Choroba wieńcowa to stan związany z niedotlenieniem mięśnia sercowego. Najczęstszą przyczyną niedokrwienia serca jest miażdżyca tętnic wieńcowych, która powoduje ich zwężenie. Przez długi czas może nie powodować objawów, do których należą: ból w klatce piersiowej, ucisk i pieczenie za mostkiem (ból wieńcowy), duszność wysiłkowa. W celu rozpoznania wykonuje się badania, np. EKG czy koronarografię. Jak wygląda leczenie choroby wieńcowej serca?
Choroba wieńcowa – przyczyny, objawy, badania, leczenie, dieta, profilaktyka
Spis treści
Choroba wieńcowa – skutek niedokrwienia serca
Choroba wieńcowa (przez pacjentów określana potocznie jako wieńcówka) to schorzenie wywołane niedokrwieniem mięśnia sercowego w wyniku zmian w naczyniach wieńcowych (zmiany strukturalne lub czynnościowe). Nazywana jest również chorobą niedokrwienną serca.
W konsekwencji zaburzonego przepływu krwi przez układ wieńcowy i tętnice dochodzi do zmniejszenia dostarczania tlenu do serca (zaburzony stosunek między podażą a zapotrzebowaniem na tlen).
Niedobór tlenu w sercu powoduje wiele zaburzeń metabolicznych: narasta kwasica, dochodzi do upośledzenia pomp jonowych, w wyniku czego zaburzone zostaje stężenie potasu, sodu oraz wapnia (jonów, których nawet małe wahania stężenia mogą powodować zaburzenia rytmu serca).
Zwiększa się również uwalnianie wolnych rodników, które działają destrukcyjnie na mięsień sercowy. Niedokrwienie serca prowadzi do zaburzeń funkcji skurczowej i rozkurczowej komór.
Ostra i stabilna choroba wieńcowa
Ze względu na różny przebieg kliniczny choroba wieńcowa ma kilka postaci:
Przewlekła choroba niedokrwienna (stabilna choroba wieńcowa):
- stabilna dławica piersiowa (określana również jako dusznica bolesna lub angina pectoris),
- sercowy zespół X,
- dławica związana z mostkami międzymięśniowymi.
Ostra choroba niedokrwienna serca (ostre zespoły wieńcowe) może przyjąć postać zawału mięśnia serca bez uniesienia odcinka ST lub ostrego zespół wieńcowego z uniesieniem odcinka ST – zawał mięśnia serca.
Choroba wieńcowa serca – jakie są przyczyny?
Najważniejszą (ponad 90 proc. przypadków) przyczyną choroby wieńcowej jest miażdżyca tętnic wieńcowych. Do głównych przyczyn rozwoju miażdżycy należą czynniki niemodyfikowalne:
- wiek (powyżej 40 lat),
- płeć męska,
- uwarunkowania genetyczne.
Czynniki modyfikowalne w chorobie niedokrwiennej serca to z kolei:
- hipercholesterolemia,
- nadciśnienie tętnicze,
- cukrzyca,
- palenie papierosów,
- zakażenia,
- zmniejszona aktywność fizyczna,
- stres.
Jeżeli chodzi o chorobę wieńcową, dieta bogatoenergetyczna i bogatotłuszczowa również sprzyja zachorowaniu.
Poza tym tę chorobę serca (kardiomiopatię) mogą powodować:
- skurcz tętnicy wieńcowej (np. dławica Prinzmetala),
- zapalenie tętnic wieńcowych (np. choroba Takayasu, choroba Kawasaki, guzkowe zapalenie tętnic), zator tętnicy wieńcowej,
- urazy tętnic wieńcowych.
Choroba wieńcowa – objawy
Jakie są objawy choroby wieńcowej? Głównym objawem choroby wieńcowej jest ból w klatce piersiowej. Cechą bólu dławicowego jest ból za mostkiem lub w lewej okolicy przedsercowej, który często promieniuje do lewej kończyny górnej, szyi, żuchwy.
