Resekcja żołądka (gastrektomia) to zabieg usunięcia narządu, który wykonuje się m.in. w przypadku: raka, choroby wrzodowej oraz otyłości olbrzymiej (III stopnia). Chirurg może wykonać całkowitą lub częściową resekcję (tzw. mankietową; sleeve gastrectomy). Przeciwwskazaniem do resekcji żołądka jest brak zgody pacjenta czy inne ciężkie schorzenia pacjenta. Jakie są zalecenia po zabiegu usunięcia żołądka? Jaką dietę stosować? Czy po resekcji mogą wystąpić powikłania i jak wygląda rokowanie?
Resekcja żołądka – wskazania, metody, przeciwwskazania, zalecenia, dieta, ryzyko, powikłania, rokowanie
Spis treści
Gastrektomia – czy można żyć bez żołądka?
Żołądek jest bardzo ważną częścią układu pokarmowego. To w nim trawione są białka i produkowany jest sok żołądkowy o bardzo niskim pH, który umożliwia aktywację niektórych enzymów trawiennych, a także zabicie drobnoustrojów.
Co w przypadku, kiedy rozwija się nowotwór żołądka? Czy można wyciąć narząd i żyć bez niego? Odpowiedź na te pytania brzmi: tak. Zabieg usunięcia żołądka (gastrektomia) jest obecnie wykonywany z powodzeniem w wielu ośrodkach w Polsce.
Całkowite lub częściowe wycięcie żołądka wykonuje się z kilku przyczyn, z których najczęstszą stanowi resekcja z powodu raka. Usunięcie narządu ze względu na bardzo ważne funkcje, które pełni, niesie ze sobą pewne konsekwencje i wymaga stosowania odpowiedniej diety po zabiegu.
Resekcja żołądka – wskazania
Jakie są najczęstsze wskazania do gastrektomii? Sytuacje, kiedy trzeba usunąć żołądek, zostały opisane poniżej.
Rak żołądka
Operacja usunięcia żołądka jest przeprowadzana z powodu raka żołądka – to najczęstsza przyczyna zakwalifikowania pacjenta do zabiegu usunięcia żołądka. W Polsce o raku żołądka dowiaduje się 5 tysięcy osób rocznie, znacznie częściej mężczyźni. Pomimo stosunkowo małej zapadalności, zwraca uwagę fakt, że choroba ta wykrywana jest często za późno, kiedy szanse na skuteczne leczenie bardzo spadają.
Najczęstszy podtyp histologiczny nowotworów żołądka to gruczolakoraki, dużo rzadziej występują chłoniaki, mięsaki, rakowiaki i guzy podścieliskowe. Według klasyfikacji Laurena nowotwory żołądka dzielimy na typ jelitowy – rozwija się na podłożu zmian przedrakowych i cechuje się lepszymi rokowaniami oraz na typ rozlany – rodzinny, występuje częściej u osób z grupą krwi A, ma gorsze rokowania. Rak żołądka związany jest ze spożywaniem dużych ilości przetworzonej żywności ubogiej w warzywa i owoce, paleniem tytoniu oraz spożywaniem alkoholu.
Badaniami służącymi do wykrywania raka żołądka są: badanie rentgenowskie górnego odcinka przewodu pokarmowego po doustnym podaniu papki barytowej, gastroskopia z pobraniem wycinków do badań – badanie podstawowe, tomografia komputerowa, rezonans magnetyczny i USG. W leczeniu raka żołądka, oprócz metod chirurgicznych, stosuje się także chemioterapię.
Choroba wrzodowa żołądka
Ze względu na duży rozwój metod farmakologicznych leczenia tego schorzenia i większą świadomość społeczeństwa dotyczącą powikłań tego schorzenia, resekcja żołądka coraz rzadziej jest wymagana w tym przypadku. Operacja może okazać się konieczna w przypadku braku skuteczności leczenia farmakologicznego (alternatywną metodą w tym przypadku jest wagotomia, czyli przecięcie włókien nerwu błędnego odpowiedzialnego za przekazywanie sygnału do wydzielania soku żołądkowego), znacznego zwężenia odźwiernika żołądka oraz niedające się opanować krwawienie z wrzodu żołądka (obecnie bardzo rzadkie wskazanie ze względu na dużą dostępność metod mniej inwazyjnych i skutecznego leczenia).
Przyczyn wrzodów żołądka jest wiele, należą do nich: infekcja Helicobacter pylori, nadmierne wydzielanie kwasu chlorowodorowego, predyspozycje rodzinne, grupa krwi 0, zarzucanie żółci do żołądka, leki zawierające kwas acetylosalicylowy, a także nadmierny i długotrwały stres. Podstawowym badaniem stosowanym w celu rozpoznania wrzodów żołądka jest gastroskopia z pobraniem wycinków, a badaniem uzupełniającym jest zdjęcie rentgenowskie po podaniu środka kontrastowego.
