Jak dbać o higienę intymną w przypadku nietrzymania moczu?

Przyczyny nietrzymania moczu

Nietrzymanie moczu to powszechny problem w całej populacji. Częstymi czynnikami, które go wywołują, są m.in.: ciąża, poród, otyłość, przewlekłe zaparcia, infekcje dróg moczowych, przyjmowanie niektórych leków.

Przyczyny nietrzymania moczu mogą być też poważniejsze, jak schorzenia neurologiczne –stwardnienie rozsiane, a także choroba Parkinsona. Z problemem nietrzymania moczu borykają się także mężczyźni z przerostem prostaty, a także osoby otyłe i cierpiące na częste zakażenia układu moczowego.

Objawy nietrzymania moczu to zwykle nieprzyjemny zapach i częste stany zapalne skóry okolic intymnych, a także zakażenia układu moczowego. Osoby dotknięte nietrzymaniem moczu powinny zatem pamiętać o zwiększonej higienie osobistej. Do tego celu przeznaczone są różnorodne produkty.

Higiena ciała w nietrzymaniu moczu

Podrażnienie skóry wynikające z kontaktu z moczem jest częstym zjawiskiem w przypadku osób borykających się z nietrzymaniem moczu. Higiena polega na przemywaniu okolic intymnych po każdorazowym mimowolnym wypływie moczu, a następnie dokładnym, ale jednocześnie delikatnym osuszaniu skóry (walka z wilgocią). Nie sprawdzi się tutaj raczej zwykłe mydło – lepiej z niego zrezygnować na rzecz innych produktów do higieny intymnej, które nie wysuszają skóry.

Zalecanym środkiem stosowanym do podmywania się jest płyn do higieny intymnej. Jego niskie pH zapobiega zaburzeniom równowagi mikrobiologicznej pochwy i pH pochwy. Podmywanie się za pomocą wody z mydłem doprowadza natomiast do zaburzeń pH. W przypadku braku możliwości zastosowania środka do higieny intymnej, lepiej jest podmyć się samą wodą. Po umyciu okolice narządów płciowych powinny zostać dokładnie osuszone za pomocą ręcznika. Należy stosować oddzielne ręczniki do wycierania okolic intymnych, a inne do osuszania pozostałych części ciała.

W warunkach domowych zadanie to nie stanowi większego problemu, ponieważ zapewniony jest swobodny dostęp do toalety, łazienki i przyborów higienicznych. Sytuacja komplikuje się, gdy tego dostępu brakuje lub wówczas, gdy osoba jest leżąca i nie może wstać z łóżka. Wtedy warto sięgnąć po profesjonalne produkty do higieny, dostępne na rynku bez recepty. Może to być specjalistyczny krem myjący, który nie wymaga spłukiwania. Podobne zadanie spełniają chusteczki oczyszczające. Takie produkty nie zawierają mydła i alkoholu, przez to są delikatne i całkowicie bezpieczne dla skóry.

Po umyciu i osuszeniu skóry trzeba ją zabezpieczyć przed podrażnieniami. W tym celu można sięgnąć po krem łagodzący z dodatkiem tlenku cynku lub po krem ochronny z gliceryną. Dzięki lekkiej konsystencji nakładanie kremów jest proste i szybkie, podobnie jak ich usuwanie podczas mycia ciała.

Higiena w nietrzymaniu moczu nie będzie jednak sprowadzać się tylko do stosowania kremów i chusteczek – w zależności od stopnia nietrzymania moczu pacjenci mogą korzystać ze specjalistycznych wkładek o różnej chłonności, dopasowujących się do męskiej lub kobiecej anatomii.

Bielizna chłonna na nietrzymanie moczu

Dla osób ze średnią i ciężką postacią nietrzymania moczu pomocna może być bielizna chłonna: wkładki, pieluchomajtki, majtki chłonne. Przeznaczona jest jednak głównie dla mobilnych pacjentów, zarówno mężczyzn, jak i kobiet, i produkowana w wielu rozmiarach i kolorach.

