Co dzieje się z organizmem podczas morsowania?
Morsowanie to forma terapii zimnem, znana w świecie nauki jako cold water immersion. Polega na zanurzeniu ciała (zazwyczaj do szyi) w wodzie o bardzo niskiej temperaturze, często bliskiej 0°C. Oddziaływanie zimnana organizm człowieka to silny, ale zarazem kontrolowany stresor.
Po zanurzeniu się w zimnej wodzie ciało reaguje natychmiastowo. Aby chronić organy wewnętrzne przed utratą ciepła, naczynia krwionośne w skórze i kończynach gwałtownie się kurczą, aby „wypchnąć” ciepłą krew w głąb ciała: do jamy brzusznej i klatki piersiowej.
Po wyjściu z wody, naczynia ponownie się rozszerzają, pompując krew z powrotem na obwód. Ten proces to prawdziwy trening dla układu krążenia. Ponadto szok termiczny stymuluje układ nerwowy do wyrzutu: adrenaliny, noradrenaliny oraz endorfin, czyli tak zwanych hormonów szczęścia.
Morsowanie – faza niedokrwienia
Podczas morsowania dochodzi do zwężenia naczyń krwionośnych, skóra staje się blada.
Zwiększa się lepkość krwi, co skutkuje ograniczeniem perfuzji. Oznacza to zmniejszenie przepływu krwi przez tkanki.
Dochodzi do obniżenia temperatury ciała (stawów, mięśni i skóry).
Zmniejsza się przemiana materii.
Próg bólowy ulega zwiększeniu.
Zwiększa się napięcie naczyń krwionośnych oraz mięśni.
Wzrasta ciśnienie tętnicze oraz żylne krwi.
Morsowanie – reperfuzja (następuje po upływie 3–5 minut)
Następuje rozszerzenie naczyń krwionośnych, zwiększenie ukrwienia skóry. Na skórze można zauważyć charakterystyczny rumień.
Dochodzi do zwiększenia temperatury ciała.
Zwiększa się przemiana materii.
Następuje spadek napięcia mięśniowego oraz napięcia ścian naczyń krwionośnych.
Ciśnienie tętnicze i żylne krwi maleje.
Przeczytaj również:
Sauna parowa – zalety, przeciwwskazania, jak korzystać?
Korzyści niskiej temperatury, czyli co tak naprawdę daje morsowanie?
Prawidłowo praktykowane, regularne morsowanie może przynieść zaskakująco wiele zalet. Badania wskazują na szeroki, korzystny wpływ tej aktywności.
Lepsza odporność organizmu. Krótkotrwała ekspozycja na zimno może stymulować produkcję leukocytów i monocytów – komórek walczących z infekcjami. Osoby regularnie zażywające lodowatych kąpieli rzadziej zmagają się z sezonowymi infekcjami.
Poprawa krążenia. Wspomniany trening naczyń krwionośnych to doskonały sposób na uelastycznienie żył i tętnic: wspomaga regulację ciśnienia krwi, choć osoby z nadciśnieniem tętniczym muszą korzystać z morsowania ostrożne, po wcześniejszej konsultacji z lekarzem.
Działanie przeciwdepresyjne i redukcja stresu. Nagły wyrzut endorfin i dopaminy działa euforyzująco i przeciwbólowo. W dłuższym okresie regularna praktyka może pomagać w stabilizacji nastroju i być jednym ze sposobów walki z obniżonym samopoczuciem.
Regeneracja dla aktywnych. Nie bez powodu osoby aktywne fizycznie często korzystają z kąpieli w zimnej wodzie po intensywnych ćwiczeniach. Niska temperatura pomaga redukować stany zapalne w mięśniach i przyspiesza ich regenerację.
Wsparcie metabolizmu. Oddziaływanie zimna może aktywować tzw. brunatną tkankę tłuszczową, która spala kalorie, aby wygenerować ciepło, co ma pozytywny wpływ na tempo metabolizmu.
Przeczytaj również:
Sauna infrared – co to jest, jak działa, czy jest szkodliwa
Jak bezpiecznie zacząć morsowanie?
Jeśli chcesz zacząć morsowanie, podstawą jest odpowiednie przygotowanie i zachowanie zdrowego rozsądku. Nie rzucaj się od razu na głęboką (i lodowatą) wodę.