Otyłość III stopnia
Operacja bariatryczna jest skuteczną metodą leczenia otyłości olbrzymiej. Różne metody zmniejszenia żołądka stanowią, coraz częściej, ostatnią deskę ratunku dla osób borykających się z problemem nadmiernej masy ciała. Operacja bariatryczna jest zarezerwowana tylko dla osób, których BMI jest większe niż 40 i podjęły wcześniej próby zrzucenia dodatkowych kilogramów.
Co roku w Polsce wykonuje się około 3000 zabiegów pomniejszenia żołądka z powodu otyłości olbrzymiej, operacja ta jest refundowana przez NFZ.
Resekcja żołądka – metody
Istnieje kilka metod wykonywania zabiegu resekcji żołądka. Jej wybór zależy od stopnia zaawansowania i umiejscowienia nowotworu żołądka, najczęściej wykonywanymi metodami są:
- całkowita resekcja żołądka wykonywana metodą Roux-Y – jest to skomplikowany zabieg, polega na odcięciu żołądka od dolnej części przełyku i od dwunastnicy, następnie dwunastnica jest zaszywana od góry i odcinana wraz z częścią jelita czczego, dystalna część jelita czczego zostaje przyszyta do przełyku natomiast dwunastnica wraz z proksymalnym odcinkiem jelita czczego doszywa się do dalszej części jelita czczego. Przeprowadzenie zabiegu w ten sposób pozwala na doprowadzenie do jelita czczego soku trzustkowego, żółci i wydzieliny gruczołów jelitowych co umożliwia trawienie.
- rękawowa (mankietowa) resekcja żołądka – sleeve gastrectomy – polega na wycięciu około 70% żołądka, co w znaczny sposób zmniejsza jego objętość. Operacja typu sleeve może być przeprowadzana w sposób klasyczny – z otwarciem powłok brzusznych lub laparoskopowo. Laparoskopia wiąże się z mniejszą traumatyzacją tkanek pacjenta i krótszym okresem rehabilitacji po zabiegu. Ten typ zabiegu wybierany jest w przypadku niskiego stopnia zaawansowania nowotworu lub jako leczenie otyłości olbrzymiej.
W przypadku nowotworów o dużym stopniu zaawansowania konieczne może okazać się usunięcie okolicznych węzłów chłonnych. W przypadku zabiegów nieradykalnych (czyli takich, które mogły pozostawić komórki nowotworowe w oszczędzonym fragmencie narządu) lub w leczeniu paliatywnym stosuje się chemioterapię adiuwantową, natomiast w celu zmniejszenia masy guza przed zabiegiem czasami stosuje się chemioterapię neoadiuwantową.
Resekcja żołądka – przeciwwskazania do gastrektomii
Operacja usunięcia żołądka lub jego części w przypadku raka tego narządu jest zabiegiem stanowiącym jedyną szansę na wyleczenie. Z tego powodu istnieje tylko niewiele przeciwwskazań do wykonania gastrektomii, są nimi:
- brak zgody pacjenta na zabieg – niektórzy pacjenci z powodu nieakceptowanych dla nich konsekwencji operacji lub braku nadziei na wyzdrowienie nie wyraża zgody na zabieg, decyzja ta musi zostać uszanowana przez lekarzy;
- ciężkie schorzenia towarzyszące, bardzo negatywnie wpływające na stan zdrowia chorego – choroby dotyczące układu sercowo-naczyniowego i oddechowego w dużym stopniu zwiększają szanse na pooperacyjne powikłania, w przypadku ich stwierdzenia resekcja żołądka powinna być przełożona do czasu gdy uda się je wyrównać.
Przeciwwskazaniem do resekcji żołądka są również nieoperacyjne nowotwory lub liczne przerzuty do odległych narządów – chirurg może stwierdzić, że przeprowadzenie zabiegu nie zwiększy długości i komfortu życia pacjenta i jego wykonanie nie jest zasadne.
Życie po całkowitej resekcji żołądka – zalecenia, postępowanie
Jak wygląda życie bez żołądka? Czym charakteryzuje się odżywianie po resekcji?
Resekcja żołądka – dieta
Życie po całkowitej lub częściowej resekcji żołądka wymaga od pacjenta wielu wyrzeczeń i zmiany dotychczasowych przyzwyczajeń. Żywienie po resekcji żołądka musi być ściśle kontrolowane przez pacjenta i dostosowane do zmian wprowadzonych w przewodzie pokarmowym.
Dieta po całkowitej resekcji żołądka powinna składać się z małych porcji regularnie spożywanych posiłków – brak żołądka powoduje duże zmniejszenie objętości początkowego odcinka układu pokarmowego i pożywienie nie może być tam zbierane.