W początkowym stadium wysiłkowego nietrzymania moczu najlepiej stosować wkładki urologiczne przyklejane do bielizny. Większość z nich posiada system pochłaniający i neutralizujący przykry zapach. Stosując wkładki urologiczne, należy pamiętać o ich regularnej zmianie. Zbyt długie stosowanie jednego produktu chłonnego powoduje podrażnienia skóry, zwiększa skłonność do odparzeń. Często praktykowane przez pacjentki stosowanie podpasek higienicznych oraz tamponów jest niewskazane, ponieważ nie wchłaniają one w dostateczny sposób moczu.

Jeżeli nietrzymanie moczu zdarza się także podczas snu lub pacjent jest unieruchomiony w łóżku, można zakupić podkłady higieniczne, którymi wyścieła się prześcieradło. Dla pacjentów mniej samodzielnych dobrym rozwiązaniem są też pieluchomajtki, które mogą być zapinane na rzepy bądź pas biodrowy (1, 2).

Jak dbać o skórę podrażnianą przez mocz?

Skóra okolic intymnych u pacjenta z nietrzymaniem moczu jest często podrażniania moczem, w związku z czym jest podatna na zmiany zwane odparzeniami. Skóra z odparzeniami jest zaczerwieniona i spuchnięta, łuszczy się, piecze, swędzi i szczypie. W niektórych przypadkach dochodzi do pęknięć naskórka, a nawet do tworzenia pęcherzy, wysięków i strupów.

Chory odczuwa silny dyskomfort i ból. Skóra okolic intymnych wymaga zatem szczególnej pielęgnacji i ochrony. Oprócz zadbania o podmywanie się i zmianę bielizny po każdym epizodzie nietrzymania moczu, należy także pamiętać o noszeniu przewiewnej bielizny, która nie podrażnia skóry. Produkty stosowane do pielęgnacji skóry powinny być delikatne, pozbawione drażniących substancji.

Warto sięgnąć po produkty przeznaczone dla pielęgnacji skóry dziecka lub specjalistyczne preparaty zawierające np. tlenek cynku lub argininę. Jeżeli już dojdzie do zmian skórnych, należy sięgnąć po produkty zawierające substancje przeciwbakteryjne, przeciwgrzybicze i przeciwzapalne, chroniące przed nadkażeniami.

Warto także zaznaczyć, że nietrzymanie moczu często jest problemem chorych unieruchomionych w łóżku. W wielu przypadkach są to pacjenci z zaburzeniami świadomości, po przebytych udarach mózgu, z chorobą Alzheimera, chorobą Parkinsona, itp. Bardzo ważne jest zatem, aby opiekunowie byli w stanie zapewnić im odpowiednią opiekę – zmianę bielizny i ubrań, prześcieradeł, pościeli, zadbanie o higienę miejsc intymnych, zapobieganie zmianom skórnym i ich ewentualne leczenie.

Jakie ćwiczenia na nietrzymanie moczu?

Ponadto, aby w nietrzymaniu moczu zachować właściwą higienę intymną, warto sięgnąć po poradę fizjoterapeuty, który zaleci odpowiednie postępowanie. W okresie początkowym zazwyczaj zaleca się 3 serie ćwiczeń na dzień, obejmujące po 8–12 krótkich (trwających 1–1,5 sekundy) skurczów (zaciskania) mięśni krocza, łonowo-guzicznych. Po uzyskaniu dobrych rezultatów takich ćwiczeń zaleca się ich kontynuację w rytmie 2–3 razy w tygodniu (zależy to od stopnia problemu), w ten sposób można walczyć z osłabieniem mięśni dna miednicy (3).

Inny rodzaj ćwiczeń możliwy do zastosowania to ćwiczenia czynne. Powinno się je stosować również z przyrządami w kształcie stożka, krążka lub kuli. Działają poprzez zwiększenie oporu dla mięśnia dna miednicy, hamują wysiłkowe nietrzymanie moczu. Ćwiczenia powinno się wykonywać także w czynnościach dnia codziennego, a także pamiętać, by napinać mięśnie zwieraczy podczas kaszlu, kichania, wstawania, chodzenia.

