Czym jest tkanka tłuszczowa?
Ludzką tkankę tłuszczową tworzą dwa rodzaje komórek: adipocyty i adipokiny. Rozproszona jest ona po całym organizmie i w zależności od swojej lokalizacji może przyjmować różną grubość.
U ludzi występują dwa rodzaje tkanki tłuszczowej:
biała tkanka tłuszczowa (WAT – white adipose tissue),
brązowa tkanka tłuszczowa (BAT – brown adipose tissue).
Każda z tych tkanek pełni odmienną rolę w naszym organizmie, a adipocyty tkanki tłuszczowej brunatnej i białej różnią się między sobą budową. U kobiet w okresie ciąży i laktacji pojawia się jeszcze dodatkowy, trzeci rodzaj tkanki tłuszczowej – tzw. różowa tkanka tłuszczowa zlokalizowana w gruczołach piersiowych i biorąca udział w produkcji mleka.
Tkanka tłuszczowa pełni istotną funkcję nie tylko w magazynowaniu energii, ale także jako narząd czynny wydzielniczo również w licznych procesach metabolicznych i zapalnych.
Tkanka tłuszczowa biała to właśnie ta, którą często określamy mianem „niechcianego tłuszczyku” – jej główną rolą jest bowiem magazynowanie energii w postaci trójglicerydów. U dorosłego człowieka zdecydowanie przewyższa ilość brunatnej tkanki tłuszczowej – zgromadzona jest podskórnie, głównie w części brzusznej i pośladkowo-udowej. A jak wygląda sprawa z brunatną tkanką tłuszczową?
Przeczytaj również:
Jak spalić tłuszcz? Jaka dieta pozwala na szybkie spalenie tkanki tłuszczowej?
Brunatna tkanka tłuszczowa – co trzeba o niej wiedzieć?
Brunatna tkanka tłuszczowa (BAT) w przeciwieństwie do białej tkanki tłuszczowej charakteryzuje się wyjątkowo bogatym unaczynieniem i unerwieniem.
Jej adipocyty są o wiele mniejsze niż w WAT, osiągając wielkość mniej więcej 20–40 μm, a w ich wnętrzu znajdziemy liczne – bogate w cytochromy – mitochondria. To właśnie one odpowiadają za charakterystyczny, brunatny kolor tkanki.
Obecność brunatnej tkanki tłuszczowej jest cechą charakterystyczną wyłącznie dla ssaków, przy czym jej ilość zmienia się w ciągu życia – najwięcej tkanki tłuszczowej brunatnej u ludzi obserwujemy w okresie noworodkowym i niemowlęcym. Wraz z dojrzewaniem następuje jej drastyczny spadek.
Przeczytaj również:
Choroba Dercuma (tłuszczaki pod skórą) – przyczyny, objawy i leczenie
Gdzie znajdziemy brunatną tkankę tłuszczową?
Brunatna tkanka tłuszczowa, która nieustannie wydziela duże ilości energii i ogrzewa okoliczne tkanki, zlokalizowana jest głęboko w naszym organizmie, przede wszystkim wokół najważniejszych narządów. Dzięki temu możliwe jest utrzymanie stałej temperatury wewnątrz naszego ciała. Znajdziemy ją:
w okolicy międzyłopatkowej,
w okolicy międzyżebrowej,
nad obojczykiem,
na szyi,
wzdłuż kręgosłupa,
w okolicy nerek i nadnerczy,
w dole pachowym.
Oprócz tego otacza ona kluczowe dla naszego zdrowia narządy i naczynia krwionośne, takie jak:
Niewielkie skupiska brunatnej tkanki tłuszczowej są też obserwowane w miejscach występowania tkanki białej (WAT) – potocznie miejsca te określa się mianem beżowej tkanki tłuszczowej.
Przeczytaj również:
Proces spalania tkanki tłuszczowej – jak przebiega, na czym polega
Jakie funkcje pełni brunatna tkanka tłuszczowa?
W przeciwieństwie do białej tkanki tłuszczowej, BAT jest silnie aktywna metabolicznie, a kluczową rolę w tych procesach odgrywa termogenina (swoiste białko rozprzęgające UCP-1). Jej główną rolą jest rozpraszanie i wydatkowanie energii cieplnej poprzez wytwarzanie i kumulowanie jej w postaci cząsteczek ATP. W ten sposób brunatna tkanka tłuszczowa odpowiada za utrzymanie stałej temperatury naszego ciała.
Jak zachodzi ten proces? W wyniku spalania długołańcuchowych kwasów tłuszczowych dochodzi do uwolnienia protonów, które termogenina przenosi do mitochondriów, co powoduje uwolnienie energii w postaci ciepła.
Ciepło to następnie za pośrednictwem naczyń krwionośnych jest transportowane do pozostałych tkanek naszego organizmu. Do produkcji termogeniny adipocyty pobudza przede wszystkim stymulacja receptorów β2 i β3 adrenergicznych układu współczulnego, które rozmieszczone są nie tylko w tkance tłuszczowej brunatnej, ale po całym naszym ciele. Stymulację tę obserwuje się zwłaszcza gdy temperatura naszego otoczenia spada poniżej 20–22°C.
Przeczytaj również:
Cola nitida – naturalny spalacz tłuszczu – jakie ma właściwości?
Jak można aktywować brunatną tkankę tłuszczową?
Brunatna tkanka tłuszczowa, zapewniając komfort cieplny, odgrywa niezwykle istotną rolę w prawidłowym funkcjonowaniu naszego organizmu. Z tego też względu ważne jest, by w dorosłym życiu również utrzymać jej ilość na optymalnym poziomie.
Wielkość skupisk tkanki tłuszczowej brunatnej zależy od wielu czynników, w tym:
wieku,
płci,
poziomu aktywności fizycznej,
zawartości białej tkanki tłuszczowej (WAT),
pory roku.
Co ciekawe, u osób otyłych zaobserwowano często występujący dyskomfort cieplny. Ma to związek nie tylko z przewagą białej tkanki tłuszczowej w ich organizmie, ale również z niejednokrotnie stosowanym przez nie – w celu redukcji wagi – deficytem kalorycznym. Powoduje on bowiem obkurczanie się komórek tkanki tłuszczowej brunatnej i upośledzenie produkcji termogeniny.
Naukowcy zaobserwowali, że brunatna tkanka tłuszczowa może zwiększać swoją objętość i aktywność w wyniku:
ekspozycji na zimno (zwłaszcza długotrwałej),
regularnej aktywności fizycznej,
diety bogatej w żelazo.
Z tego względu osobom, którym zależy na poprawie swojego komfortu cieplnego i zwiększeniu aktywności BAT, zaleca się:
Regularną aktywność fizyczną – najlepiej na świeżym powietrzu.
Krótkie aktywności wymagające niskiej temperatury – takiej, która doprowadza do wystąpienia tzw. dreszczy z zimna, np. morsowanie. W takim przypadku ilość iryzyny – hormonu stymulującego brunatną tkankę tłuszczową – jest równie wysoka co przy o wiele dłuższej aktywności fizycznej,
Unikanie długotrwałego przebywania w pomieszczeniach z wysoką temperaturą – sprzyja to bowiem przekształcaniu się brunatnej tkanki tłuszczowej w tkankę tłuszczową białą.
