Wiśnie zajmują szczególne miejsce wśród owoców pestkowych. Właściwości odżywcze i lecznicze wiśni od dawna wykorzystywane są w medycynie ludowej. Badania naukowe wykazały korzystny wpływ tych owoców na walkę z bólem i bezsennością. Wiśnie znalazły szerokie zastosowanie w kuchni, ale też i kosmetyce. Jakie korzyści zdrowotne wynikają ze spożywania wiśni? Co można z nich przygotować? Czy wszyscy mogą spożywać te smaczne owoce lata?
Wiśnie – czy są zdrowe? Właściwości, przeciwwskazania, przepisy
Spis treści
Czym są wiśnie? Odmiany wiśni
Wiśnia pospolita (Prunus cerasus) to roślina należąca do rodziny różowatych (Rosaceae). Drzewo wiśni ma jajowate, eliptyczne liście, białe lub różowe niewielkie kwiaty. Cenny jest owoc wiśni – ciemnoczerwony pestkowiec o kwaśnym soczystym miąższu.
Wiśnie nazywane są królowymi lipcowych sadów. Występują w kilku odmianach. Najpopularniejszą jest łutówka, którą zalicza się do odmian późnych, ale obficie owocujących. Inne popularne odmiany to: nefris, debreczyn, lucyna, northstar. Odmianą wiśni, która posiada bardzo długą tradycję uprawiania, jest wiśnia nadwiślanka wpisana w 2009 r. do unijnego rejestru Chronionych Nazw Pochodzenia.
W sprzedaży dostępne są także odmiany wiśni ozdobnych. Należą do nich m.in. wiśnia japońska, jedna z najładniejszych roślin ozdobnych z tego gatunku. Wyróżniają ją piękne różowe kwiaty, które pojawiają się na drzewie, zanim rozwiną się liście. Innym gatunkiem ozdobnym jest laurowiśnia – zimno-zielona roślina. Krzew nie gubi liści na zimę, zrzuca je w stopniowo ciągu roku. Liście są skórzaste i podobne do liści laurowych, rosną cały rok. Owocem jest kulka przypominająca wiśnię. Laurowiśnia sprawdza się doskonałe jako roślina na żywopłoty i szpalery.
W ogrodzie warto także posadzić wiśnię wonną – piękne drzewo o odwrotnie stożkowatej koronie. Szczepione na pniu drzewo zakwita bladoróżowymi kwiatami. Wiśnia wonna nie wytwarza owoców, jest więc pięknym drzewem dekoracyjnym. Innym drzewem o walorach dekoracyjnych jest wiśnia wonna. Roślina ceniona w ogrodzie za przyjemny, słodki zapach podczas kwitnienia. Drzewo obsypują wówczas wielkie białe kwiaty, które tworzą baldachy. Wiśnie ozdobne to drzewa, które warto posadzić w ogrodzie, by cieszyć zmysły.
Zobacz też: Aronia – właściwości lecznicze i zdrowotne
Wiśnie – właściwości odżywcze i zdrowotne
Surowcem zielarskim wiśni (Cerasus mill) są owoce, liście, ale też i ogonki. Owoce wiśni są bogatym źródłem witamin i innych składników korzystnie wpływających na organizm.
Owoce są niskokaloryczne – 100 g wiśni dostarcza 49 kcal oraz:
- 87,3 g wody,
- 0,9 g białka,
- 0,4 g tłuszczów,
- 9,9 g węglowodanów,
- 1 g błonnika pokarmowego,
- 0,08 g kwasów tłuszczowych nasyconych,
- 0,11 g kwasów tłuszczowych jednonienasyconych,
- 0,12 g kwasów tłuszczowych wielkonienasyconych.
Owoce zawierają też witaminy: A, K, C (12 mg/100 g), E oraz witaminy z grupy B. Ponadto są bardzo dobrym źródłem związków mineralnych, takich jak: potas, magnez, wapń, miedź, żelazo, jod. W wiśniach obecne są też kwasy owocowe, pektyny, flawonoidy, kumaryna, garbniki.
