loader loader

Bezoar – co to jest, gdzie się pojawia, jak można usunąć bezoary

Bezoar (rzekomy kamień jelitowy) to okrągły twór powstały z zalegających w żołądku niestrawionych resztek pokarmowych. U ludzi występujący rzadko i trudny do zdiagnozowania. Bezoar może jednak prowadzić do niedrożności i perforacji przewodu pokarmowego, a nawet sepsy. Jak powstają i gdzie pojawiają się bezoary? Jakie są objawy ich obecności? Jak wygląda ich diagnostyka? Czy i jak można usunąć bezoar? Wyjaśniamy!

  • 0.0
  • 0
  • 0

Czym jest i jak powstaje bezoar?

Bezoar to nazwa, która wielu z nas kojarzy się z magią i pradawnymi metodami leczenia. W przeszłości bowiem bezoary pochodzące od zwierząt traktowane były jako antidotum na wszelkiego rodzaju trucizny i inne dolegliwości.

Tak naprawdę jednak bezoar – inaczej określany jako rzekomy kamień jelitowy – to nic innego jak złóg, który powstaje w żołądku w wyniku zalegania w nim niestrawionych resztek pokarmowych lub innych materiałów. One to po połknięciu nie ulegają przemieszczeniu do dalszych odcinków przewodu pokarmowego. W miarę upływu czasu substancje te powlekane są coraz grubszą warstwą śluzu wydzielanego przez gruczoły żołądkowe, sprawiając, że zlepek ten przekształca się w „kamień”. W większości przypadków bezoary pozostają w żołądku, jednak zdarza się, że przemieszczają się one w przewodzie pokarmowym w kierunku przełyku lub jelit.

W zależności od tego, z jakiego materiału są zbudowane, możemy wyróżnić kilka rodzajów bezoarów:

  • Fitobezoary – zawierają włókna roślinne, m.in. z: ziół, warzyw czy owoców (np.: rodzynek, dyni, selera, hakorośli rozesłanej).
  • Trichobezoary – nie są zlepkami włókien roślinnych, a zlepkiem włosów (u ludzi połykanych np. w wyniku zaburzeń psychiatrycznych) lub sierści (u zwierząt).
  • Farmakobezoary – najczęściej zbudowane z nierozpuszczonych składników pomocniczych leków, które pacjent przyjmuje często na stałe (np. związków: wapnia, glinu czy magnezu),
  • Laktobezoary – powstające u niemowląt z resztek spożywanego mleka.

U ludzi mogą występować również bezoary zbudowane z innych materiałów, np. papieru czy plastiku.

Skąd się biorą bezoary? Najczęstsze przyczyny

U ludzi bezoary stanowią stosunkowo rzadką dolegliwość. Wśród czynników ich powstawania wymienia się przede wszystkim:

  • Schorzenia stomatologiczne – uszkodzenia lub brak zębów, wady zgryzu, niedopasowane protezy zębowe, stany zapalne dziąseł.
  • Niesprawny aparat żucia.
  • Zaburzenia pasażu treści pokarmowej (zaburzenia motoryki żołądka) – stan po gastrektomii, zrosty pooperacyjne, zaburzona motoryka żołądka (często w zaawansowanej cukrzycy), bezkwaśność, zwężenie odźwiernika, wady wrodzone przewodu pokarmowego.
  • Zaburzenia ośrodkowego układu nerwowego – wpływające na układ mięśniowy.
  • Choroby przewlekłe – choroby reumatyczne, niedoczynność tarczycy.
  • Zaburzenia psychiatryczne – np. tzw. zespół Roszpunki, zaburzenia odżywiania czy psychozy.
  • Nadużywanie alkoholu.
  • Nadmiar błonnika w diecie przy niedostatecznym nawodnieniu – spożywanie w ogromnych ilościach produktów bogatych w błonnik przez osoby z grupy podwyższonego ryzyka (z utrudnionym opróżnianiem żołądka).

Bezoary w żołądku i jelitach – objawy i możliwe powikłania

W wielu przypadkach bezoary nie powodują żadnych symptomów, przez wiele lat rosnąc w naszym organizmie. Często takie rzekome kamienie jelitowe wykrywane są przypadkowo, w trakcie badań endoskopowych układu pokarmowego.

Gdy bezoar osiągnie jednak odpowiednio duże rozmiary, jego obecność w układzie pokarmowym może powodować:

  • Nudności i wymioty.
  • Dyskomfort i ból w jamie brzusznej.
  • Uczucie szybkiego nasycenia pokarmem.
  • Uczucie pełności po jedzeniu.
  • Wzdęcia.
  • Trudności z połykaniem.
  • Utratę apetytu.
  • Nieprzyjemny zapach z ust.
  • Krwawienia z przewodu pokarmowego.

Bezoar to także utrata masy ciała.

Następstwem obecności bezoarów w przewodzie pokarmowym mogą być:

Jak wykryć bezoary?

Jak już zostało wspomniane, zdarza się, że bezoary przez długi czas pozostają bezobjawowe, a odczuwalne objawy ich obecności pojawiają się, gdy dochodzi do zaburzenia drożności przewodu pokarmowego. Mogą być więc one wykryte przypadkowo, np. w trakcie innych badań obrazowych.

Lekarzem, który specjalizuje się w diagnostyce i leczeniu bezoarów, jest gastroenterolog. W pierwszej kolejności przeprowadza on wywiad z pacjentem, próbując określić źródło zgłaszanych objawów. Następnie wykonywane jest badanie palpacyjne i badania obrazowe.

By jednak ostatecznie potwierdzić diagnozę, konieczne jest badanie endoskopowe. Bezoar może bowiem w badaniu RTG lub tomografii przypominać guz.

