- zatrucie alkoholem.
Niektórzy uważają także, że wskazania do stosowania ozonoterapii są szersze i obejmują zaburzenia odporności, a także zwyrodnienie stawów czy zapalenia stawów.
Ozonoterapia – metody i efekty
Osoby, które zajmują się leczeniem ozonem, twierdzą, że to, jak przebiega zabieg ozonoterapii, zależy od drogi jego podania.
Jednym ze sposobów jest tzw. ozonowanie krwi – od pacjenta pobiera się między 50 a 150 ml krwi przy użyciu jednorazowego zestawu. Potem krew wzbogaca się wcześniej odmierzoną ilością ozonu medycznego. Ma to spowodować, że 100% użytego ozonu reaguje z erytrocytami i leukocytami, aktywując metabolizm czerwonych krwinek. Taka aktywowana krew jest następnie szybko przetaczana z powrotem za pomocą kroplówki.
Stosować ozonoterapię teoretycznie można także w inny sposób. Ozon podawany w sposób doodbytniczy jest używany do leczenia chorób zapalnych jelit.
Ozonu można także używać w wodzie – ozonowana woda: ma mieć zastosowanie w leczeniu stanu zapalnego skóry, przyspieszać proces gojenia (zwłaszcza trudno gojących się ran).
Część osób propaguje także wstrzyknięcia dostawowe ozonu do stawów. Tę metodę stosuje się wspomagająco w leczeniu chorób zapalnych stawów (zapalenie stawów, nawracające zwyrodnienie stawów). Ozon bywa wtedy podawany w połączeniu z innymi metodami terapeutycznymi jak kwas hialuronowy czy komórki macierzyste.
Można spotkać także oferty domięśniowego podania ozonu, jak również ostrzykiwanie nerwów ozonem.
Uważa się, że aktywacja metabolizmu komórkowego w czerwonych i białych krwinkach poprzez ozon spowoduje poprawę stanu ogólnego pacjenta i ma przez to poprawić jakość życia.
Ile kosztuje ozonoterapia? Ile trwa terapia ozonem?
Cena ozonoterapii jest różna w zależności od miasta i od tego, ile zabieg trwa. Przykładowo jedna z placówek ogłasza się, że ozonoterapia podawana dożylnie trwa ok. 40 min i nie jest bolesna. Z kolei ozon stosowany zewnętrznie, np. na trudno gojące się rany (w postaci rękawa ozonującego ranę nakładanego na kończynę) to czas zabiegu wynoszący ok. 30 min.
Jeden zabieg ozonoterapii kosztuje 150 zł, badanie laboratoryjne kwalifikujące do zabiegu to koszt 50 zł, z kolei konsultacja lekarska to już wydatek rzędu 250 zł.
Czy ozonoterapia jest bezpieczna i... skuteczna?
Osoby propagujące zabiegi ozonoterapii uważają je za bezpieczne dla praktycznie każdej części ciała i niewywołujące skutków ubocznych. Według terapeutów stosujących tę metodę nie ma też praktycznie żadnych przeciwwskazań.
Spora część lekarzy jednak nie zaleca do leczenia mieszaniny tlenowo-ozonowej z uwagi właśnie na działania niepożądane, zwłaszcza jeśli ozon stosowany jest w wysokich stężeniach. Powikłania te to: kaszel, duszność, problemy z oddychaniem, ospałość, zmęczenie, zatory gazowe, obrzęk płuc, zawał serca, udar mózgu. Kwestionowana jest także jej skuteczność, która zdaniem wielu nie różni się od placebo.
Na stronie internetowej Polskiego Towarzystwa Ozonoterapii można przeczytać informację:
„Chcemy, aby ten, nieco zapomniany i niedoceniany, sposób leczenia odzyskał należne mu miejsce w medycynie akademickiej. Chcemy propagować standardy oparte na rzetelnej, sprawdzonej wiedzy klinicznej. Evidence Based Medicine to podstawa naszych działań” (1).
Nie sposób jednak się z takim poglądem zgodzić. Okręgowe Izby Lekarskie prowadzą szereg postępowań przeciwko lekarzom stosującym na szeroką skalę ozonoterapię.
Jak podaje „Gazeta Lekarska”:
„Okręgowy sąd lekarski (OSL) uznał lekarza winnym tego, że pracując w tzw. Klinice Dermatologii i Medycyny Estetycznej, wykonywał u pacjentów zabiegi ozonoterapii, które są niezweryfikowane naukowo, czym naruszył art. 57 Kodeksu Etyki Lekarskiej (KEL). OSL wymierzył mu karę pieniężną, a Naczelny Sąd Lekarski (NSL) utrzymał to orzeczenie w mocy, natomiast Sąd Najwyższy (SN) w drodze kasacji skierował sprawę ponownie do NSL z zaleceniem powołania biegłych dla oceny, czy wobec przedstawionych argumentów obrony metoda ta rzeczywiście jest całkowicie niezweryfikowana naukowo.
NSL po powołaniu biegłych i sporządzeniu przez nich opinii zawęził wniosek o ukaranie do ozonoterapii dożylnej, autohemotransfuzji, tzn. przetaczania krwi własnej po ozonowaniu lub naozonowanej soli fizjologicznej, i ponownie utrzymał orzeczenie w mocy.
NSL zwrócił się również pisemnie z prośbą o opinię do Prezesa Polskiego Towarzystwa Ozonoterapii, gdzie potwierdzono korzystne efekty miejscowego stosowania mieszanki ozonowo-tlenowej, ale także to, że przy podawaniu dożylnym nie ma możliwości uzyskania skutecznego stężenia bójczego, a w wymienionych przez NSL chorobach brak dowodów naukowych na skuteczność takiego leczenia.
Jedyny wyjątek stanowi stwardnienie rozsiane, gdzie przy braku badań z podwójną zaślepioną próbą istnieją doniesienia sugerujące zastosowanie tej metody jako uzupełniającej, co jednak wymaga dalszych badań. Ozonoterapia nie jest jedynym przykładem biznesowego, bezkrytycznego wykorzystywania ciężko chorych pacjentów. Innym przykładem jest borelioza, leczona nie tylko ozonem, ale także długotrwałą antybiotykoterapią, z powikłaniami"(2).
Podsumowując: zastosowanie ozonu do dezynfekcji i zabijania bakterii jest powszechnie znane i te właściwości ozonu można w niewielkim stopniu wykorzystać w medycynie do leczenia wspomagającego: ran, odleżyn, owrzodzeń.
Jednak wbrew pozorom praktyczne zastosowania ozonoterapii w medycynie są jednak bardzo ograniczone, a skuteczność ozonoterapii bywa dyskusyjna. W związku z tym pacjent nie powinien stosować tej metody leczenia jako jedynej i nie powinien stosować jej długotrwale – zwłaszcza w wysokich stężeniach.
