Czarna porzeczka to owoc, który wyróżnia się nie tylko wyjątkowymi walorami smakowymi, lecz także bogatym profilem składników odżywczych. Te soczyste owoce jagodowe cechują się słodko-kwaśnym smakiem i mają wszechstronne zastosowanie kulinarne. Poza tym jedzenie ich wpływa na poprawę zdrowia, m.in. poprzez wzmocnienie odporności czy wsparcie pracy układu sercowo-naczyniowego. Co jeszcze warto wiedzieć na temat porzeczek? Jakie są ich pozostałe właściwości zdrowotne? Co można z nich przyrządzić i czy każdy może je spożywać?
Porzeczka czarna – właściwości, zastosowanie, przeciwwskazania, przepisy na nalewkę, dżem i sok z czarnej porzeczki
Spis treści
Porzeczka czarna – co to za owoc?
Porzeczka czarna (łac. Ribes nigrum L.) jest rośliną z rodziny agrestowatych, która rośnie głównie na terenach Europy i Azji, tam gdzie panuje klimat umiarkowany. Polska jest największym producentem owoców czarnej porzeczki na świecie. Aż 55% światowej produkcji porzeczek pochodzi właśnie z naszego kraju.
Czarna porzeczka rośnie w gronach na krzewach osiągających wysokość do 2 m wysokości. Liście krzewu są szerokie i poszarpane na brzegach, natomiast łodygi na swojej powierzchni mają liczne włoski. Porzeczka kwitnie w okolicy kwietnia i maja. Jej niewielkie pąki są w tym czasie koloru zielono-różowego. Owoce dojrzewają stopniowo, a ich zbiory przypadają na początek lipca. Krzewy owocowe porzeczki czarnej wyróżnia charakterystyczny zapach, ponieważ liście, a także owoce pokryte są niewielkimi gruczołami, które wydzielają olejki eteryczne.
Porzeczka czarna – wartości odżywcze
Czarne porzeczki to owoce niskokaloryczne – 100 g to ok. 73 kcal. W tej samej ilości znajdują się takie składniki odżywcze jak:
- 1,8 g białka,
- 0,2 g tłuszczu,
- 7,8 g błonnika,
- 11,7 g węglowodanów.
Porzeczka czarna to ogromne bogactwo witamin i składników mineralnych. Obecne są w niej m.in.: potas, fosfor, miedź, żelazo, magnez, mangan, witamina E, witamina C, witaminy z grupy B.
Owoce te zawierają dodatkowo prozdrowotne składniki bioaktywne: garbniki, beta-karoten, olejki eteryczne, kwasy fenolowe, kwasy organiczne, polifenole np. antocyjany, kwercetyna, kwas kawowy.
Na co pomaga czarna porzeczka?
Owoce czarnej porzeczki ze względu na wysoką zawartość polifenoli, witaminy C i innych wartościowych związków aktywnych powinny być częstym składnikiem naszej diety. Okazuje się, że regularne ich spożywanie może stanowić prewencję wielu współczesnych chorób.
Porzeczka czarna – właściwości zdrowotne:
- poprawia odporność organizmu;
- wpływa korzystnie na profil lipidowy;
- przyspiesza procesy przemiany materii;
- wzmacnia ściany naczyń krwionośnych;
- spowalnia proces starzenia się organizmu;
- ma właściwości przeciwzapalne i antyoksydacyjne;
- chroni przed wystąpieniem chorób nowotworowych;
- wspomaga leczenie chorób narządu wzroku, np. jaskry;
- zapobiega wystąpieniu chorób układu sercowo-naczyniowego.
Do czego wykorzystać owoce porzeczki czarnej?
Sposobów na wykorzystanie czarnej porzeczki w kulinariach jest wiele. Najczęściej używa się ich do przyrządzania dżemów, konfitur lub soków. Można je spożywać także na surowo. Owoce porzeczki nadadzą się również do suszenia i mrożenia.
Świeże owoce można dodać do domowych wypieków lub do orzeźwiających smoothies. Czarną porzeczkę można wykorzystać także jako nadzienie do pierogów lub jako składnik sosów do dań mięsnych. Jej owoce sprawdzą się także do produkcji win i nalewek.
Czarne porzeczki znalazły zastosowanie także w przemyśle kosmetycznym. Produkty do pielęgnacji skóry z jej dodatkiem mają właściwości przeciwstarzeniowe, nawilżające i łagodzące. Ponadto ekstrakty z czarnej porzeczki stosuje się do produkcji suplementów polecanych przy wsparciu odporności.
Kto nie powinien jeść czarnej porzeczki?
Owoce czarnej porzeczki są bezpieczne dla zdrowia, a ich spożywanie nie wiąże się z występowaniem skutków ubocznych. Niektóre osoby mogą natomiast mieć alergię na porzeczki, jednakże diagnozuje się ją bardzo rzadko. Objawy sugerujące alergię na te owoce to m.in. obrzęki, wysypka, pieczenie w jamie ustnej, bóle brzucha, katar, swędzenie skóry. W tym przypadku wskazane jest ograniczenie ich spożycia.
Czy warto jeść czarne porzeczki?
Owoce porzeczki czarnej warto częściej uwzględniać w swoim codziennym jadłospisie głównie ze względu na pozytywny wpływ na pracę naszego organizmu. Czarna porzeczka to nie tylko smaczny dodatek do różnych potraw i napojów, ale także źródło witamin, składników mineralnych i związków aktywnych. W sezonie zbiorów porzeczek, kiedy owoce te są w pełni smaku i aromatu, poleca się z nich zrobić przetwory, soki lub mrożonki, które będą dostarczać nam cennych składników przez cały rok.