Ból wieńcowy ma charakter uciskający, zaciskający, rozpierający, o charakterze pieczenia, dający uczucie ciężaru w klatce piersiowej. Trwa on kilka minut i jest wywoływany przez wysiłek fizyczny, stres, niską temperaturę otoczenia, obfity posiłek. Ustępuje po nitroglicerynie lub odpoczynku.
Jeśli ból w klatce piersiowej nie ustąpi po podaniu nitrogliceryny lub w spoczynku, może świadczyć to o ostrym zespole wieńcowym (ból zawałowy). Dodatkowo, bólowi w klatce piersiowej mogą towarzyszyć tzw. maski dławicy piersiowej: duszność wysiłkowa, zmęczenie, ból brzucha, nudności. Objawy chorego serca to również przyspieszone tętno oraz płytki oddech.
Jeżeli chodzi o chorobę wieńcową, skutkiem najpoważniejszym jest nagła śmierć sercowa.
Choroba wieńcowa – badania
Bardzo ważnym, a zarazem prostym elementem diagnostycznym niedotlenienia mięśnia sercowego jest zebranie dokładnych informacji na temat charakteru bólu. Z punktu diagnostycznego istotny jest moment, w którym pojawia się ból w klatce piersiowej i w jakim się nasila (w trakcie lub po wysiłku, w momentach stresu itd). Istotne jest również to, jak szybko ustępuje.
Dodatkowe badania, jakie należy wykonać przy podejrzeniu choroby niedokrwiennej serca, zależą od typu choroby wieńcowej (stabilna czy niestabilna).
W przypadku stabilnej choroby wieńcowej są to:
- badania laboratoryjne (profil lipidowy, poziom glukozy na czczo, morfologia, kreatynina),
- EKG spoczynkowe (u osób, które nie przebyły zawału mięśnia sercowego, będzie ono prawidłowe),
- EKG wysiłkowe (podstawowe badanie u osób ze stabilną chorobą wieńcową),
- holter EKG (jeśli towarzyszą zaburzenia rytmu serca),
- ECHO serca,
- koronarografia (do oceny anatomii tętnic wieńcowych).
W przypadku niestabilnej choroby wieńcowej są to:
- badania laboratoryjne (zwłaszcza markery martwicy mięśnia sercowego oraz ocena ich narastania), EKG spoczynkowe (ocena uniesienia odcinka ST),
- RTG klatki piersiowej (do oceny chorób wywołujących ból w klatce piersiowej),
- echo serca (można zobrazować zaburzenia kurczliwości mięśnia sercowego),
- koronarografia (zmiany w tętnicach wieńcowych).
Choroba wieńcowa – leczenie
Sposób leczenia choroby wieńcowej należy uzależnić od stopnia stabilności choroby. Inne jest postępowanie terapeutyczne w przypadku ostrej choroby wieńcowej, a inne – w przewlekłej.
Choroba wieńcowa – domowe sposoby leczenia
Jeżeli chodzi o chorobę wieńcową, profilaktyka i łagodzenie objawów opiera się na walce z przyczyną schorzenia – miażdżycą, dlatego też najważniejszym zachowaniem profilaktycznym jest redukcja czynników ryzyka miażdżycy, takich jak zaprzestanie palenia tytoniu, redukcja wagi ciała, unormowanie stężenia cholesterolu oraz glukozy, leczenie nadciśnienia tętniczego.
Bardzo ważne jest również zwiększenie aktywności fizycznej, która poprawia tolerancję wysiłku i wpływa pozytywnie na niewydolność serca spowodowaną chorobą wieńcową.
Leki na chorobę wieńcową
W przypadku wystąpienia ostrego bólu w klatce piersiowej (ostre zespoły wieńcowe) leczenie należy rozpocząć w fazie przedszpitalnej (nitrogliceryna podjęzykowo oraz ASA).
