Opuchnięte nogi – przyczyny i sposoby leczenia

Dlaczego puchną nogi ?

Obrzęki na nogach pojawiają się z wielu przyczyn. Bywa, że trudno jest jednoznacznie wskazać na konkretną przyczynę, ponieważ kilka czynników może się nakładać na siebie i powodować opuchliznę kostek, stóp czy łydek. Jakie sytuacje, które schorzenia i dlaczego powodują opuchliznę nóg?

Najczęstszymi przyczynami opuchniętych nóg są:

• długotrwałe przyjmowanie pozycji stojącej lub siedzącej (praca wymagająca przez dłuższy czas pionizacji lub długotrwała podróż w autokarze lub samolocie) powoduje pojawienie się opuchlizny na nogach;
• przewlekła niewydolność żylna, przez pacjentów najczęściej określana jako żylaki nóg;
• zakrzepica żył głębokich;
• niewydolność układu krążenia (niewydolność prawokomorowa);
• ciąża.

Przeczytaj również: Skurcze stóp – przyczyny, leczenie, ćwiczenia

Przyczyny opuchniętych nóg

Do jednej z podstawowych przyczyn obrzęków nóg można zaliczyć przewlekłą niewydolność żylną – należą do niej: żylaki kończyn dolnych, zespół pozakrzepowy, pierwotna niewydolność zastawek żylnych, zespoły uciskowe.

Prawidłowo krew płynie z kończyn dolnych układem żylnym do serca. Dzięki obecności zastawek żylnych oraz ich wydolności, przepływ ten jest stały i w jednym kierunku. W momencie, kiedy zastawki są niewydolne, krew zaczyna się cofać, dochodzi do wzrostu ciśnienia w układzie żylnym oraz do spowolnienia odpływu żylnego z kończyn. Nadciśnienie żylne i zastój w mikrokrążeniu przyczyniają się do nadmiernej przepuszczalności włośniczek – powstają obrzęki i opuchlizna kończyn dolnych.

Początkowo pojawia się uczucie ciężkości nóg, zwłaszcza w godzinach wieczornych, po całodniowej aktywności. Następnie występują kurczowe bóle łydek (nasilające się w nocy lub po długotrwałej pozycji siedzącej lub stojącej), parestezje, mrowienia, obrzęki nóg (na początku opuchlizna nóg mija po odpoczynku) oraz inne zaburzenia troficzne skóry (np. przebarwienia, teleangiektazje, owrzodzenia podudzi)

Kolejną przyczyną opuchniętych nóg może być zakrzepica żył głębokich, czyli stan chorobowy polegający na tworzeniu się zakrzepów w żyłach kończyn dolnych. Na rozwój tego stanu klinicznego najbardziej narażone są osoby powyżej 40. roku życia, zwłaszcza otyłe, z przebytym urazem (zwłaszcza wielonarządowym) oraz po długotrwałym unieruchomieniu, np. po operacjach ortopedycznych.

Niewydolność prawokomorowa serca również może być przyczyną obrzęków. W momencie, gdy serce nie jest w stanie przepompować krwi przez organizm, zaczyna się ona gromadzić w naczyniach najniżej położonych w ciele, czyli w kończynach dolnych. Dochodzi do rozwoju zastoju żylnego i do rozwoju obrzęków.

Dodatkowo ciąża (pomimo tego, że zaliczana jest do stanów fizjologicznych kobiety) może także wpływać na rozwój obrzęków nóg.

Czytaj również: Choroba Pompego – co to jest? Przyczyny, objawy, diagnostyka, leczenie

Leczenie opuchniętych nóg

Farmakologiczne leczenie obrzęków kończyn i opuchlizny na nogach zależy głównie od pierwotnej przyczyny ich powstania. W przypadku leczenia żylaków kończyn dolnych bardzo ważne jest zakładanie pończoch uciskowych, które powinny być dobierane indywidualnie. Dzięki uciskowi krew nie zalega w żyłach powierzchownych, a pompa mięśniowa sprawniej działa. Leczenie farmakologiczne także jest skuteczne, zaleca się regularne stosowanie preparatów z diosminą, dobesylanem wapnia rutyną, hesperydyną. Leki na żylaki powinny poprawić jakość życia, ograniczyć powstawanie nowych zmian oraz zmniejszyć dolegliwości towarzyszące żylakom, a więc uczucie ciężkich nóg, mrowienie, skurcze łydek.