Zacznij przygotowania w domu. Zanim nadejdzie zima, przygotuj swój organizm. Najlepszym sposobem są zimne prysznice. Zacznij od kilku sekund strumienia chłodnej wody na koniec codziennej kąpieli i stopniowo wydłużaj ten czas oraz obniżaj temperaturę. To świetny trening reakcji na szok termiczny w bezpiecznych, domowych warunkach.
Porozmawiaj z lekarzem. Zanim rozpoczniesz pierwsze morsowanie, omów ten pomysł z lekarzem pierwszego kontaktu, aby wykluczyć ewentualne przeciwwskazania zdrowotne.
Nie zapominaj o rozgrzewce. Nigdy nie wchodź do wody „z marszu”. Tuż przed wejściem do niej wykonaj solidną, 10–15-minutową rozgrzewkę. Powinna to być dynamiczna forma wysiłku fizycznego – pajacyki, trucht, wymachy rąk, przysiady. Masz poczuć ciepło, ale nie spocić się.
Zadbaj o odpowiedni ekwipunek. Niezbędne będą: strój kąpielowy, ale także: czapka (przez głowę ucieka najwięcej ciepła), rękawiczki i buty neoprenowe (dłonie i stopy są najbardziej narażone na odmrożenie).
Pamiętaj, że pierwsza kąpiel jest najważniejsza. Osoby początkujące powinny zanurzać się powoli, ale stanowczo. Kontroluj oddech – będzie przyspieszony, ale staraj się go uspokoić. Nie zanurzaj głowy i dłoni. Czas morsowania przy pierwszej kąpieli nie powinien przekraczać 30–60 sekund. Tak, to nie pomyłka, to naprawdę powinny być krótkotrwałe kąpiele.
Słuchaj swojego organizmu. Jeśli poczujesz silne drżenia mięśniowe, zawroty lub ból głowy – natychmiast wyjdź z wody.
Zadbaj o siebie po wyjściu z wody. Natychmiast osusz ciało ręcznikiem i załóż suche, ciepłe ubranie (najlepiej luźne, dresowe). Napij się ciepłej (jednak nie gorącej!) herbaty. Możesz wykonać lekki trucht, by pomóc ciału odzyskać temperaturę. Uważaj na zjawisko afterdrop – Twoja temperatura wewnętrzna może nadal spadać przez kilkanaście minut po wyjściu z wody.
Przeczytaj również:
Joga – jak zacząć ćwiczyć, co daje joga, czy pozwala schudnąć?
Główne zagrożenia i przeciwwskazania do morsowania
Mimo wielu korzyści, morsowanie (zwykle prowadzone bez odpowiedniego przygotowania) wiąże się z poważnym ryzykiem. Pewne zagrożenia dla zdrowia są realne – negatywny wpływ zimna może być tragiczny w skutkach, jeśli zignorujemy sygnały ostrzegawcze.
Główne ryzyko to szok termiczny – nagła reakcja na zimno, która może spowodować mimowolny wdech (groźba zachłyśnięcia) oraz gwałtowny skok ciśnienia i tętna. Drugie to ryzyko hipotermii, czyli wyziębienia organizmu, które następuje, gdy czas kąpieli jest zbyt długi.
Kto absolutnie nie powinien morsować? Lista przeciwwskazań zdrowotnych jest długa:
choroby serca i układu krążenia (niestabilna choroba wieńcowa, wady serca, przebyty zawał serca);
zaburzenia rytmu serca (arytmia);
nieleczone lub niestabilne nadciśnienie tętnicze;
przebyty udar mózgu,
choroby naczyń obwodowych (np. choroba Raynauda),
niekontrolowana padaczka;
niewyrównana niedoczynność tarczycy;
ostre infekcje i stany gorączkowe.
Również osoby starsze oraz kobiety w ciąży powinny bezwzględnie skonsultować pomysł kąpieli w zimnej wodzie z lekarzem.
Morsowanie może: wzmocnić nasz organizm, poprawić nastrój i zahartować ciało. Jednak oddziaływania zimna nie można lekceważyć. Aby zacząć przygodę z kąpielami w lodowatej wodzie, przede wszystkim należy wziąć pod uwagę swój stan zdrowia. Następnie powoli przygotować własny organizm: zacząć od zimnych pryszniców w warunkach domowych.
Nigdy nie należy też bagatelizować sygnałów, które wysyła ciało: jeśli czujemy dyskomfort czy niepewność, morsowanie należy przerwać i wrócić do niego, gdy będziemy gotowi.
Warto słuchać również wskazówek doświadczonych osób – weterani morsowania są prawdziwą skarbnicą praktycznej wiedzy.