W przypadku objawów sugerujących perforację przewodu pokarmowego konieczna jest diagnostyka różnicowa z innymi, najczęstszymi przyczynami jej występowania, m.in.: zapaleniem pęcherzyka żółciowego lub wyrostka robaczkowego czy chorobą wrzodową żołądka i dwunastnicy.

Jak można usunąć bezoary?

W zależności od wielkości i lokalizacji rzekomych kamieni jelitowych, a także objawów współtowarzyszących, bezoary można usunąć:

  • Za pomocą enzymów rozpuszczających, np.: papainy, lipazy, pankretyny; w niektórych przypadkach pomocna będzie zwykła coca-cola.
  • Za pomocą leków prokinetycznych pozwalających na przepasażowanie bezoarów do dalszych odcinków przewodu pokarmowego i naturalne wydalenie.
  • Endoskopowo – umożliwia to usunięcie w całości niewielkich złogów lub rozkruszenie i usuwanie kawałek po kawałku większych bezoarów.
  • Laparoskopowo – głównie w przypadku bardzo dużych i wyjątkowo twardych złogów.

Usunięcie bezoaru nie jest zabiegiem skomplikowanym, co więcej: pozwala na trwałe pozbycie się objawów choroby. Pamiętać należy jednak, by równolegle usunąć bezpośrednią przyczynę powstania bezoaru, w przeciwnym razie może dojść do jego ponownego powstania w żołądku.

W przypadku chorób przewlekłych (np. cukrzycy) konieczna jest modyfikacja terapii i regularna kontrola lekarska. Z kolei osoby z zaburzeniami psychiatrycznymi powinny pozostawać pod stałą opieką lekarza psychiatry.

Jak zapobiec powstawaniu bezoarów?

Czy da się zapobiec powstawaniu bezoarów? Oprócz wyleczenia choroby podstawowej warto pamiętać o:

1. Modyfikacji nawyków żywieniowych:

  • intensywnym nawadnianiu się,
  • spożywaniu dużej ilości posiłków w formie półpłynnej lub płynnej,
  • krojeniu jedzenia na małe kawałki,
  • dokładnym przeżuwaniu.

2. Zmniejszeniu ilości błonnika w diecie:

  • stosowaniu leków prokinetycznych (po konsultacji z lekarzem),
  • regularnych kontrolach w poradni gastrologicznej.

Bezoar – rokowania

Rokowanie bezoarów jest bardzo dobre – bezoary to jedynie wytwory mechaniczne, a nie złośliwe procesy tworzące się w organizmie. Rokowanie pogarsza się, gdy występują powikłania choroby, dlatego w przypadku niepokojących objawów należy udać się do lekarza. Także po zakończeniu leczenia warto w ramach kontroli odwiedzać poradnię gastrologiczną.

współpraca: lekarz Marek Spałek

Bibliografia

 
W Wylecz.to opieramy się na EBM (Evidence Based Medicine) – medycynie opartej na faktach i wiarygodnych źródłach. Dowiedz się więcej o tym, jak dbamy o jakość naszych treści.


  1. Jonczyk P., Potempa M., Kandefer B., Szczerba K., Tynior W., Kajdaniuk D., Bezoars — is it the problem of only nephrologist?, Forum Nefrol 2016, vol 9, no 2, 83–91.
  2. Dyrla P., Wojtuń S., Jałocha Ł., Wojtkowiak M., Gil J, Fitobezoar żołądka – opis przypadku, Pediatria i Medycyna Rodzinna, nr 2 (7) 201.
  3. Broen B., Gubała-Kacała M., Mandat K., Niedzielski J., Trichobezoar u 15-letniej dziewczynki — opis przypadku. Przegl. Pediatr. 2013; 43: 89–93.
  4. Konstantinos A. Paschos, Anestis Chatzigeorgiadis, „Pathophysiological and clinical aspects of the diagnosis and treatment of bezoars”, Annals of Gastroenterology (2019) 32, 1–9.
  5. Taczalska A., Nowosławska-Łuniewska K., Koziarkiewicz M., Pawlak P., Piaseczna-Piotrowska A. Bezoary — trudności diagnostyczne na przykładzie własnych obserwacji i przegląd piśmiennictwa, Dev. Period Med. 2013; 17: 265–269.
Opublikowano: ;

Oceń:
0.0

Natalia Michalak

Natalia Michalak

diagnosta laboratoryjny

Absolwentka kierunku analityka medyczna na Śląskim Uniwersytecie Medycznym w Katowicach. Prywatnie mama wesołej dwójki i pasjonatka zdrowego i aktywnego stylu życia. Dzięki swojemu wykształceniu doskonale wie, jak ważną rolę odgrywa w trosce o zdrowie i dobre samopoczucie odpowiednia profilaktyka, której niezbędnymi elementami są m.in. regularnie wykonywane badania laboratoryjne, odpowiednia dieta i aktywność fizyczna.

Komentarze i opinie (0)

Może zainteresuje cię

Badania po poronieniu – poznaj możliwości badań genetycznych i immunologicznych

 

Geriatria – czym się zajmuje, jakie choroby leczy geriatria?

 

Łydka – gdzie i jak boli? Przyczyny, objawy i leczenie bólu łydek

 

Badanie TSH (tyreotropina, hormon tyreotropowy) – normy, interpretacja wyniku

 

Alkoholowe stłuszczenie wątroby – objawy, dieta i leczenie

 

Jakie objawy wskazują na problemy z wątrobą?

 

USG – czym jest, jak przebiega, rodzaje badań ultrasonograficznych

 

Przepuklina przeponowa (wrodzona i nabyta) – objawy, rodzaje, diagnostyka, leczenie