Owoce posiadają niski indeks glikemiczny – 22.
Wiśnie – zastosowania
Liście wiśni i ogonki wiśni są gorzkie, ale działają przeciwbakteryjnie, przeciwzapalnie, moczopędnie, pomagają też pozbyć się z organizmu toksyn.
Owoce wiśni jako dobre źródło błonnika pokarmowego korzystnie wpływają na układ pokarmowy, zwłaszcza perystaltykę jelit. Ponadto składnik ten obniża też poziom cholesterolu we krwi, dlatego też owoc zalecany jest w profilaktyce przeciwmiażdżycowej.
Witamina C wzmacnia odporność, pomaga także zwalczać infekcje. Jest naturalnym przeciwutleniaczem chroniącym organizm przed stresem oksydacyjnym. Działanie przeciwzapalne wiśnie zawdzięczają antocyjanom, czyli naturalnym antyoksydantom. Substancje te wspierają walkę organizmu z chorobami cywilizacyjnymi, m.in. cukrzycą, miażdżycą czy nowotworami.
Spożywanie soku z wiśni obniża ciśnienie tętnicze krwi. Regularnie spożywane wiśni może zapobiec występowaniu chorób serowo–naczyniowych, a także cukrzycy typu2. Korzystnie wpływają także na funkcje układu moczowego. Wiśnie wykazują działanie moczopędne, dlatego też zalecane są przy kamicy nerkowej, zapaleniu pęcherza czy dnie moczanowej.
Wiśnie na ból i bezsenność
Antocyjany obecne w wiśniach działają przeciwbólowo i przeciwzapalnie. Naukowcy sugerują, że picie soku z wiśni łagodzi ból mięśni po intensywnych ćwiczeniach fizycznych. Wnioski wyciągnęli oni z badania, które przeprowadzili na grupie 60 sportowców (biegaczy długodystansowych) w wieku 18 -50 lat. Pili oni dwa razy dziennie przez siedem dni sok wiśniowy. Okazało się, że zawodnicy odczuwali znacznie mniejszy ból niż inni sportowcy. Inni naukowcy podają zaś, iż wiśnie wspomagają leczenie chorób serca, zapalenie stawów i fibromialagę (zespół chorobowy charakteryzujący się bólem mięśni i kości). Warto dodać, iż sok wiśni nie powoduje skutków ubocznych.
Przeciwbólowo działa także termofor z pestek wiśni dla dzieci, jak również i dla dorosłych. Producenci polecają go na takie dolegliwości, jak:
- kolka niemowlęca,
- wzdęcia,
- bóle mieści,
- ból gardła;
- migrena,
- rwa kulszowa,
- lumbago,
- bóle menstruacyjne,
- reumatyzm.
Termofor z pestkami wiśni (schłodzony) można stosować także jako okład na siniaki, stłuczenia, gorączkę czy też ugryzienia owadów.
Sok z wiśni pomaga uregulować sen, wpływa także na wzrost melatoniny (naturalny przeciwutleniacz regulujący rytm aktywnego snu) we krwi.
Przeczytaj też: Pitaja – właściwości i zastosowanie
Wiśnie – wskazania i przeciwwskazania
Nadgniłe i nadpsute wiśnie zawierają mykotoksyny, czyli rakotwórcze pleśnie. Należy więc spożywać tylko zdrowe, dojrzałe owoce. Warto wiedzieć, iż pestki wiśni zawierają tzw. kwas pruski. Jest to substancja cyjanowodorowa, która niekorzystnie wpływa na zdrowie. Połknięcie pestki nie jest szkodliwe, zaś połknięcie rozgryzionej lub rozgniecionej może wywołać negatywne skutki.
Wiśnie nie są też zalecane dla osób cierpiących na owrzodzenia żołądka i/lub dwunastnicy, gdyż owoce drażnią przewód pokarmowy. Kompot z suszonych owoców wspomaga leczenie schorzeń wątroby i pęcherzyka żółciowego.
