Według doniesień Głównego Inspektoratu Sanitarnego oraz funkcjonariuszy Policji, rośnie liczba przypadków śmiertelnego zatrucia syntetycznymi katynonami, do których należy również klefedron. Szacuje się, że syntetyczne katynony stanowią coraz większy odsetek narkotyków na rodzimym rynku. Co to jest klefedron? Jakie skutki niesie ze sobą jego przyjmowanie? Czy jest on niebezpieczny?
Klefedron – co to? Właściwości, działanie, skutki uboczne, uzależnienie
Spis treści
Czym jest katynon?
Katynon to pochodna fenyloetylaminy zbliżona strukturalnie do amin katecholowych. Oddziałuje na ośrodkowy układ nerwowy oraz część współczulną układu wegetatywnego. Wykazuje bardzo duże podobieństwo do amfetaminy , dlatego analogi katynony określa się również jako beta-keto-amfetaminy.
Aby lepiej zrozumieć, jak niebezpieczny dla zdrowia jest klefedron, warto przyjrzeć się bliżej wpływowi naturalnego katynonu na organizm człowieka. Katynon występuje w naturze jako jeden z głównych alkaloidów w młodych liściach i pędach czuwaliczki jadalnej (łac. Catha edulis). Czuwaliczka występuje w Afryce Wschodniej i Arabii w naturze (tzw. liście khat), ale jest też uprawiana głównie na terytorium Jemenu. Jej stymulujące właściwości były znane już w starożytności. Sięgali po nią Egipcjanie, świadomi jej stymulującego efektu.
Jak działa katynon?
Katynon jest pożądany ze względu na silne działanie psychoaktywne, które pojawia się w krótkim czasie po zażyciu. Do efektów odczuwanych jako pozytywne zalicza się przede wszystkim:
- uczucie euforii,
- nagły przypływ energii i nienaturalne pobudzenie,
- zwiększenie czujności oraz zdolności skupiania uwagi,
- poprawę pewności siebie,
- nasilenie interakcji towarzyskich.
Dlaczego stosowanie katynonu zagraża zdrowiu?
Przewlekłe żucie liści khat pociąga za sobą szereg efektów ubocznych, w tym silnie toksycznych dla organizmu. Zazwyczaj zgłaszane są dolegliwości na tle sercowo-krążeniowym, które obejmują przede wszystkim tachykardię i zwiększenie ciśnienia tętniczego krwi.
Zwiększa się też ryzyko zawału mięśnia sercowego oraz tzw. kardiomiopatii rozstrzeniowej, która prowadzi do trwałego rozciągnięcia włókien mięśnia sercowego, zmniejszenia grubości jego ścian i powiększenia komór. Warto pamiętać, że rokowania pacjentów z tą formą kardiomiopatii są wyjątkowo złe. Praktycznie co druga osoba umiera w ciągu 4-5 lat od postawienia diagnozy.
Negatywne skutki stosowania katynonu odczuwalne są również w obrębie układu nerwowego. Obejmują przede wszystkim:
- zawroty głowy,
- niekontrolowane pobudzenie psychoruchowe,
- agresywne zachowania,
- zaburzenia kognitywne,
- nasilenie lęków,
- objawy depresyjne.
Niekiedy u osób uzależnionych występują też: myśli samobójcze, psychozy maniakalne oraz omamy i halucynacje.
Długotrwałe żucie narkotyku może prowadzić do ciężkich uszkodzeń wątroby na tyle silnych, że niezbędne staje się wykonanie przeszczepu tego narządu.
Jak odczuwalne jest odstawienie katynonu?
W literaturze wskazuje się, że objawy odstawienia katynonu odczuwalne są równie mocno, jak w przypadku amfetaminy czy kokainy. Z reguły obejmują takie symptomy, jak: bezsenność i depresja, zaburzenia koncentracji, agresje oraz psychozy.
Katynon a klefedron. Co je łączy?
Przemysł narkotykowy nie stoi w miejscu i nieustannie są opracowywane nowe substancje działające stymulująco na organizm człowieka. W Polsce syntetyczne katynony są najczęściej wykrywaną grupą substancji spośród tzw. NPS (ang. New Psychoactive Substances). Jedną z nich jest właśnie klefedron.
Nie jest to jednak jedyna pochodna katynonu. Inne narkotyki z tej samej grupy obejmują: kleksedron, Hexen, N-propylopentedron, pentylon, N-etylonorpentedron, 4-CMC, mefedron, α-PiHP czy α-PVP. Wszystkie spośród tych związków wykazują działanie podobne do naturalnego katynonu, ale zostały wyprodukowane w laboratoriach chemicznych.
Użytkownicy tego typu substancji, opisując stan po ich zażyciu, wymieniają następujące objawy:
- pobudzenie psychoruchowe,
- przymus mówienia,
- wyraźną poprawę nastroju,
- pobudzenie seksualne,
- uczucie synestezji (odbieranie tego samego bodźca wieloma zmysłami),
- intensywniejsze niż normalnie odbieranie muzyki.
