Nieśmiałość – jak wygląda?
Nieśmiałość to pojęcie szerokie i niejednoznaczne. Może być opisana zarówno jako stan emocjonalny, który prowadzi do lęku społecznego, ale również jako neutralna cecha osobowości. W 1901 r. Paul Hartenberg ujął nieśmiałość jako rodzaj niepokoju, który odczuwamy w towarzystwie innych osób.
Dla osób nieśmiałych kontakt z drugim człowiekiem może więc być wyzwaniem – ta cecha ma określone konsekwencje, które mają z kolei charakter społeczny. Osoby nieśmiałe często przyznają, że odczuwają brak odwagi wobec zawierania nowych znajomości, niechęć do wystąpień publicznych i zdarza im się cierpieć ze względu na brak życia towarzyskiego. Walka z nieśmiałością wydaje im się trudna i zniechęcająca.
Przyczyny nieśmiałości
Co sprawia, że jedni są nieśmiali, a inni nie? Najczęściej są to błędne przekonania dotyczące tego, jak prezentujemy się przed innymi ludźmi. Osoby nieśmiałe często traktują się zbyt surowo i stawiają sobie bardzo wysokie wymagania dotyczące tego, jak powinny wypaść w towarzystwie.
Choć każdy chciałby zrobić dobre wrażenie, ludzie borykający się z nieśmiałością bardzo przejmują się własnymi reakcjami w sferze publicznej, co może znacząco utrudniać życie i stanowić kłopot w zawieraniu przyjaźni.
Jedną z ważnych składowych nieśmiałości może być niskie poczucie własnej wartości i brak wiary we własne możliwości. Obniżona pewność siebie wpływa na nasze zachowanie, doprowadza do skrępowania i wywołuje lęk przed innymi ludźmi. Jeżeli jesteś osobą nieśmiałą, na pewno znasz to poczucie, gdy pewność siebie nie jest wystarczająca, by nawiązać nowe znajomości. Osoby cierpiące z powodu nieśmiałości często tęsknią za posiadaniem większej grupy znajomych.
Nieśmiałość a biologia
Wielu ekspertów zwraca uwagę, że nieśmiałość ma podłoże temperamentalne, może być więc wrodzona. Stanowi ona składnik tak zwanego temperamentu zahamowanego w typologii Kagana. Dzieci, które charakteryzują się nieśmiałością, są wycofane i częściej odczuwają lęk. Dziecko dorasta, ale główne cechy temperamentalne pozostają zazwyczaj niezmienne. Nieśmiałe dziecko staje się więc zwykle nieśmiałym dorosłym.
Nieśmiałość – niskie poczucie własnej wartości
Każdy z nas doświadcza niekiedy okazjonalnego uczucia skrępowania. Jednym z nas zdarza się to częściej, innym rzadziej. Nieśmiałość ujawnia się w sytuacjach ekspozycji społecznej i zwykle negatywnie wpływa na nasze umiejętności społeczne.
Osoba nieśmiała często doświadcza problemów w zakresie sfery behawioralnej i emocjonalno-motywacyjnej. Lęk przed ludźmi, pocenie się, drżenie rąk, ale również unikanie kontaktu wzrokowego, trudności ze skutecznym porozumiewaniem się i kłopoty w precyzyjnym myśleniu w trakcie znajdowania się w sytuacjach społecznych, to objawy, z jakimi borykają się osoby nieśmiałe. Często przyznają one, że ich umiejętności społeczne nie są przez to zbyt duże, co z kolei ma wpływ na trwałość i jakość ich relacji międzyludzkich. Nieśmiałość ma więc duże przełożenie na sferę społeczną człowieka.
Nieśmiałość – jakie mogą być konsekwencje?
Choć w temacie nieśmiałości zwykle w pierwszej chwili przychodzą nam na myśl dzieci, dotyka ona ludzi w każdym wieku. Osoby nieśmiałe często ukrywają swoje uczucia z lęku przed ośmieszeniem wśród innych osób.