Czarna porzeczka – przepisy
Nalewka z czarnej porzeczki
Składniki:
- 500 g czarnych porzeczek,
- 300 g cukru trzcinowego,
- 0,7 l alkoholu 40%,
- skórka otarta z jednej cytryny,
- 1 laska wanilii,
- 2 goździki,
- kawałek kory cynamonu.
Przygotowanie
- Owoce porzeczki i cytrynę dokładnie umyj, a następnie osusz.
- Zetrzyj skórkę z cytryny.
- W małym rondelku umieść wanilię, goździki i cynamon, a następnie praż całość przez kilka minut, aż do uwolnienia aromatu.
- Porzeczki i cytrynę umieść w dużym i wcześniej wyparzonym słoiku, a następnie wsyp przyprawy z rondelka.
- Całość zalej alkoholem i odstaw w nasłonecznione miejsce na ok. 2-3 miesiące.
- Po tym czasie zlej alkohol do osobnego pojemnika, a pozostałe w słoiku owoce i przyprawy zasyp cukrem. Oba pojemniku odstaw na ok. tydzień.
- Po tygodniu przelej powstały sok do pojemnika z alkoholem. Całość wymieszaj i odstaw na kolejny tydzień.
- Następnie przefiltruj alkohol przez gazę i umieść w chłodnym miejscu.
-
Nalewka jest gotowa do spożycia po ok. 4-6 tygodniach.
Dżem z czarnej porzeczki
Składniki:
- 1 kg czarnych porzeczek,
- 500 g cukru,
- sok z wyciśniętej jednej cytryny,
- 1 łyżeczka cynamonu.
Przygotowanie
- Porzeczki dokładnie umyj i umieść w dużym garnku.
- Do porzeczek dodaj cukier i cynamon. Całość dokładnie wymieszaj. Opcjonalnie dolej do garnka niewielką ilość wody, aby nie przypalić owoców.
- Owoce z cukrem gotuj na małym ogniu, co jakiś czas mieszając.
- Gdy cukier się rozpuści, dodaj sok z cytryny i wymieszaj.
- Kontynuuj gotowanie przez kolejne 40 minut. Całość mieszaj od czasu do czasu.
- Gdy dżem będzie już gęsty, przełóż go do wcześniej wyparzonych słoiczków. Słoiki mocno dokręć, a następnie ustaw je do góry dnem.
Sok z czarnej porzeczki bez cukru
Składniki:
- 500 g czarnej porzeczki,
- 1 l wody,
- sok z wyciśniętej jednej cytryny.
Przygotowanie
- Porzeczki dokładnie umyj i umieść w dużym garnku, a następnie zalej je wodą.
- Całość gotuj na niewielkim ogniu przez ok. 10-15 minut.
- Zdejmij garnek z ognia, a następnie za pomocą tłuczka rozgnieć owoce, aby puściły jak najwięcej soku.
- Przelej sok przez drobne sito lub gazę do osobnego garnka, a następnie wymieszaj go z sokiem z cytryny.
- Sok po wystudzeniu jest gotowy do spożycia. Ciepły sok możesz również przelać do wyparzonych butelek i zapasteryzować.
Bibliografia
W Wylecz.to opieramy się na EBM (Evidence Based Medicine) – medycynie opartej na faktach i wiarygodnych źródłach. Dowiedz się więcej o tym, jak dbamy o jakość naszych treści.
- Gryszczyńska B. i wsp.: Aktywność przeciwutleniająca wybranych owoców jagodowych, Postępy Fitoterapii 4/2011.
- Krzepiłko A. i wsp.: Pąki, liście i nasiona porzeczki czarnej – źródło substancji bioaktywnych o prozdrowotnych właściwościach, Żywność. Nauka. Technologia. Jakość, 2018, 25, 2 (115), 24 – 33.
- Ochman I. i wsp.: Porównanie jakości owoców trzech odmian porzeczki czarnej (Ribes nigrum L.) w zależności od ich wielkości, Folia Pomer. Univ. Technol. Stetin. 2013, Agric., Aliment., Pisc., Zootech. 304 (26), 97–106.
Opublikowano: 16.08.2023;
Oceń:
5.0
Ten tekst został napisany przez Eksperta, który posiada kierunkowe wykształcenie oraz doświadczenie. Nawiązując współpracę z autorytetami w danej dziedzinie nauki serwis Wylecz.to dba o najwyższą jakość i wiarygodność informacji publikowanych w serwisie. W Wylecz.to opieramy się na EBM (Evidence Based Medicine) – medycynie opartej na faktach i wiarygodnych źródłach.
Agata Soroczyńska
dietetyk kliniczny i sportowy
Dietetyk kliniczny i sportowy, absolwentka Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach i Akademii Wychowania Fizycznego we Wrocławiu. Główne tematy jej zainteresowań to dieta roślinna, dieta w sporcie, suplementacja oraz psychodietetyka. W kontekście współpracy z podopiecznymi istotne jest dla niej całościowe podejście do pacjenta. Wierzy, że do osiągnięcia celów nie zawsze wymagany jest jadłospis. Od kilku lat zajmuje się edukacją żywieniową. Jest autorką wielu artykułów, wykładów oraz webinarów, podczas których poruszała tematy związane z profilaktyką zdrowotną, dietoterapią, zdrowym odżywianiem oraz dietetyką sportową. Prywatnie pasjonatka fitnessu, książek historycznych i fantasy oraz górskich wędrówek.
78
Komentarze i opinie (0)