W aptekach dostępnych jest wiele produktów zawierających wiśnie: sok z wiśni, wyciąg z wiśni czy ekstrakt z owoców wiśni.
Wiśnie dla zdrowia i urody
Owoce wiśni znalazły też zastosowanie w kosmetyce. Cenne składniki obecne w owocach i ogonkach mają właściwości odżywcze i regenerujące skórę. Wiśnie stanowią składnik szamponów, mydeł, balsamów do ciała i ust, olejków do kąpieli oraz peelingów. Chronią przed promieniowaniem UVA i UVB, opóźniając procesy starzenia się skóry i powstawanie zmarszczek. Bóle reumatyczne pomogą złagodzić kąpiele z dodatkiem naparu z młodych gałązek wiśni. Wiśnia zawiera też inozyt, czyli witaminę B8, która zapobiega siwieniu. Ekstrakt z wiśni japońskiej (Prunus serrulata) znalazł zastosowanie w wielu kremach odmładzających – ze względu na obecność flawonoidów.
To też może Cię zainteresować: Mango – właściwości odżywcze
Co zrobić z wiśni? Przepisy na dania z wiśniami
W kuchni wykorzystuje się owoce, liście, kwiaty, ale też i ogonki. Owoce spożywa się świeże, mrożone, suszone, ale także dodaje się je do ciast, deserów i lodów. Z wiśni przyrządza się również przetwory: konfitury, dżemy, soki, likiery, nalewki i wina. Kompot z wiśni to najlepszy naturalny napój, na dodatek bez konserwantów i sztucznych barwników.
Napar z suszonych kwiatów to naturalny środek o działaniu napotnym. Przemycie oczu tymże naparem może pomóc zwalczyć zapalenie spojówek. Wywar z ogonków wiśni pomaga pozbyć się zbędnych kilogramów, a także zapobiega powstawaniu obrzęków. Liście wiśni można dodawać do przetworów.
Sok wiśniowy
Składniki:
- 3 kg wiśni,
- 1,5 kg cukru trzcinowego nierafinowanego,
- sok z jednej cytryny.
Jak zrobić sok z wiśni?
Wiśnie umyć i osuszyć. Wsypać do sokownika, gotować na małym ogniu do czasu, aż sok przestanie uchodzić do pojemnika. Następnie wsypać cukier, podgrzewać, ale nie gotować. Dodać wyciśnięty sok z cytryny. Gorący sok przelać do butelek i mocno zakręcić nakrętki. Przechowywać w chłodnym miejscu.
Wiśnie w syropie
Składniki:
- 3 kg wiśni,
- 1 kg cukru.
Jak przygotować wiśnie w syropie?
Wiśnie umyć, osuszyć i wydrylować. Owoce wrzucić do garnka, zasypać cukrem, przykryć i odstawić na 24 godziny. Po tym czasie zlać sok do innego garnka, jeśli będzie go mało, można dodać ok. 200 ml wody. Wiśnie włożyć do słoików, zalać sokiem. Zakręcić nakrętki, pasteryzować 15 minut, po czym przekręcić do góry dnem do ostudzenia. Przechowywać w spiżarni.
Wiśnie z syropu doskonale nadają się do ciast, deserów, naleśników. Można je dodawać do tarty, drożdżówek czy ciast drożdżowych. Wiśnie ze słoika stanowią doskonałą bazę do przygotowania kompotu wiśniowego. Wystarczy tylko rozcieńczyć syrop przegotowaną wodą i smaczny napój gotowy.
Alkohole na bazie wiśni – wina, nalewki
Z wiśni można także przygotować smaczne i zdrowe wina oraz nalewki – cenne źródło mikro- i makroelementów. Należy jej jednak spożywać w umiarkowanych ilościach, by odnieść efekt zdrowotny.
