Na czym polega zespół Roszpunki?
Zespół Roszpunki (Rapunzel syndrom) to rzadki typ niedrożności jelit, do którego dochodzi w wyniku powstania w nich trichobezoaru. Co to jest? To twardy zlepek włosów, który powstaje w żołądku i może sięgać aż do jelita grubego. Występuje on zwykle u: osób cierpiących na trichofagię, osób leczonych psychiatrycznie, a także u osób, które połknęły dużą ilość włosów przypadkowo (np. dzieci połykające włosy lalek w trakcie zabawy czy partnerki mężczyzn noszących brodę).
Zespół Roszpunki, ze względu na jego podłoże, traktuje się na równi z zaburzeniami psychicznymi o charakterze obsesyjno-kompulsywnym i najczęściej diagnozuje o osób będących pod wpływem silnego stresu bądź napięcia psychicznego. Choć jest to choroba bardzo rzadko spotykana, szacuje się, że aż 30% przypadków stanowią dzieci lub nastolatki.
Wyróżnia się 3 typy zespołu Roszpunki:
Typ dziecięcy – diagnozowany u dzieci poniżej 8. roku życia, o łagodnym przebiegu.
Typ zautomatyzowany – w przypadku którego proces wyrywania i zjadania włosów przebiega u chorych bez świadomości tego, co robią.
Typ skoncentrowany – w tym przypadku wyrywanie i zjadanie włosów następuje w odpowiedzi na ściśle określony bodziec wyzwalający (np. silny stres, traumatyczne przeżycie itp).
Dlaczego dziecko je swoje włosy? Przyczyny zespołu Roszpunki
Zespół Roszpunki rozwija się u osób, które borykają się z trichotillomanią oraz trichogafią.
Trichotillomania (TTM) to zaburzenie obsesyjno-kompulsywne przejawiające się silną potrzebą wyrywania sobie włosów, zarówno z głowy, jak również innych miejsc na ciele, np.: brwi, rzęs, nosa, klatki piersiowej. Czynnikiem wywołującym chorobę w większości przypadków jest stres, choć zdarza się, że chorzy zajmują się wyrywaniem włosów także w chwilach relaksu. Schorzenie to zwykle ujawnia się u dzieci – częściej u dziewcząt niż u chłopców.
Trichofagia z kolei to schorzenie związane z nawykiem zjadania wyrwanych włosów. Często współwystępuje ze wspomnianą trichotillomanią. Niektórzy chorzy ograniczają się jedynie do żucia włosów (jeżeli mają długie włosy), inni z kolei spożywają jedynie cebulki włosów.
Czynnikami ryzyka w przypadku zespołu Roszpunki są:
zaburzenia emocjonalne,
stany lękowe,
poczucie osamotnienia,
depresja,
nerwice,
mutacja w genie SLITRK1 (prowadzi ona do rozwoju trichotillomanii).
Przeczytaj również:
Zespół Kleinego-Levina – przyczyny, objawy, leczenie syndromu śpiącej królewny
Jak objawia się zespół Roszpunki?
Zjadane w wyniku trichofagii włosy gromadzą się w przewodzie pokarmowym, powodując nieprzyjemne objawy ze strony układu pokarmowego, a w skrajnych przypadkach nawet całkowitą niedrożność żołądka, jelita cienkiego lub grubego. Objawy zespołu Roszpunki to więc przede wszystkim:
bóle brzucha,
wzdęcia i odbijanie się,
niedobory witaminowe,
nudności i wymioty,
zahamowanie perystaltyki jelit,
utrata apetytu,
spadek masy ciała,
halitoza (nieprzyjemny zapach z jamy ustnej),
twarda masa wyczuwalna w przewodzie pokarmowym.
Oprócz tego pojawiają się u chorych objawy związane z wyrywaniem włosów, takie jak:
łysienie,
niepokój,
uczucie wstydu,
niechęć do samego siebie.
Jak się leczy zespół Roszpunki?
Walka z nawykiem zjadania włosów jest niezwykle trudna i wymaga kompleksowej terapii – zarówno psychiatrycznej, jak i psychologicznej. Pomocna może tu być między innymi terapia behawioralna czy trening umiejętności radzenia sobie ze stresem.
Wyciszenie odruchów kompulsywnych może wiązać się z koniecznością farmakoterapii – w postaci leków przeciwlękowych i przeciwdepresyjnych.
Jeżeli w wyniku zespołu Roszpunki rozwinęła się niedrożność jelit (zarówno jelita cienkiego, jak i jelita grubego) i pacjent cierpi na silne bóle brzucha, konieczna może okazać się interwencja chirurgiczna. W przeciwnym razie może dojść do groźnych powikłań, jak chociażby: perforacja w przewodzie pokarmowym, zakażenie otrzewnej, a nawet zgon pacjenta. W przypadku mniejszych trichobezoarów skuteczne może okazać się stosowanie środków przeczyszczających i picie dużej ilości wody, co pozwala w naturalny sposób usunąć złogi.
