DHEA-S – badanie – kiedy wykonać, jakie są normy i wyniki?

Czym jest DHEA-S?

Siarczan dehydroepiandrosteronu (DHEA-S, Dehydroepiandrosterone sulfate, DHEA-SO4, siarczan DHEA) powstaje wskutek przekształcenia dehydroepiandrosteronu (DHEA) w siarczan w wątrobie i nerkach. Jest to androgen uzupełniający pulę hormonów produkowanych w narządach płciowych i syntetyzowany przez korę nadnerczy.

DHEA może zostać przekształcony w testosteron, dlatego jego poziom fizjologicznie wzrasta w okresie dojrzewania, a największe stężenie osiąga około 30. roku życia. Jego wytwarzanie jest kontrolowane m.in. przez ACTH (hormon adrenokortykotropowy).

U kobiet z DHEA powstaje w tkance tłuszczowej estrogen (po menopauzie DHEA jest jego głównym źródłem).

To też może Cię zainteresować: Estradiol – normy u kobiet i mężczyzn

DHEA-S – badanie siarczanu dehydroepiandrosteronu

Najczęstsze wskazania do badania DHEA-S obejmują stany, w których u kobiet występują cechy męskie, m.in. nadmierny rozrost włosów, obniżenie głosu, zwiększenia masy mięśniowej.

U mężczyzn nadmiar hormonów płciowych powoduje:

• przedwczesne dojrzewanie płciowe,
• przyspieszenie wzrastania i jego następcze zahamowanie w wyniku mineralizacji chrząstek nasadowych,
• bezpłodność.

Bardzo duże stężenia DHEA i DHEA-S występują w: raku nadnerczy, guzach wirylizujących nadnerczy (czyli takich, które powodują wystąpienie cech męskich u kobiet), wrodzonym przeroście nadnerczy.

DHEA-S – przygotowanie i przebieg badania

Do zbadania poziomu DHEA-S należy pobrać krew żylną. Materiał pozyskiwany jest zazwyczaj z żył najlepiej widocznych i zlokalizowanych w dole łokciowym, u dzieci natomiast stosuje się małe nacięcie nożem lekarskim (lancetem) na skórze w celu wywołania niewielkiego krwawienia. Otrzymaną próbkę wysyła się do analizy.

Nie ma szczególnych wskazań dla panów, co do przygotowania pacjenta przed badaniem. Natomiast jeśli chodzi o kobiety, pacjentka powinna zostać poinformowana o planowanym terminie badania. Nie zaleca się bowiem oznaczania DHEA-S w trakcie menstruacji. Badanie najlepiej wykonać tydzień przed lub po miesiączce.

DHEA-S – normy DHEA-SO4

Wartości referencyjne stężenia DHEA-S we krwi zależą od płci: dla kobiet: 2–10 μmol/l (75–370 μg/dl), dla mężczyzn: 3–12 μmol/l (110–470 μg/dl).

Warto pamiętać, że normy DHEA-S są zależne również od okresu życia, np. stężenie tego hormonu jest najwyższe po okresie dojrzewania. U noworodków poziom DHEA-S również będzie wyższy. Sprawa ma się podobnie u młodzieży w okresie dojrzewania. Dopiero z wiekiem poziom opisywanego androgenu spada.

Wyższe normy siarczanu dehydroepiandrosteronu będą występowały również u osób zażywających suplementy z DHEA.

Wynik badania DHEA-S – podwyższony i obniżony

W guzach nadnerczy lub guzach jajnika wydzielających androgeny mamy do czynienia z wysokim DHEA-S. Poziom hormonu przekracza wówczas 21,8 μmol/l (800 μg/dl).

Zbyt wysokie stężenie siarczanu dehydroepiandrosteronu jest jedną z najbardziej charakterystycznych cech wrodzonego przerostu nadnerczy.

Z kolei wartości DHEA-S poniżej normy mogą świadczyć o niedoczynności kory nadnerczy (np. choroba Addisona), co wiąże się z obniżonym poziomem innych hormonów nadnerczowych.

Może to być także objaw:

• infekcji grzybiczych, wirusowych lub bakteryjnych nadnerczy,
• chorób autoimmunologicznych.

Niskie DHEA-S może być również objawem nacieku nowotworowego na nadnercza.

Niski poziom DHEA a starzenie organizmu

Jak wspomniano, poziom DHEA, które w organizmie w większości występuje pod postacią DHEA-S, znacząco spada wraz z wiekiem. Wyraźnie wpływa to na zaburzenie szeregu procesów, zarówno psychicznych, jak i fizycznych. Próby kliniczne potwierdzają pozytywne efekty suplementacji prasteronu (określanego jako hormon młodości) w przypadku stwierdzenia jego niedoboru. Zwłaszcza u kobiet obserwuje się:

• poprawę funkcji psychicznych – polepszenie procesów myślowych, zdolności koncentracji, zapamiętywania;
• pozytywny wpływ na samopoczucie, także w stanach depresyjnych;
• poprawę ogólnej sprawności fizycznej;
• poprawę efektywności snu;
• korzystny wpływ na jakość życia seksualnego;
• zmniejszenie masy ciała;
• poprawę kondycji skóry.

Przyjmowanie DHEA w czasie menopauzy sprzyja regeneracji nabłonka pochwy i eliminacji uczucia suchości miejsc intymnych, typowego dla pań w okresie klimakterium. Zalecane jest także osobom z zaburzeniami krążenia, osłabioną odpornością immunologiczną, a także przy insulinooporności.