Nalewka z wiśni – przepis
Składniki:
- 2 kg wiśni,
- 500 ml spirytusu,
- 300 ml wody,
- 0,5 kg cukru trzcinowego nierafinowanego.
Sposób wykonania:
Wiśnie umyć, usunąć pestki (potrzebna drylownica do wiśni) i przełożyć do słoika. Spirytus połączyć z wodą i zalać nim owoce. Następnie odstawić naczynie w ciemne i ciepłe miejsce. Nalewka powinna stać 6 tygodni. Należy jednak pamiętać, żeby co kilka dni zamieszać słoikiem. Po upływie czasu alkoholowy napój przelewamy do butelek, zaś owoce zasypujemy cukrem i odstawiamy w ciepłe miejsce. Gdy cukier się rozpuści, powstały syrop należy przelać do nalewki i odstawić na co najmniej miesiąc.
Wiśnie to smaczne owoce lata. Zawierają wiele cennych składników, dlatego też warto je spożywać. Naturalny barwnik, który nadaje owocom ciemnoczerwoną barwę, korzystnie wpływa na oczy, wzmacnia układ nerwowy, opóźnia starzenie, a także chroni przed nowotworami. Warto mieć w swojej kuchennej domowej apteczce nalewkę z wiśni czy sok z wiśni, który korzystnie wpłynie na zdrowie. Placek z wiśniami czy zupa wiśniowa to smakołyk znany z dzieciństwa. Można więc w domu przyrządzić przetwory z wiśni, by zimą cieszyć się smakiem i zapachem konfitur z wiśni czy dżemu z wiśni.
Bibliografia
W Wylecz.to opieramy się na EBM (Evidence Based Medicine) – medycynie opartej na faktach i wiarygodnych źródłach. Dowiedz się więcej o tym, jak dbamy o jakość naszych treści.
- Wilfred R. Pigeon, Michelle Carr, Colin Gorman, Michael L. Perlis, Effects of a Tart Cherry Juice Beverage on the Sleep of Older Adults with Insomnia: A Pilot Study, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3133468/
- Bak, I., Lekli, I., Juhasz, B., Nagy, N., Varga, E., Varadi, J., … & Tosaki, A. (2006). Cardioprotective mechanisms of Prunus cerasus (sour cherry) seed extract against ischemia-reperfusion-induced damage in isolated rat hearts. American Journal of Physiology, 291(3), H1329- H1336.
- Tabele składu i wartości odżywczej wybranych produktów spożywczych i typowych potraw, PZWL, Wyd. VII zmienione, 2020.
- Abranko L., Nagy A., et al.: „Genistein isoflavone glycoconjugates in sour cherry (Prunus cerasus L.) cultivars”, Food Chem., 2015.
- Casedas G., Les F., et al.: „Bioactive and functional properties of sour cherry juice (Prunus cerasus)”, Food Funct., 2016.
Opublikowano: 15.07.2021;
Oceń:
5.0
Ten tekst został napisany przez Eksperta, który posiada kierunkowe wykształcenie oraz doświadczenie. Nawiązując współpracę z autorytetami w danej dziedzinie nauki serwis Wylecz.to dba o najwyższą jakość i wiarygodność informacji publikowanych w serwisie. W Wylecz.to opieramy się na EBM (Evidence Based Medicine) – medycynie opartej na faktach i wiarygodnych źródłach.
Agnieszka Bożek
Dietetyczka
Dietetyk, autorka bloga Strefa Zdrowego Żywienia oraz tekstów publikowanych w czasopismach i na portalach internetowych. Miłośniczka zdrowego stylu życia i natury. Uważa, że odpowiednio dobrana dieta może być lekarstwem na wiele dolegliwości. Doświadczeniem i wiedzą dzieli się z innymi – edukuje na temat zdrowego odżywiania i pomaga wdrażać zdrowe nawyki żywieniowe. Na bieżąco poszerza swoją wiedzę, uczestnicząc w licznych szkoleniach.
78
Komentarze i opinie (1)
opublikowany 16.06.2022