Syntetyczne katynony wyglądem przypominają biały, amorficzny lub krystaliczny proszek. Może on być aplikowany na wiele różnych sposobów, w tym: doustnie, donosowo, doodbytniczo, poprzez iniekcje dożylne i domięśniowe, a także waporyzowany bezpośrednio z opakowania albo za pomocą e-papierosów. Efekty działania substancji na układ nerwowy pojawiają się już po około 30-45 minutach i utrzymują od 1 do nawet 3 godzin.
Czy syntetyczne katynony stosuje się w terapiach leczniczych?
Syntetyczne katynony wykazują silny potencjał uzależniający, dlatego nie stosuje się ich leczeniu. Efekty uboczne przyjmowania klefedronu obejmują m.in.: wzrost ciśnienia tętniczego, tachykardię, halucynacje, splątanie, drgawki, wymioty, hipertermia oraz akatyzję, czyli poczucie przymusu bycia w ciągłym ruchu.
Po zażyciu niektórych środków (np. mefedronu) przez kilka dni może utrzymywać się silnie nieprzyjemny zapach potu.
Wpływ katynonów na barierę krew – mózg
Warto zaznaczyć, że syntetyczne katynony, w tym klefedron, mają zdolność do przenikania bariery krew – mózg. To fizjologiczna bariera, która zapobiega dostawaniu się do tkanki mózgowej substancji egzogennych. Niestety, w przypadku wielu NPS nie działa ona skutecznie. Dlatego u wielu ofiar śmiertelnych przedawkowania katynonów stwierdza się naczyniopochodny obrzęk mózgu.
Klefedron a kumulacja stresu oksydacyjnego i inne negatywne skutki przyjmowania katynonów
Przyjmowanie syntetycznych katynonów prowadzi też do znacznego zwiększenia w organizmie toksycznych półproduktów (chinonów i semichinonów) oraz reaktywnych form tlenu i azotu. W publikacjach naukowych wskazuje się, że syntetyczne katynony upośledzają bioenergetykę mitochondriów, a także przyczyniają się do powstawania stanów zapalnych w obrębie układu nerwowego.
Na podstawie badań prowadzonych in vivo na szczurach wykazano też, że przyjmowanie katynonów prowadzi do hipertermii, czyli stanu kiedy temperatura organizmu przekracza 41 stopni Celsjusza. Jest to niebezpieczne dla wszystkich organów wewnętrznych, ale przede wszystkim dla mózgu, który może zostać trwale uszkodzony.
Co ciekawe, częstotliwość występowania tego objawu zależy od wielu czynników, w tym częstości ekspozycji na NPS, przyjętej dawki środka, wieku osoby, która go sobie aplikuje, a także drogi podania.
Czy klefedron jest legalny?
Warto pamiętać, że klefedron jest nie tylko skrajnie niebezpieczny dla zdrowia, ale również nielegalny. Zgodnie z treścią ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii, posiadanie przy sobie klefedronu lub substancji o analogicznej budowie jest sprzeczne z prawem. Za takie działanie można iść do więzienia nawet na kilka lat.
Bibliografia
W Wylecz.to opieramy się na EBM (Evidence Based Medicine) – medycynie opartej na faktach i wiarygodnych źródłach. Dowiedz się więcej o tym, jak dbamy o jakość naszych treści.
- Wronikowska O. i in.; Profil toksykologiczny i zależność struktura––aktywność nowych syntetycznych katynonów; Postepy Hig Med Dosw (online), 2020; 74: 57–68.
- Gabryel B.; Neurotoksyczność syntetycznych katynonów; Postępy Biochemii Prace w druku.
- Gatch MB, Dolan SB, Forster MJ. Locomotor activity and discriminative stimulus effects of five novel synthetic cathinone analogs in mice and rats. Drug Alcohol Depend. 2019;199:50-58.
Opublikowano: 03.06.2024;
Oceń:
5.0
Ten tekst został napisany przez Eksperta, który posiada kierunkowe wykształcenie oraz doświadczenie. Nawiązując współpracę z autorytetami w danej dziedzinie nauki serwis Wylecz.to dba o najwyższą jakość i wiarygodność informacji publikowanych w serwisie. W Wylecz.to opieramy się na EBM (Evidence Based Medicine) – medycynie opartej na faktach i wiarygodnych źródłach.
Katarzyna Wieczorek-Szukała
dr nauk medycznych
Doktor nauk medycznych Uniwersytetu Medycznego w Łodzi, absolwentka biotechnologii medycznej Uniwersytetu Łódzkiego. Obecnie pracuje jako asystent w Katedrze Fizjologii Doświadczalnej i Klinicznej Uniwersytetu Medycznego. Autorka licznych publikacji naukowych i uczestniczka międzynarodowych projektów badawczych. Wolny czas przeznacza najchętniej na podróże, fitness i ceramikę artystyczną.
234
Komentarze i opinie (1)
opublikowany 24.09.2024