Jeśli żylaki nawracają, żyły mają w pełni niewydolne zastawki, wtedy skuteczną metodą jest skleroterapia żylaków (polega na wstrzyknięciu do światła żylaka środka chemicznego, który uszkodzi naczynie, doprowadzi do reakcji zapalnej i ostatecznie do jego zarośnięcia).

W przypadku owrzodzeń goleni, nawracających zapaleń żylaków, objawowych żylaków oraz powiększania się ich pomimo leczenia zachowawczego należy wdrożyć leczenie operacyjne: usunięcie żylaków czy podwiązanie żył przeszywających.

Leczenie farmakologiczne zakrzepicy żył głębokich i opuchniętych nóg polega na wstrzykiwaniu w tkankę podskórną brzucha heparyny drobnocząsteczkowej (nadroparyna, enoksaparyna). Jeśli ryzyko jest wysokie należy jednocześnie nosić pończochy elastyczne oraz stosować przerywany ucisk pneumatyczny.

Domowe sposoby na opuchnięte i zmęczone nogi

Zanim rozwiną się obrzęki kończyn dolnych należy zmniejszyć ryzyko ich wystąpienia. Aby zapobiegać spuchniętym nogom można wykonać kilka prostych ćwiczeń oraz zmodyfikować swój styl życia, tzn.:

• ograniczyć konsumpcję soli (która powoduje zatrzymanie wody w organizmie);
• ćwiczyć regularnie (zaleca się jak najwięcej spacerować, pływać, jeździć na rowerze) lub w przypadku wykonywania siedzącej pracy, częściej wstawać i wykonywać ćwiczenia rozciągające;
• w przypadku pracy stojącej lub siedzącej regularnie zmieniać pozycję;
• stosować terapię ułożeniową, należy leżeć z nogami uniesionymi do góry, po około 10–15 minut kilka razy dziennie (3–4razy);
• zredukować masę ciała, osoby otyłe znacznie częściej cierpią z powodu spuchniętych nóg;
• wykonywać masaże w kierunku od uda do stóp przy pomocy ziołowych olejków lub specjalnych masażerów;
• unikać wysokich temperatur (długiego przebywania na słońcu, saunie, gorących kąpieli);
• stosować żele zawierające wyciąg z kasztanowca oraz arniki;
• regularnie przyjmować preparaty diosminy;
• unikać chodzenia na wysokich obcasach.

Spuchnięte nogi w ciąży – co robić?

W czasie ciąży rośnie ciśnienie żylne w kończynach dolnych na skutek ucisku powiększonej macicy na żyłę główną dolną i żyły biodrowe wspólne, czego efektem są spuchnięte nogi w ciąży. Dodatkowym czynnikiem ryzyka opuchniętych nóg w ciąży jest fakt, że w tym okresie zwiększa się objętość krwi krążącej u kobiety.

Najczęściej nogi puchną wieczorem, towarzyszy im drętwienie i mrowienie oraz uczucie ciężkich nóg. Po odpoczynku lub w godzinach porannych, opuchlizny najczęściej nie ma. Dlatego też najważniejsze jest, aby w trakcie ciąży nie przepracowywać się, nie stać zbyt długo. Wskazany jest odpoczynek z nogami uniesionymi do góry.

Bardzo ważna jest przyjmowanie prawidłowej pozycji do spania w czasie ciąży. Kobieta powinna leżeć na lewym boku, aby ułatwić napływ krwi przez żyłę główną dolną z nóg do serca. Ważne jest też, aby nosić odpowiednie, wygodne, wykonane z naturalnych materiałów obuwie oraz nieuciskające rajstopy. Należy pamiętać o ograniczeniu spożycia soli. Wszystkie te sposoby na opuchnięte nogi powinny zmniejszyć dolegliwości dokuczające kobietom w ciąży.