Leczenie szpitalne początkowo powinno odbywać się w oddziale intensywnej opieki kardiologicznej, aby móc stale kontrolować rytm serca. Ważne w leczeniu OZW (ostrego zespołu wieńcowego) są: tlenoterapia, azotany, morfina, leczenie przeciwpłytkowe, beta-blokery, blokery kanału wapniowego, leczenie przeciwkrzepliwe oraz uspokajające. Podstawą leczenia stabilnej choroby wieńcowej jest hamowanie jej postępu. Należy również stosować leki, aby poprawić rokowanie oraz zmniejszyć nasilenie objawów choroby. Skuteczne są leki przeciwpłytkowe (leki rozrzedzające krew, co zapobiega powstawaniu zakrzepów), statyny, ACE-inhibitory, beta-blokery, blokery kanału wapniowego oraz azotany.
Leczenie choroby wieńcowej – By-passy (bajpasy, CABG)
Jeśli istnieją wskazania, należy wdrożyć leczenie reperfuzyjne (przezskórna interwencja wieńcowa, pomostowanie aortalno-wieńcowe, leczenie fibrynolityczne). Pierwszy zabieg polega na wprowadzeniu do serca cewnika z balonem, który pod wpływem wysokiego ciśnienia rozszerza naczynie.
Z kolei pomostowanie aortalno-wieńcowe, czyli tzw. bypassy, to operacja podczas której wykonuje się pomost między tętnicą wieńcową a aortą (tętnicą główną). Krew może wówczas bez problemu dotrzeć do serca, omijając „zatkany” odcinek tętnicy wieńcowej.
Choroba wieńcowa – dieta jako profilaktyka
Jeżeli chodzi o dietę przy chorobie wieńcowej, z jadłospisu w pierwszej kolejności należy wyeliminować tłuszcze trans i zastąpić je olejem kokosowym czy oliwą z oliwek. Źródłem zdrowych tłuszczów będą również tłuste ryby morskie. Organizmowi należy dostarczać błonnika – znajdziemy go w produktach, takich jak otręby i płatki owsiane oraz warzywach (brukselka, szparagi).
Przy chorobie wieńcowej leczenie naturalne uwzględnia także spożywanie produktów bogatych w polifenole i przeciwutleniacze. Zapobiega to powstawaniu wolnych rodników i powstawaniu stanów zapalnych wpływających destrukcyjnie na komórki organizmu. Osoba z niewydolnym sercem powinna uwzględnić w diecie: orzechy, warzywa strączkowe czy zieloną herbatę. W efektywnym leczeniu choroby wieńcowej bardzo istotne jest ograniczenie w diecie: soli (sodu), alkoholu, produktów wysoko przetworzonych (słodycze, fast foody) oraz cukrów prostych. Należy unikać przejadania się. Najlepiej jeść mniej, a częściej (ok. 5–6 posiłków dziennie w równych odstępach czasu). Dobrze jest zrezygnować z potraw tłustych i smażonych. Jeśli chodzi o technikę przygotowania posiłków, zaleca się gotowanie na parze, pieczenie w folii czy duszenie potraw.
Istotne jest również odpowiednie nawodnienie organizmu. Należy przyjmować wodę mineralną. Unikać należy dosładzonych soków i nektarów. Jeśli u pacjenta współwystępuje nadciśnienie tętnicze, należy wdrożyć zasady diety DASH.
Przyczyny choroby wieńcowej – wypowiedź kardiologa
Zdaniem eksperta
Choroba niedokrwienna serca jest po ciśnieniu najczęstszą chorobą układu krążenia na całym świecie, jak również w Polsce. Szacuje się, że w naszym kraju cierpi na nią ok. miliona osób. Jest to choroba związana z zaburzeniem równowagi pomiędzy zapotrzebowaniem a podażą tlenu w mięśniu sercowym. Najczęstszą przyczyną tej choroby jest zwężenie naczyń wieńcowych – zwykle jest to choroba wieńcowa związana z miażdżycą naczyń, aczkolwiek zdarzają się inne, rzadsze sytuacje, chociażby zatory czy zakrzepy naczyń wieńcowych. Niekiedy zatory i zakrzepy nakładają się na istniejące wcześniej zmiany miażdżycowe.
