Jaki powinien być prawidłowy skład moczu?
Ostateczny skład moczu zależny jest od działania wszystkich pięter układu moczowego – poczynając od kłębuszków i cewek nerkowych, przez układ kielichowo-miedniczkowy, moczowody i pęcherz moczowy, na cewce moczowej kończąc. Przechodząc przez poszczególne części, mocz nabiera odpowiednich parametrów fizycznych (objętość, ciężar właściwy, barwa) i chemicznych (kwasowość, zawartość substancji takich jak glukoza, białko, urobilinogen, ketony i inne), a ponadto trafiają do niego pewne elementy stałe – komórki (erytrocyty, leukocyty, bakterie), kryształy i tzw. wałeczki. W wyniku aktywności błony śluzowej w moczu znajduje się również niewielka ilość śluzu, niewykrywana zazwyczaj w podstawowych badaniach laboratoryjnych. Skład moczu analizuje się w badaniu ogólnym moczu.
Przeczytaj również:
Kolor moczu – jaka barwa moczu oznacza chorobę?
Skąd bierze się śluz w moczu?
Śluz w moczu jest galaretowatą substancją produkowaną przez komórki błon śluzowych. W przypadku układu moczowego są one obecne praktycznie na całej jego długości – poczynając od struktur kłębuszków nerkowych, na ujściu cewki moczowej kończąc. W warunkach prawidłowych pewna ilość śluzu produkowana jest w sposób ciągły, w celu ochrony nabłonka dróg moczowych przed szkodliwym działaniem substancji zawartych w moczu oraz przed infekcjami. W pewnych sytuacjach, związanych z nadmiernym drażnieniem błon śluzowych, ilość produkowanego śluzu zwiększa się i w konsekwencji w moczu pojawia się go więcej.
Poza wspomnianymi już infekcjami układu moczowego może to mieć miejsce w przebiegu kamicy moczowej, zakażeń spowodowanych przez bakterie rzeżączki lub chlamydie, jak również w raku pęcherza moczowego. Zdarza się również w chorobach innych narządów – np. powstanie przetoki między jelitem grubym i pęcherzem moczowym, np. w chorobie Leśniowskiego-Crohna, może skutkować obecnością śluzu w moczu w wyniku jego „przecieku” z jelita do układu moczowego. Należy jednak mieć na uwadze, że w wymienionych wyżej stanach śluz w moczu jest jedynie objawem towarzyszącym, mającym zazwyczaj niewielkie znaczenie w ustaleniu rozpoznania.
Ciekawostki
-
Czy wiesz, że ilość śluzu w moczu może czasem zwiększyć się po intensywnym wysiłku fizycznym lub przy odwodnieniu? Zwiększone stężenie moczu i drobne uszkodzenia nabłonka mogą powodować większą produkcję śluzu.
-
U kobiet w okresie ciąży może pojawić się więcej śluzu w moczu – nie zawsze oznacza to infekcję, ale zawsze warto skonsultować z ginekologiem/uro‐ginekologiem.
-
U mężczyzn pasma śluzu mogą być mylone z wydzieliną gruczołu krokowego, co czasem komplikuje interpretację wyników badania moczu.
W badaniu opublikowanym w 2024 roku w czasopiśmie „Urology Research” wykazano związek między zwiększoną ilością śluzu w moczu a mikrourazami błony śluzowej pęcherza moczowego u osób pracujących zawodowo z chemikaliami.
Przeczytaj również:
Ketony w moczu i ketonuria – przyczyny, norma, objawy, leczenie
W jaki sposób wykrywa się obecność śluzu w moczu?
Śluz w moczu wykrywa się zazwyczaj przypadkowo w badaniu ogólnym moczu. Ponieważ w wyniku błędów w pobraniu próbki dość często uzyskuje się wynik fałszywie dodatni (badanie wykazuje obecność śluzu w moczu mimo jego faktycznego braku), wskazane jest ścisłe stosowanie kilku podstawowych zasad. Badanie przeprowadza się na próbce pierwszego porannego moczu, pobranego techniką tzw. środkowego strumienia – początkową porcję moczu należy oddać do toalety, następnie ok. 20-30 ml do pojemnika i pozostałą część ponownie do toalety.
Bardzo ważne jest zadbanie o higienę – przed pobraniem próbki należy dokładnie umyć okolicę ujścia cewki. Podczas pobierania próbki kobiety powinny rozchylić wargi sromowe, mężczyźni natomiast odciągnąć napletek. Unika się pobierania próbki w czasie miesiączki lub w krótkim czasie przed nią. Mocz należy dostarczyć do laboratorium jak najszybciej – optymalnie w ciągu 2 godzin od pobrania.
