Leczenie jodem w chorobach tarczycy

Leczenie jodem radioaktywnym

Leczenie jodem w chorobach tarczycy jest badaniem, które polega na jednorazowym doustnym podaniu radioizotopu jodu. Izotop jodu 131 emituje promieniowanie, które nieodwracalnie uszkadza komórki tarczycy. Podczas tego badania pierwiastek promieniotwórczy wychwytywany jest wyłącznie przez tkanki tarczycy. W związku z tym, że zasięg promieniowania beta wynosi tylko 2 mm, inne narządy i tkanki nie są narażone na jego szkodliwy wpływ. Cel leczenia to zmniejszenie wydzielania hormonów tarczycy przez komórki tarczycy. Leczenie jodem jest więc stosowane w stanach nadczynności gruczołu tarczowego.

Po leczeniu jodem, pierwiastek wydalany jest z organizmu razem z moczem przez około 1-2 tygodnie. Na czas usuwania pierwiastka promieniotwórczego z organizmu, pacjent powinien ograniczyć swoje kontakty z kobietami ciężarnymi i dziećmi, aby niepotrzebnie nie narażać ich na szkodliwe promieniowanie jonizujące.

Promieniowanie beta emitowane przez promieniotwórczy jod 131 ma energię wystarczającą do tego, aby spowodować nieodwracalne uszkodzenie tarczycy, natomiast dwumilimetrowy zasięg tego promieniowania gwarantuje bezpieczeństwo stosowania.

Wskazania do leczenia jodem

Leczenie jodem promieniotwórczym znajduje swoje zastosowanie między innymi w następujących schorzeniach tarczycy:

• choroba Gravesa Basedowa (metoda podstawowa),
• wole guzkowe toksyczne,
• guzek autonomiczny pojedynczy,
• wole guzkowe nietoksyczne,
• zróżnicowane raki tarczycy – rak pęcherzykowy tarczycy i rak brodawkowaty tarczycy.

Leczenie jodem promieniotwórczym preferowane jest u osób nietolerujących innych metod leczenia, np. u osób starszych, u których liczne choroby współistniejące znacząco zwiększają ryzyko komplikacji okołooperacyjnych, u osób nietolerujących lub mających przeciwwskazania do stosowania leków przeciwtarczycowych, a także u osób niewyrażających zgody na zabieg operacyjny.

Przeciwwskazania do leczenia jodem

Jedynie ciąża i karmienie piersią są bezwzględnymi przeciwwskazaniami do leczenia jodem. Podczas leczenia radioizotopami jodu nie dochodzi do trwałego upośledzenia płodności czy wzrostu ryzyka wystąpienia wad wrodzonych u płodu, dlatego metoda ta może być bezpiecznie stosowana nawet u młodych osób. Należy jednak pamiętać, że okres antykoncepcji po zakończeniu leczenia radiojodem musi wynosić co najmniej 6 miesięcy. Jest to czas niezbędny do tego, aby naprawione zostało DNA wszystkich komórek rozrodczych, uszkodzonych przez szkodliwe promieniowanie i dotyczy to zarówno kobiet, jak i mężczyzn.

Zazwyczaj leczenie jodem radioaktywnym prowadzi się na specjalnych oddziałach szpitalnych, współpracujących z pracowniami medycyny nuklearnej. Czasem, w łagodnych postaciach choroby, wymagających niewielkich dawek jodu, możliwe jest leczenie ambulatoryjne.

Leczenie chorób tarczycy jodem

Zanim wdrożone zostanie leczenie radiojodem, konieczne jest spełnienie przez pacjenta kilku ważnych warunków:

• na co najmniej tydzień przed leczeniem lodem promieniotwórczym należy odstawić wszystkie leki przeciwtarczycowe (niektóre rodzaje leków trzeba odstawić już miesiąc przed podaniem jodu). Leki przeciwtarczycowe osłabiają jodochwytność oraz efekt terapeutyczny podania jodu;
• przed zabiegiem konieczne jest sprawdzenie jodochwytności, zależne od rodzaju choroby oraz od indywidualnych cech pacjenta, wykonywane w celu dobrania odpowiedniej dawki jodu 131;
• RTG klatki piersiowej w razie ucisku powiększonej tarczycy na tchawicę;
• bezwzględne wykluczenie ciąży (testy ciążowe wykonywane są niezależnie od deklaracji pacjentki i powinny być jak najbardziej aktualne);
• pacjent w dniu podania jodu powinien zgłosić się do szpitala na czczo.

Prawidłowe wartości hormonów tarczycy otrzymuje się w czasie od 6 tygodni do 6 miesięcy po podaniu leku. Niektórzy chorzy wymagają w tym czasie równoczesnego podawania leków przeciwtarczycowych.

Jeśli nadczynność tarczycy utrzymuje się nadal po 6 miesiącach lub dojdzie do jej nawrotu, koniecznie jest powtórne podanie jodu radioaktywnego. Po roku od pierwszego podania pierwiastka promieniotwórczego lekarz endokrynolog dokonuje ostatecznej oceny skuteczności leczenia.

W trakcie całego okresu leczenia jodem konieczne jest regularne kontrolowanie poziomu hormonów tarczycy w celu wczesnego wykrycia i leczenia niedoczynności tarczycy. Nagłe przejście nadczynności tarczycy w jej niedoczynność jest naturalną konsekwencją zniszczenia miąższu gruczołu tarczowego przez promieniowanie radioaktywne. W tej metodzie leczenia niedoczynność tarczycy nie jest traktowana nawet jako powikłanie metody, lecz jako jej naturalna konsekwencja.

Ryzyko rozwinięcia się niedoczynności tarczycy po leczeniu radiojodem zależy od choroby wyjściowej – najwyższa jest w chorobie Gravesa-Basedowa. Kontrolne badania poziomów hormonów tarczycy należy przeprowadzać kolejno po 3, 6 i 12 miesiącach leczenia, a potem co roku.