Co to jest perz?
Perz właściwy to bylina, która należy do gatunku wiechlinowatych. Na półkuli północnej jest bardzo rozpowszechnioną rośliną. Uznawany jest również za chwast rosnący na polach i w ogrodach. Cechą charakterystyczną perzu są długie, płaskie, zielone liście o szerokości około 5–15 cm oraz kwiaty zebrane w kłosy o długości około 10 cm. Kwitnie od czerwca do września. Jest rośliną wiatropylną. W celach zielarskich wykorzystywane jest przede wszystkim kłącze tej rośliny.
Perz właściwy – właściwości i działanie
W medycynie ludowej perz właściwy stosowano jako środek moczopędny w przypadkach kamicy nerkowej oraz żółciowej, a także jako środek przeciwkaszlowy. Stosowano go również w leczeniu dny, zaburzeń reumatycznych oraz chorób skóry. Produkty lecznicze, głównie kłącze perzu, importowane jest głównie z Europy Wschodniej.
Kłącza perzu bogate są w polisacharydy, głównie inulinę. Obecne są w nim również:
- substancje śluzowe,
- saponiny,
- alkohole cukrowe (głównie mannitol i inozytol),
- olejki eteryczne,
- związki mineralne (rozpuszczalne związki krzemu).
Ponadto perz zawiera lektyny, które znajdują się głównie w sadzonkach oraz liściach. Niewielkie ich ilości mogą znajdować się również w kłączu, natomiast zawartość w liściu jest zmienna.
Badania naukowe dostarczają pewnych przesłanek, że surowce z kłącza perzu mogą wykazywać właściwości lecznicze w chorobach takich jak:
- cukrzyca,
- kamica moczanowa,
- zakażenie dróg moczowych,
- hipercholesterolemia.
Badania na modelach zwierzęcych wykazały, że ekstrakty z perzu mogą wykazywać działanie hipoglikemizujące (zmniejszające poziom glukozy we krwi). Podawanie wodnych ekstraktów w ilości 20 mg na kilogram masy ciała wiązało się z obniżeniem poziomu glukozy we krwi u szczurów z cukrzycą. Poziom cukru we krwi u zwierząt normalizował się po około 2 tygodniach codziennego podawania ekstraktu. Niestety na chwilę obecną nie dysponujemy dowodami, które potwierdzałyby korzystny wpływ perzu w leczeniu cukrzycy u ludzi.
Badania na szczurach wykazały działanie moczopędne kłącza perzu, co może być korzystne w leczeniu kamicy nerkowej. Jedno niewielkie badanie kliniczne wykazało, że połączenie cytrynianu potasu oraz ekstraktu z perzu było bardziej skuteczne w leczeniu kamicy żółciowej w porównaniu z samym roztworem cytrynianu potasu.
To też może Cię zainteresować: Zielony mocz – przyczyny
Ekstrakty z kłącza perzu mogą również wykazywać działanie przeciwutleniające. W badaniach na zwierzętach stwierdzono korzystne działanie omawianej rośliny w leczeniu objawów zakażeń dróg moczowych. Niestety w tym przypadku nie ma również badań na ludziach, które potwierdzałyby skuteczność perzu w leczeniu dolegliwości związanych z układem moczowym.
Dodatkowo w badaniach na modelach zwierzęcych wykazano, że podawanie wodnego ekstraktu z kłączy perzu w ilości 20 mg/kg masy ciała może wpływać na metabolizm lipidów. Zaobserwowano zmniejszenie poziomu cholesterolu i triglicerydów. Nie ma danych, które potwierdzałyby podobne działanie perzu w organizmie ludzkim.
Na co pomaga perz?
Obecnie kłącze perzu jest często dodawane do mieszanek ziołowych, które mają działać przeciwmiażdżycowo. Stosowany jest również w preparatach odchudzających. Nie udowodniono skuteczności kłącza perzu na odchudzanie. Wykorzystywany jest również w dolegliwościach prowadzących do zmniejszonego wydalania moczu oraz zapobiegawczo w kamicy nerkowej. Stosowany jest też jako środek dietetyczny obniżający poziom triglicerydów i cholesterolu we krwi. Niestety wciąż brakuje przekonujących dowodów naukowych, które potwierdziłyby jednoznacznie skuteczność stosowania perzu w wyżej wymienionych dolegliwościach.
Sproszkowane kłącze perzu znalazło zastosowanie w kosmetyce jako preparat pielęgnacyjny, który ma za zadanie wzmocnić naturalną barierę ochronną naskórka oraz wpłynąć pozytywnie na elastyczność skóry. U osób borykających się z nadmiernym wydzielaniem sebum stosuje się okłady nasączone naparem z omawianej rośliny. Sproszkowane kłącze stosuje się również jako dodatek do maseczek odżywczo-nawilżających.
Perz właściwy – przeciwwskazania i skutki uboczne
Na chwilę obecną nie udokumentowano działań niepożądanych oraz możliwych interakcji omawianej rośliny. Nie zaleca się jednak jej stosowania w ciąży i w czasie karmienia piersią – ze względu na brak dostatecznych danych, które potwierdzałyby jej bezpieczeństwo. Jako członek rodziny wiechlinowatych perz może dawać reakcje alergiczne u osób uczulonych.
Jak przygotować napar z perzu? 2–3 gramy kłącza perzu należy zalać wrzącą wodą i parzyć pod przykryciem przez około 20 minut. Według Farmakopei Polskiej kłącze perzu jako środek moczopędny należy stosować doustnie jednorazowo w ilości 2–3 g, nie przekraczając dobowo 6–9 g surowca.
Cena kłącza perzu w postaci herbaty ziołowej wynosi od 3,50 do 4,50 zł za 50 g. Można ją nabyć w sklepach zielarskich, zarówno stacjonarnych, jak i internetowych oraz platformach transakcyjnych online.