Menu po resekcji żołądka powinno zawierać duże ilości chudego mięsa, ryb, produktów mlecznych i jajek – produkty te zapewniają wysoki poziom białka, tłuszczy pochodzenia roślinnego i masła oraz owoców i warzyw (w niewielkich ilościach, ze względu na niezalecany po tego typu operacji błonnik). Dieta po usunięciu żołądka nie powinna zawierać roślin strączkowych, kapusty i ostrych przypraw, należy również wykluczyć kawę, czarną herbatę i alkohol.
Czym jest zespół poposiłkowy?
Zespół poposiłkowy jest zbiorem objawów występujących u pacjentów po operacji usunięcia żołądka. Wyróżnia się wczesny i późny zespół poposiłkowy. Wczesny zaczyna się około 10 minut po zjedzeniu przez pacjenta posiłku i objawia się bólem brzucha, wymiotami, biegunką, zaczerwienieniem twarzy, kołataniem serca, zawrotami głowy i omdleniami. Późny zespół poposiłkowy występuje do 4 godzin po zjedzeniu posiłku – dochodzi wtedy do hipoglikemii (obniżenia poziomu cukru we krwi) z charakterystycznymi dla siebie objawami: niepokojem, osłabieniem, głodem i potami.
Uważa się że zespół poposiłkowy występuje nawet w 20% przypadków gastrektomii i jest związany z zaburzeniem czynności nerwu błędnego. Jego leczenie powinno opierać się niskiej zawartości węglowodanów w diecie i nie mieszanie pokarmów stałych i płynnych.
Resekcja żołądka – ryzyko śmierci, powikłania, rokowanie
Ze względu na rozległość zabiegu wiąże się on z możliwością wystąpienia wielu powikłań. Do najczęstszych należą: krwawienia, zakażenia, nieszczelność w miejscu połączenia przełyku z jelitem, przepuklina w bliźnie pooperacyjnej, niedobór składników odżywczych i witamin, a także powikłania charakterystyczne dla większości zabiegów takie jak: zapalenie płuc, niewydolność układu krążenia, niewydolność nerek i zatorowość płucna.
Rokowania po operacji usunięcia żołądka są ściśle powiązane ze stopniem zaawansowania nowotworu żołądka, w przypadku wczesnego wykrycia zmiany i szybkiej operacji odsetek 5-cio letniego przeżycia wynosi nawet 90%, odsetek ten spada do nawet 10% w przypadku raków o wysokim stopniu zaawansowania. Ryzyko zgonu w trakcie zabiegu nie przekracza 1%.
Bibliografia
W Wylecz.to opieramy się na EBM (Evidence Based Medicine) – medycynie opartej na faktach i wiarygodnych źródłach. Dowiedz się więcej o tym, jak dbamy o jakość naszych treści.
- Gajewski P., Szczeklik A. (red.), Interna Szczeklika 2017. Wydanie 8, Wydawnictwo Medycyna Praktyczna, Kraków 2017.
- Noszczyk W., Chirurgia – repetytorium. Wydanie 1, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2014.
- Cameron J. L., Sandone C., Atlas chirurgii przewodu pokarmowego. Tom 2. Wydanie 1, Medipage, Warszawa 2008.
- Gawrychowski J. (red. wyd. pol.), Choroby chirurgiczne. Wydanie 1, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2014.
- „Robbins Patolgia”, Vinay Kumar, Abul K. Abbas, Jon Aster, Elsevier Urban&Partner, Wrocław 2014, wyd. 2., ISBN: 978-83-7609-903-3.
- Talley N. J., Jelito cienkie, jelito grube, trzustka. Gastroenterologia i hepatologia w praktyce klinicznej. Wydawnictwo 1, Wydawnictwo Elsevier Urban & Partner, Wrocław 2013.
- Szawłowski A. W., Powikłania chirurgii onkologicznej. Występowanie, leczenie. Wydanie 1, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2014.
- Jarosz M., Kłosiewicz-Latoszek L., Otyłość – zapobieganie i leczenie. Wydanie 1, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2006.
Opublikowano: 14.08.2018;
aktualizacja: 16.08.2018
Oceń:
4.6
Ten tekst został napisany przez Eksperta, który posiada kierunkowe wykształcenie oraz doświadczenie. Nawiązując współpracę z autorytetami w danej dziedzinie nauki serwis Wylecz.to dba o najwyższą jakość i wiarygodność informacji publikowanych w serwisie. W Wylecz.to opieramy się na EBM (Evidence Based Medicine) – medycynie opartej na faktach i wiarygodnych źródłach.
Marcin Setlak
lekarz
Absolwent Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach. Aktywnie uczestniczył w działalności wielu studenckich kół naukowych. Szczególnie zainteresowany tematyką neurochirurgii, neurologii i psychiatrii. W wolnych chwilach zgłębia sekrety botaniki. Lubi podróżować i czytać książki.
532
Komentarze i opinie (0)