Guzki tarczycy – przyczyny, objawy, leczenie guzków na tarczycy

Dlaczego powstają guzki na tarczycy?

Guzki tarczycy są jedną z najczęstszych przyczyn zgłaszania się pacjentów do lekarza endokrynologa. Częstość występowania guzków tarczycy jest większa wśród kobiet i rośnie z wraz wiekiem. W populacji o prawidłowej ilości jodu w diecie wynosi ona około 6% dla kobiet i 1 % dla mężczyzn.

Najważniejsze przyczyny guzków tarczycy:

• uwarunkowania genetyczne,
• niedobór jodu w diecie,
• choroba Hashimoto.

Większość guzków tarczycy ma charakter łagodny. Nie wolno jednak zapominać o raku tarczycy, który stanowi niewielki odsetek tych guzków, ale niektóre jego podtypy charakteryzują się bardzo dużą złośliwością.

To też może Cię zainteresować: Guzek na szyi – co może oznaczać?

Guzek tarczycy – jakie daje objawy?

Objawy kliniczne guzków tarczycy związane są z bezpośrednim uciskiem guzka na otaczające tkanki oraz z zaburzeniami hormonalnymi spowodowanymi nadmiarem produkowanych przez tarczycę hormonów.

Znakomita większość guzków tarczycy jest na tyle mała, że nie powoduje objawów miejscowych. Zazwyczaj są one wykrywane przypadkowo przez lekarza pierwszego kontaktu podczas rutynowego badania. Jeżeli jednak rozmiary guzka znacznie się zwiększą, może dojść do ucisku tarczycy na sąsiadujące struktury. Ucisk na tchawicę spowoduje kłopoty z oddychaniem, a ucisku na przełyk – trudności w przełykaniu.

Jeśli guzki zaczną produkować hormony tarczycy, mogą doprowadzić do jej nadczynności tarczycy, natomiast w przypadku, gdy guzki powstały w wyniku choroby Hashimoto, głównym objawem będzie niedoczynność tarczycy. Mimo, iż w większości przypadków guzki mają charakter niezłośliwy, w każdym przypadku ich podejrzenia chory powinien jak najszybciej zgłosić się do lekarza.

Sytuacje wymagające pilnej konsultacji lekarskiej:

• występowanie raka tarczycy w rodzinie,
• nagłe powiększenie się guzka,
• guzek powodujący objawy uciskowe – duszność lub trudności w połykaniu,
• nagły ból w okolicy szyi,
• powiększone węzły chłonne szyi,
• objawy nadczynności tarczycy,
• jeśli w przeszłości chory poddawany był napromienianiu okolicy szyi.

Jak rozpoznać guzek na tarczycy? Jakie zrobić badania?

W badaniu fizykalnym przeprowadzonym przez lekarza pierwszego kontaktu ważne są cechy zmienionej chorobowo tarczycy – spoistość, wielkość zmiany, powiększenie okolicznych węzłów chłonnych oraz czy zmieniony jest również drugi płat tarczycy. Na podstawie objawów klinicznych, badania fizykalnego oraz podstawowych badań laboratoryjnych, lekarz rodzinny powinien wyjaśnić przyczynę objawów oraz ocenić ryzyko wystąpienia raka tarczycy. Doświadczony lekarz dotykiem może wykryć guzek na tarczycy.

W celu oceny czynności tarczycy wykonywane są badania hormonalne. Wstępne badanie oceniające czynność tarczycy, czyli oznaczenie stężenia TSH we krwi, może zlecić lekarz rodzinny. Jeśli uzyskany wynik będzie nieprawidłowy, konieczne jest oznaczenie stężenia wolnych hormonów tarczycy.

W przypadku gdy wyniki badania fizykalnego i badań podstawowych okażą się niejednoznaczne, lekarz rodzinny powinien skierować chorego do specjalisty, który zleci badania dodatkowe:

• USG tarczycy – za pomocą którego nie można z całą pewnością wykluczyć złośliwości zmiany, ale pewne cechy wykryte w tym badaniu pozwalają na zbliżenie się do prawidłowego rozpoznania,
• biopsja aspiracyjna cienkoigłowa (BAC) – inwazyjne badanie diagnostyczne, wykonywane pod kontrolą USG, podczas którego pobierany jest fragment guzka, który następnie oceniany jest przez lekarza histopatologa pod kątem złośliwości,
• scyntygrafia tarczycy – badanie obrazowe z użyciem izotopów radioaktywnych, mające na celu wykrycie i rozróżnienie guzków, które gromadzą dużo znacznika i jednocześnie wytwarzają duże ilości hormonów tarczycy (są to tak zwane guzki „gorące”, które bardzo rzadko okazują się rakami tarczycy) oraz guzków, które wykazują się małą aktywnością hormonalną (tzw. guzki „zimne”, które częściej okazują się zmianami nowotworowymi).

Leczenie guzków tarczycy

W zależności od objawów klinicznych, wieku i kondycji pacjenta oraz wyników badań dodatkowych lekarz endokrynolog podejmuje decyzję o sposobie leczenia. Guzki tarczycy można leczyć zachowawczo lub zabiegowo.

• obserwacja – zdecydowana większość łagodnych, bezobjawowych guzków tarczycy nie wymaga agresywnego leczenia. Zazwyczaj wystarcza obserwacją i okresowa kontrola u endokrynologa w postaci oznaczenia poziomu hormonów tarczycy i badania USG,
• leczenie farmakologiczne – objawowe, w przypadku współistnienia objawów nadczynności lub niedoczynności tarczycy,
• leczenie jodem promieniotwórczym – stosowane w przypadku guzków „gorących” z towarzyszącą nadczynnością tarczycy, bezwzględnie przeciwwskazane w przypadku kobiet w ciąży,
• leczenie operacyjne – bezwzględnie wskazane w przypadku podejrzenia raka tarczycy, a także przy występowaniu duszności i trudności w połykaniu, przy dużych guzach powodujących znaczne powiększenie tarczycy.

W przypadku leczenia operacyjnego pacjent ma szansę na całkowite wyleczenie. Musi jednak pamiętać o regularnym przyjmowaniu preparatów lewotyroksyny (zwykle do końca życia!) oraz o okresowych wizytach kontrolnych u endokrynologa. Zasady te dotyczą również pacjentów leczonych radiojodem.