Ćwiczenia ze stożkami dopochwowymi

Stożki dopochwowe to specjalne przybory do ćwiczenia mięśni dna miednicy. Na zestaw do ćwiczeń składa się specjalnie zaprojektowany stożek oraz obciążniki (o wadze na przykład 5, 10 i 20 g).

Ćwiczenia z wykorzystaniem stożka polegają na jego umiejscowieniu w pochwie, które wywoła samoczynny skurcz mięśni Kegla i tym samym utrzyma stożek na właściwym miejscu. Z czasem, gdy mięśnie staną się silniejsze, do stożka podczepia się odważnik, który zmusi mięśnie do większego napięcia.

Stożki początkowo nosi się krótko, około 1 minuty, pilnując by ich nie wypuścić z pochwy. Z czasem zwiększa się zarówno czas utrzymywania stożka (do 15-20 minut dziennie) oraz ich wagę.

U niektórych kobiet lepszym rozwiązaniem, żeby pozbyć się nietrzymania moczu i dbać o higienę, jest elektrostymulacja mięśni dna miednicy z użyciem elektrody dopochwowej. Zaleca się ją pacjentkom, u których reakcje mięśni są opóźnione, a ich skurcz słabo wyczuwalny. Taka stymulacja poprawia ukrwienie mięśni, a odpowiedni bodziec elektryczny wymusza siłę skurczu potrzebną do uruchomienia procesu odbudowy włókien mięśniowych.

Elektrostymulacja mięśni Kegla

W sklepach medycznych bądź przez Internet można nabyć specjalne przyrządy służące do elektrostymulacji mięśni dna miednicy. Dobrej jakości aparaty posiadają różne programy dostosowane do leczenia różnych odmian nietrzymania moczu.

Działanie elektrostymulatorów polega na umieszczeniu w pochwie sondy dopochwowej, a następnie, poprzez pobudzanie nerwowo-mięśniowe, doprowadzenie do skurczów mięśni dna miednicy.

Takie urządzenia należy używać tylko i wyłącznie po konsultacji oraz pod okiem lekarza oraz fizjoterapeuty.

W czasie wykonywania ćwiczeń na mięśnie dna miednicy trzeba zwrócić uwagę, by pośladki były rozluźnione. Często tak bardzo koncentrujemy się na wyczuciu odpowiedniego napięcia, że z całej siły ściskamy pośladki, co automatycznie zaburza napięcie mięśni dna miednicy.

Trening pęcherza moczowego

Całościowe podejście do leczenia kobiet z nietrzymaniem moczu zakłada również terapię behawioralną. Polega ona na wypracowaniu przez pacjentkę przyzwyczajeń oraz odruchów, które pozwalają kontrolować oddawanie moczu. Jest to trening pęcherza moczowego.

Podczas takiego treningu pacjentka z nieuszkodzonym układem nerwowym uczy się hamować skurcz mięśnia wypieracza pęcherza. Trening pęcherza moczowego ma także zastosowanie w leczeniu niestabilności mięśnia wypieracza oraz w leczeniu wysiłkowego oraz mieszanego rodzaju nietrzymania moczu i pozwala skutecznie walczyć z tą dolegliwością.

Stosowanie samego treningu już będzie pierwszym krokiem do zatrzymania popuszczania moczu, a tym samym pozwoli na zachowanie higieny w okolicach intymnych i zapobiegnie powstawaniu stanów zapalnych i podrażnień. Może także wystarczyć do walki z nietrzymaniem moczu oraz zapobiec konieczności użycia majtek chłonnych i pieluchomajtek.

Podsumowanie

By zachować właściwą higienę intymną w przypadku nietrzymania moczu, warto pamiętać o kilku zasadach. Pomocne mogą być: taśmy na nietrzymanie moczu, wkładki urologiczne, majtki chłonne, tampony, a także specjalne żele o działaniu łagodzącym i częsta zmiana bielizny. Warto również skonsultować się z lekarzem przed wybraniem właściwego postępowania celem zachowania higieny intymnej.

współpraca: lek. Agnieszka Zaremba-Wilk, fizjoterapeutka Magdalena Nowak