Laparoskopia – wskazania, przebieg, przeciwwskazania, powikłania

Co to jest laparoskopia?

Laparoskopia jest to badanie służące do oceny jamy otrzewnej (wziernikowanie) poprzez wprowadzenie do niej laparoskopu za pomocą umieszczonego w powłokach brzucha specjalnego narzędzia nazywanego trokarem. Dla lepszej widoczność oraz pola manewru wprowadza się do jamy otrzewnej powietrze wywołując w niej odmę – czynność tę wykonuje się igłą odmową przed wprowadzeniem trokarów. Światło doprowadzane jest ze źródła przez przewód światłowodowy. Laparoskopia umożliwia ocenę narządów położonych wewnątrzotrzewnowo (np. wątroba, pęcherzyk żółciowy, śledziona, narządów rodnych, przepony).

Laparoskopia używana jest również do zabiegów terapeutycznych (laparoskopowe usunięcie pęcherzyka żółciowego, rozbicie złogów pęcherzyka żółciowego, tamowanie krwawienia) oraz do zabiegów diagnostycznych (cholangiografii, pomiar ciśnienia śledzionowo – wrotnego).

Typowy zestaw do laparoskopii składa się z:

• laparoskopu (wziernik z kamerą, który umożliwia przekazywanie obrazu z badanego miejsca do monitora),
• trokarów (urządzeń służących do wprowadzania instrumentów),
• igły Veressa (pierwszy dostęp „na ślepo”),
• insuflatora (wprowadza powietrze do jamy otrzewnej i wywołuje odmę w celu przeprowadzenia diagnostyki oraz zabiegów),
• diatermii,
• narzędzi chirurgicznych.

Wskazania do laparoskopii – kiedy wykonać badanie?

Wskazania do przeprowadzenia zabiegu laparoskopii mogą być diagnostyczne, jak i zalecone ze względu na konieczność przeprowadzenia zabiegów.

• Diagnostyczne:
  • pobranie wycinków guzów,
  • poszukiwanie ognisk endometriozy,
  • diagnostyka wątroby,
  • poszukiwanie przyczyn niezidentyfikowanych procesów zapalnych,
  • wodobrzusze niejasnego pochodzenia.
• Terapeutyczne:
  • wycięcie pęcherzyka żółciowego (cholecystektomia – złoty standard),
  • operacje antyrefluksowe – złoty standard,
  • usuwanie guzów nadnerczy – złoty standard,
  • leczenie patologicznej otyłości,
  • usuwanie wyrostka robaczkowego,
  • usuwanie zmian nowotworowych jelit,
  • operacje przepuklin pachwinowych,
  • usunięcie śledziony (splenektomia),
  • usunięcie torbieli jajnika lub wątroby,
  • potrzeba uwolnienia zrostów w jamie otrzewnej.

Jak przebiega laparoskopia?

Jeżeli u pacjenta znajduje się owłosienie na brzuchu, należy je usunąć.

W przeddzień zabiegu laparoskopii należy spożywać posiłki lekkostrawne, płynne. Badanie wykonuje się w znieczuleniu ogólnym. Przed laparoskopią należy wykonać podstawowe badania, należy oznaczyć grupę krwi, zbadać układ krzepnięcia, a także wykonać badanie EKG.

Należy zgłosić wykonującemu laparoskopię o mających miejsce:

• w ostatnich 4 miesiącach zawale serca lub nasileniu chorób wieńcowych,
• duszności spoczynkowej, lub po niewielkich wysiłkach,
• nadciśnienia tętnicze,
• operacjach na jamie brzusznej,
• ciąży,
• krwawieniach miesięczne,
• przebytych operacjach na jamie brzusznej,
• odwrotnym ułożeniu trzewi,
• stwierdzeniu przepukliny rozworu przełykowego,
• skłonności do krwawień,
• gorące,
• silnym kaszlu,
• uczulenie na leki,
• jaskrze.

Przed badaniem należy przeprowadzić z pacjentem rozmowę, przedstawić mu płynące korzyści z zabiegu jak i powikłania, które mogą się po nim pojawić. Należy uzyskać od pacjenta świadomą zgodę na zabieg laparoskopii.

Pacjent leży na sali operacyjnej, ułożony w pozycji na plecach. Pokryty jałowymi prześcieradłami. Brzuch należy dokładnie odkazić. Na początku zabiegu chirurg wytwarza odmę w jamie otrzewnej wprowadzając do niej igłę odmową. Wprowadza odpowiednia ilość powietrza, aby bezpiecznie można było wprowadzić trokar. Następnie badający nacina skórę skalpel na ok. 1 cm (w okolicy pępka) i wprowadza tamtędy trokar, przez który wsuwa się właściwy laparoskop. Prowadzi się obserwacje lub wykonuje zabieg.

Po zakończeniu zabiegu wysuwa się laparoskop przez trokar, wypuszcza się wprowadzony wcześniej gaz, wyjmuje się trokar, a następnie zszywa się miejsca wcześniej nacięte skalpelem, po czym zakłada się jałowy opatrunek.

Badanie trwa kilkadziesiąt minut.

Podczas badania należy zgłosić badającemu wystąpienie nagle wszelkich dolegliwości np. bólu podczas zabiegu.

Przeciwwskazania do wykonania zabiegu

Przeciwwskazania względnymi do przeprowadzenia laparoskopii są:

• podeszły wiek,
• otyłość,
• nasilone nadciśnienie tętnicze,
• niewydolność serca,
• niestabilna choroba wieńcowa,
• przebyty zawał serca,
• zaburzenia rytmu,
• stan po przebytych operacjach jamy brzusznej,
• obecność dużego guza jamy brzusznej,
• ciąża powyżej 12 tygodnia,
• aktywne zapalenie w obrębie miednicy małej.

Przeciwwskazania bezwzględne laparoskopii to:

• rozlane zapalenie otrzewnej,
• sprzeciw pacjenta,
• zaburzenia hemostazy,
• ciężka niewydolność krążeniowo-oddechowa.

Powikłania po laparoskopii – czy jest bezpieczna?

Laparoskopia jest badaniem i zabiegiem inwazyjnym. Istnieje więc zagrożenie wystąpienia powikłań po laparoskopii:

• może wystąpić odma opłucnowa, podskórna, śródpiersiowa,
• wypełnienie gazem jelit lub żołądka
• zator gazowy
• krwawienia z miejsca wkłucia
• żółciowe zapalenie otrzewnej
• krwawienia z miejsc, z których pobrano wycinki
• uszkodzenie naczyń powłok
• przebiciem jelit lub żołądka trokarem
• zakażenia ogólne i miejscowe