Rak miedniczki nerkowej i moczowodu

Występowanie nowotworów miedniczki i moczowodu

Około 90% nowotworów miedniczki i moczowodu wywodzi się z nabłonka przejściowego (urotelium) wyścielającego drogi moczowe. Jest to tzw. rak przejściowokomórkowy TCC (transitional cell carcinoma). Może rozwinąć się w miedniczce nerkowej, moczowodzie oraz w pęcherzu moczowym, czyli w każdym miejscu, w którym występuje nabłonek przejściowy. TCC częściej dotyczy mężczyzn, najwięcej zachorowań notuje się między 50 a 60 rokiem życia. 3 razy częściej mamy do czynienia z rakiem miedniczki nerkowej niż moczowodu.

Pozostałe 10 % nowotworów to łagodne polipy i brodawczaki, rak kolczystokomórkowy oraz bardzo rzadko mięsaki i gruczolakoraki .

TCC często rozwija się w kilku miejscach jednocześnie. Do czynników ryzyka zaliczamy:

• palenie tytoniu,
• płeć męską,
• wiek powyżej 50 lat,
• narażenie zawodowe, np. na barwniki.

Obserwuje się częstsze występowanie u osób z poanalgetyczą nefropatią, spowodowaną nadmiernym stosowaniem leków przeciwbólowych, takich jak aspiryna, paracetamol. Opisano również nefropatię bałkańską, w której stwierdzono występowanie TCC u rodzin z tej samej miejscowości na Bałkanach. Do tej pory nie ustalono przyczyny tego zjawiska.

Objawy nowotworów miedniczki i moczowodu

TCC może mieć budowę litego guza wyrastającego do światła miedniczki, kielichów nerkowych lub moczowodu. Częściej jednak tworzą się zmiany brodawkowate. Do objawów zaliczamy:

• bóle lędźwiowe imitujące kolkę nerkową, świadczą o blokadzie w drodze odpływu moczu; najczęściej tą blokadą jest skrzep krwi przemieszczający się wzdłuż moczowodu,
• krwiomocz, występujący u 80 % pacjentów, jest bezbolesny,
• guz wyczuwalny przez powłoki (wodonercze lub masy nowotworowe).

Rozpoznanie nowotworów miedniczki i moczowodu

Diagnostyka TCC polega na wykonaniu badania cytologicznego moczu, urografii TK oraz na bezpośrednim badaniu wycinków z miedniczki nerkowej i moczowodu. W celu pobrania wycinków do badania należy wykonać ureterorenoskopię przy pomocy specjalnego giętkiego endoskopu. Dokładna ocena pacjenta z TCC wymaga również wykonania badań w celu wykrycia ewentualnych przerzutów: TK jamy brzusznej, RTG płuc, scyntygrafia kości.

Zaawansowanie kliniczne TCC ocenia się za pomocą klasyfikacji TMN (tumor-guz, nodus-węzeł, metastases-przerzuty). Opiera się ona na wynikach badań histopatologicznych potwierdzających obecność guza oraz na badaniach obrazowych i badaniu fizykalnym pacjenta.

Leczenie nowotworów miedniczki i moczowodu

Złotym standardem jest całkowita nefrektomia wraz z usunięciem moczowodu oraz z fragmentem pęcherza z okolicy ujścia moczowodu. Operacja może być wykonana z dostępu otwartego lub laparoskopowo. Laparoskopem usuwa się nerkę i górną część moczowodu, a dolną część moczowodu i fragment pęcherza poprzez dostęp otwarty lub endoskopowo z dostępu przezcewkowego. U osób z jedną czynna nerką lub z obustronnym TCC przeprowadza się operację oszczędzającą nerkę, a następnie włącza pacjentowi chemioterapię (np. mitomycyna), podawaną bezpośrednio do układu moczowego przez cewnik w moczowodzie lub nefrostomię. Chemioterapię stosuje się również w przypadku występowania przerzutów oraz w nieoperacyjnych guzach. W przypadku dużego krwiomoczu można wykonać embolizację tętnicy nerkowej, czyli zamknąć jej światło.

Rokowanie jest ściśle związane z klinicznym zaawansowaniem guza określonym w klasyfikacji TMN. 5-letnie przeżycie waha się od 10 % w przypadku przerzutowania do nawet 100 % w przypadku nowotworu ograniczonego do narządu i nieprzerzutujacego.

Wypowiedź urologa na temat nowotworów układu moczowgo-płciowego