Pektyny (e440) – czym są, gdzie występują, zastosowanie, szkodliwość

Czym są pektyny?

Pektyny (ang. pectins) są polisacharydami, które występują w postaci blaszek w ścianach komórkowych i przestrzeniach międzykomórkowych w roślinach lądowych. Pektyny składają się z kwasu D-galakturonowego i cukrów, np.: D-galaktozy, D-ksylozy, L-fukozy, L-ramnozy i L-arabinozy.

Czy E440 jest naturalny? Tak, to w pełni naturalna pektyna, która znalazła zastosowanie w przemyśle spożywczym.

Największą zawartością pektyn wyróżniają się owoce cytrusowe i jabłka. Ich źródłem są też buraki cukrowe, łupiny sojowe i skórki mango.

Szacuje się, że w postaci owoców, warzyw oraz dodatków do żywności, każdego dnia spożywamy około 4-5 gramów pektyn.

Pektyny na etykietach produktów spożywczych oznaczane są symbolem E440. I choć oznaczenie może budzić niemiłe skojarzenia, to posiadają one wiele cennych właściwości zdrowotnych.

Zastosowanie pektyn

Pektyny stanowią dodatek do żywności, co zawdzięczają swoim właściwościom stabilizującym, zagęszczającym, glazurującym. Pektyny posiadają właściwości żelujące, ograniczają także wchłanianie tłuszczu w trakcie smażenia. Przyjmują postać proszku o barwie jasnożółtej, jasnobrązowej lub jasnoszarej. Dobrze rozpuszczają się w wodzie.

Stosowane są do produkcji przetworów owocowych, np. produkcji dżemów , przetworów warzywnych (np. koncentratów), a także wyrobów cukierniczych, deserów. Właściwości zagęszczające sprawiają, że znalazły też zastosowanie w przetwórstwie mlecznym: w produkcji napojów mlecznych, śmietanki UHT, a także w produkcji napojów owocowych.

Pektyny, które ograniczają wchłanianie tłuszczu podczas smażenia, wchodzą w skład panierek.

Pektyny są też stosowane w przemyśle kosmetycznym – jako substancje zagęszczające i stabilizujące. Są składnikiem kremów, balsamów, szamponów, kosmetyków do makijażu czy past do zębów. Stosowane są również w produkcji powłoczek tabletek o opóźnionym uwalnianiu, dzięki czemu takie tabletki ulegają rozpadowi dopiero w końcowych odcinkach przewodu pokarmowego.

Wpływ pektyn na organizm

Czy kod żywieniowy E440 jest bezpieczny? Pektyny e440 nie tylko są bezpieczne, ale także korzystnie wpływają na zdrowie. Przyczyniają się do pogrubienia warstwy śluzu na powierzchni jelit. Ograniczają wchłanianie glukozy w jelicie cienkim i powodują wzrost jej lepkości. Dzięki temu glukoza jest o wiele wolniej przyswajana, co zmniejsza ryzyko wystąpienia cukrzycy typu 2.

Pektyny wiążą i usuwają kwasy żółciowe z organizmu, a dzięki temu obniżają poziom stężenia cholesterolu we krwi. Pektyny zmniejszają poziom fosfolipidów, trójglicerydów i wolnych kwasów tłuszczowych. Wiążą kationy metali ciężkich, a tym samym są pomocne w leczeniu zatrucia rtęcią i ołowiem. Posiadają działanie detoksykujące.

Obecność pektyn w diecie korzystnie wpływa na mikroflorę przewodu pokarmowego. Pektyny hamują przyleganie patogennych drobnoustrojów do błony śluzowej jelita. Zapobiegają zaparciom i wykazują korzystne działanie podczas biegunki.

Pektyny wiążą się z wodą i zwiększają objętość treści pokarmowej, przez co wydłużają uczucie sytości. Są składnikiem błonnika pokarmowego i wykazują działanie antynowotworowe.

Pektyny jako suplement diety

Pektyny e 440, jako rodzaj błonnika pokarmowego, można kupić w postaci suplementu diety. Najczęściej dostępne są w postaci proszku lub kapsułek. Suplement w postaci proszku sprawdza się jako dodatek do wody lub soku. Pektyna wykazuje korzystne właściwości, jeśli spożywana jest w ilości 5-10 g dziennie.

Pektyna a inne środki żelujące

Pektyna e440 nie jest jedynym środkiem żelującym, który może być wykorzystywany do przygotowania dżemów i innych przetworów owocowych. W sklepie dostępna jest również żelatyna, cukier żelujący czy żelfiks. Czym różnią się między sobą?

Żelatyna to substancja pochodzenia zwierzęcego, pozyskiwana z kości i skór krów oraz świń. Posiada silną zdolność żelowania, ale nie nadaje się dla wegetarian czy wegan.

Cukry żelujące zawierają w składzie cukier, pektyny i kwas cytrynowy. Jednak ich stosowanie wymaga użycia dużej ilości cukru, co jest przeszkodą dla cukrzyków i osób prowadzących zdrowy styl życia.

Żelfikt jest produktem podobnym do cukru żelującego, który w składzie zawiera cukier, kwas cytrynowy i pektynę. Może też niestety zawierać konserwanty, co niekorzystnie wpływa na kolor i smak owoców.

Domowa pektyna – przygotowanie

Przygotowanie domowej pektyny jest proste i nie wymaga specjalnych umiejętności. Pokrojone jabłka (ze skórkami i ogryzkami), obierki jabłek lub wytłoki jabłkowe zalewamy wodą i gotujemy na małym ogniu przez około 25 minut. Kilogram owoców zalewamy około 180 ml wody. Następnie studzimy i umieszczamy na sicie na kilka godzin. Pozyskana ciecz, której konsystencja przypomina żel, to właśnie pektyna. Pektynę przechowujemy w lodówce.

Kto powinien unikać pektyny?

Pektyna, będąca naturalnie występującym wielocukrem, jest bezpieczna do spożycia i zazwyczaj nie wykazuje szkodliwego działania. Warto jednak mieć na uwadze, że pektyny używane w produktach spożywczych, a także te sprzedawane w formie suplementów, to najczęściej pektyny pochodzące z jabłek i cytrusów, dlatego osoby na nie uczulone powinny zachować szczególną ostrożność.

Ponadto pektyny mogą obniżać wchłanianie niektórych leków, co będzie skutkowało zmniejszeniem ich skuteczności działania. By tego uniknąć, wystarczy pektynę przyjąć co najmniej cztery godziny po zażyciu leku.

Pektyny spożywane w nadmiarze mogą doprowadzić do pojawienia się dolegliwości żołądkowo-jelitowych, np. bólu brzucha, wzdęć i gazów.

Czy pektyna jest bezpieczna w czasie ciąży?

Pektyny są bezpieczne dla kobiet będących w ciąży oraz tych karmiących piersią. Spożywanie pektyn nie wiąże się z żadnymi działaniami niepożądanymi.