Jeśli nie jest to możliwe, próbkę można przechować przez kilka godzin w lodówce. Śluz w moczu – jeśli obecny jest w dużej ilości – może spowodować jego zmętnienie, częściej jednak widoczny jest pod mikroskopem w postaci pasm.
Pasma śluzu w moczu – co robić w przypadku wykrycia śluzu?
Interpretując obecność śluzu w moczu, trzeba brać pod uwagę całościowy obraz osoby badanej. Jednorazowe wykrycie śluzu, bez obecności innych objawów sugerujących chorobę, traktowane jest zwykle jako stan fizjologiczny i nie stanowi powodu do niepokoju.
Jak już wcześniej wspomniano, śluz w moczu (a także inne nieprawidłowości) może pojawić się również w wyniku nieprawidłowego pobrania próbki. Innego podejścia wymagają sytuacje, w których oprócz śluzu otrzymuje się wynik nieprawidłowy w zakresie innych parametrów (np. obecności bakterii lub erytrocytów w moczu) oraz gdy pojawiają się niepokojące objawy, np. ból przy oddawaniu moczu, bóle brzucha, gorączka, itd. Przypadki takie zawsze wymagają konsultacji z lekarzem w celu przeprowadzenia pogłębionej diagnostyki i wdrożenia leczenia – np. antybiotykoterapii w przypadku zakażenia układu moczowego.
Przeczytaj również:
Co oznacza krew w moczu? Jakie są przyczyny krwiomoczu?
Diagnostyka
| Metoda diagnostyczna | Co ocenia | Dlaczego warto rozważyć |
|---|---|---|
| Cytologia moczu + ocena śluzu | Ocena komórek nabłonka oraz ilości śluzu | Pomaga wykryć wczesne zmiany nowotworowe pęcherza lub przewodu moczowego |
| Uro‐mikroskopia | Pozwala zobaczyć pasma śluzu, komórki nabłonkowe, bakterie, kryształy | Dokładniejsza ocena niż standardowy test ogólny moczu |
| Ocena profilu mikrobiomu moczowego | Badanie DNA mikroorganizmów w moczu | Umożliwia identyfikację związków między mikrobiomem a objawami, jak zwiększony śluz |
Leczenie śluzu w moczu
Leczenie nieprawidłowego, niewynikającego z fizjologii śluzu w moczu zależy od jego przyczyny. Jeśli wynika z infekcji dróg moczowych, lekarz zwykle przepisuje antybiotyk lub leki przeciwzapalne. W przypadku podrażnienia pęcherza czy cewki moczowej wystarczy często picie większej ilości wody, unikanie alkoholu i ostrych przypraw. Gdy śluz pojawia się przez kamicę nerkową, konieczne może być leczenie kamieni. Warto też zadbać o higienę intymną i regularnie opróżniać pęcherz. Czasem pomocne są zioła moczopędne, np. skrzyp polny czy pokrzywa, ale ich stosowanie najlepiej skonsultować z lekarzem.
Śluz w moczu – najczęściej zadawane pytania
Q1: Czy śluz w moczu zawsze oznacza chorobę?
A: Nie. Niewielka ilość śluzu może być fizjologiczna – np. w wyniku drażnienia mechanicznego lub niewielkiej infekcji, która się cofa. Ważne są pozostałe objawy i parametry badania.
Q2: Czy obecność śluzu w moczu wymaga antybiotyku?
A: Sam śluz nie jest wskazaniem do antybiotykoterapii. Wskazaniem są objawy (ból, pieczenie, gorączka) lub patologiczne wyniki badania moczu (bakterie, leukocyty) – wówczas lekarz decyduje o leczeniu.
Q3: Jak mogę samodzielnie monitorować sytuację w domu?
A: Możesz obserwować barwę i przejrzystość moczu, częstotliwość oddawania moczu, czy towarzyszy temu pieczenie lub ból. Jednak ostateczną ocenę pozostaw lekarzowi.
Q4: Czy dieta ma wpływ na ilość śluzu w moczu?
A: Tak, dieta bogata w płyny, ograniczenie kofeiny i alkoholu, unikanie ostrych przypraw może zmniejszyć drażnienie dróg moczowych i ewentualną nadprodukcję śluzu.
Q5: Czy osoby z kamicą nerkową powinny szczególnie zwracać uwagę na śluz w moczu?
A: Tak, kamica może powodować mechaniczne uszkodzenia dróg moczowych, co może prowadzić do zwiększonego wydzielania śluzu. Wystąpienie śluzu w takim przypadku może być sygnałem do konsultacji z urologiem.
współpraca: redakcja Wylecz.to