Niekiedy nieśmiałość nie tylko obniża poczucie własnej wartości, ale i nie pozwala na ukazanie swoich mocnych stron, co może przynosić określone konsekwencje życiowe, np. problemy ze skutecznym porozumiewaniem się na rozmowie o pracy. Taka osoba często ścisza głos lub unika kontaktu wzrokowego, co sprawia, że jest odbierana jako mało pewna siebie – a to daje rekruterowi przewagę, przykładowo w negocjacji wysokości wynagrodzenia. Osoby nieśmiałe charakteryzują się często problemami z asertywnością, choć jednocześnie, jako osoby o wysokich wymaganiach wobec siebie samego, mogą być znakomitymi pracownikami i pracownicami.
Warto przełamać nieśmiałość i uzmysłowić sobie swoje mocne strony. Warto też obserwować swoje dzieci – jeśli nauczymy dziecko radzić sobie z nieśmiałością od początku, będzie mu zdecydowanie łatwiej w dorosłym życiu. Wiara we własne możliwości z pewnością pomoże nam odczuwać mniejszy lęk społeczny wobec innych ludzi.
Jak pokonać nieśmiałość?
Lekka nieśmiałość nie jest problemem. Jeśli jesteś nieśmiałą osobą i czujesz, że to po prostu część twojego charakteru niezbyt oddziałująca na codzienność, postaraj się to zaakceptować. Kłopoty zaczynają się wtedy, gdy zaczyna ona w dużym stopniu wpływać negatywnie na Twoje życie i funkcjonowanie wśród innych osób. Jak sobie z nią radzić?
Przede wszystkim nieśmiałości nie należy bagatelizować, z drugiej strony nie należy też popadać w przesadę. Każdy ma prawo do lepszych i gorszych okresów w życiu, jak i do słabszej kondycji psychicznej. Dlatego, diagnozując nieśmiałość, warto się zastanowić, na ile uniemożliwia ona albo utrudnia normalne funkcjonowanie i jak bardzo zdominowała danej osobie życie. Inaczej walczy się z nią, jeżeli dotyczy wszystkich sfer życia, a inaczej, jeżeli dotyka przypadku kontaktów damsko-męskich. Jeżeli uniemożliwia kontakty z ludźmi do tego stopnia, że np. rezygnuje się z posiadania partnera/partnerki, bo nie jest się w stanie poradzić sobie z nawiązaniem kontaktu, warto pomyśleć o wizycie u specjalisty.
To, co można zrobić samemu, to praca nad sobą, a na samym początku praca nad własną samoakceptacją. Warto zmienić myślenie o sobie, nie można oczekiwać od ludzi, że będą się sami interesować i inicjować kontakty, jeżeli nie wyśle się im jakiegoś sygnału. Należy poszukać swoich dobrych i mocnych stron, następnie warto je rozwijać, albo podkreślać swoje atuty. Polubienie i akceptacja siebie to dobry początek do walki z nieśmiałością.
Pokonanie nieśmiałości to duże wyzwanie i niekiedy osoba nieśmiała może mieć z tym spore trudności. W takim przypadku przydatny jest psycholog. Konsultacja ze specjalistą pomoże ocenić stopień problemu i odpowiedzieć na pytanie, czy wskazana jest psychoterapia. Dla niektórych osób to niezbędny krok, by pokonać nieśmiałość i lepiej radzić sobie w życiu.
Psycholog i terapeuta wspomagają nieśmiałe osoby w pracy nad budowaniem poczucia własnej wartości. Dzięki nim, pacjent jest w stanie docenić siebie i uwierzyć we własne siły i możliwości. Jeśli jesteś osobą nieśmiałą i czujesz, że wizyta u specjalisty mogłaby pomóc Ci podnieść twój komfort życia, postaraj się o to zadbać jak najszybciej.
współpraca: psych. Joanna Choińska