Typowymi czynnikami choroby wieńcowej są: palenie papierosów, siedzący tryb życia, hipercholesterolemia, hipertrójglicerydemia, otyłość, nadwaga, nadciśnienie czy też choroby metaboliczne takie jak cukrzyca lub podwyższenie kwasu moczowego w surowicy. Czynnikami sprzyjającymi powstawaniu zawału w przebiegu choroby wieńcowej jest również charakterystyczna osobowość, bardzo odpowiedzialna, czyli osobowość A.
Postacie choroby wieńcowej można podzielić na dwie grupy – ostre zespoły wieńcowe oraz przewlekłe zespoły wieńcowe. Do ostrych zespołów wieńcowych należy zaliczyć zawał serca i niestabilną chorobę wieńcową oraz niestabilną dusznicę bolesną. Przewlekła choroba wieńcowa może przebiegać pod postacią stabilnej dusznicy bolesnej czy niestabilnej choroby wieńcowej z bólami w klatce piersiowej w trakcie wysiłku, może przebiegać pod postacią niewydolności serca lub zaburzeń rytmu serca.
Szczególna ostra postać choroby wieńcowej to zawał serca, który sam w sobie jest obciążony znaczną śmiertelnością i u pacjentów, którzy nie trafią do szpitala, może ona wynosić 30-40%. Śmiertelność wewnątrzszpitalna, przy nowoczesnych technikach leczenia, mieści się w zakresie kilku procent.
Jak diagnozuje się chorobę wieńcową? Zwykle wykonuje się elektrokardiogram, dokładnie zbiera się wywiad od pacjenta, następnie wykonuje się badania potwierdzające pewne czynniki ryzyka. U pacjentów, u których podejrzewa się tę chorobę, można wykonać próbę wysiłkową i na tej podstawie, czy podczas jej trwania dochodzi do niedokrwienia mięśnia sercowego. Jeżeli są wątpliwości wykonuje się badanie związane z echokardiografią – stresecho – jest to wykonanie echokardiografii podczas wysiłku lub stymulacji za pomocą leku zwanego dobutamina. Pacjent może zostać skierowany również na test wysiłkowy z podaniem specjalnego izotopu, który pozwala na określenie przepływu w mięśniu sercowym.
U pacjentów z dużym prawdopodobieństwem choroby wieńcowej wykonuje się koronarografię, czyli cewnikowanie serca z podaniem kontrastu do naczyń wieńcowych, który uwidacznia zwężenie naczyń i wtedy możliwe jest kwalifikowanie chorego do leczenia zabiegowego, które może polegać na poszerzeniu lub zwężeniu naczyń za pomocą specjalnego balonika. Jest to zabieg wykonywany przezskórnie i polega na założeniu specjalnego cewnika poprzez tętnicę promieniową lub udową. Pacjent może być skierowany do leczenia operacyjnego, kiedy to wszczepia się mu pomosty aortalno-wieńcowe.
Opublikowano: 05.02.2018; aktualizacja: 05.10.2023
Oceń:
4.6
Ten tekst został napisany przez Eksperta, który posiada kierunkowe wykształcenie oraz doświadczenie. Nawiązując współpracę z autorytetami w danej dziedzinie nauki serwis Wylecz.to dba o najwyższą jakość i wiarygodność informacji publikowanych w serwisie. W Wylecz.to opieramy się na EBM (Evidence Based Medicine) – medycynie opartej na faktach i wiarygodnych źródłach.
Gabriela Gajewska
Lekarz
Absolwentka Wydziału Lekarskiego Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach. Aktualnie odbywa staż podyplomowy w Szpitalu Miejskim w Siemianowicach Śląskich.
469
Komentarze i opinie (0)