Czym jest mentoring?
Spośród tych trzech określeń najbardziej znajomo brzmi dla nas „mentoring”. Jest to partnerska relacja między mistrzem a uczniem. W myśl słownikowej definicji mentor to „doświadczony, mądry doradca, nauczyciel i wychowawca”. Ma wiedzę i doświadczenie, które chce przekazać. Nie udzieli dobrej rady ktoś, kto nie zna się na danej dziedzinie, ani jej nigdy nie praktykował.
Mentor z reguły nie jest osobą narzuconą z zewnątrz, lecz wybieraną przez przyszłego podopiecznego, a stosunek pomiędzy nimi można porównać do relacji mistrz–uczeń. Najlepiej, jeśli obie strony wyznają zbliżone wartości i łączy je podobieństwo cech, ponieważ łatwiej wówczas o wytworzenie się trwałej więzi.
Crisp i in. (2018) wyodrębnili 5 głównych cech relacji mentorskiej:
- wzór do naśladowania,
- wzajemny szacunek i uczciwość,
- responsywność i udzielanie wskazówek,
- przystępność i podobieństwo,
- poszerzanie i zmiana punktu widzenia.
Zwykle jeden mentor pomaga jednej osobie, ale wyróżniamy też np. mentoring grupowy. Mentoring dzieli się na różne rodzaje, nie tylko jesli bierzemy pod uwagę liczbę uczestników takiego procesu. Ze względu na cele i rozwijanie kompetencji, wyróżniamy również: mentoring tradycyjny, mentoring kariery, mentoring przywództwa, mentoring techniczny, mentoring rozwoju osobistego, mentoring społeczny, mentoring rodzielski i... wiele innych.
Przeczytaj również:
Manipulacja – czym jest. Techniki manipulacji
Kto może prowadzić mentoring?
Pisarka, która jest autorką obsypanych nagrodami dzieł i gotowa jest podzielić się swoim warsztatem, wskazać najlepsze sposoby zaprezentowania się w kontaktach z wydawcami, uczulić na częste błędy.
Przedsiębiorca, który rozpoznał potrzeby rynku, stworzył nowy produkt i wprowadził go do obrotu.
Rodzic, który pragnie podzielić się z innymi swoimi doświadczeniami, aby pomóc im wychowywać dzieci w pełnej miłości rodzinie.
Każda z tych osób może być mentorem, ponieważ celem mentoringu jest przekazanie własnych doświadczeń i rozwój podopiecznego w danym obszarze, nie tylko zawodowym, lecz także osobistym.
Kolejnym celem mentora jest rozwijanie wewnętrznej motywacji podopiecznego. Tym mentor odróżnia się od nauczyciela, którego zadanie polega na przekazywaniu wiedzy i upewnieniu się, że uczeń przyswoił ją w założonym zakresie.
Ile kosztuje godzina mentoringu?
Często mentorem jest osoba w jakiś sposób bliska czy podziwiana: doświadczony współpracownik, znajomy z długim stażem w danej branży czy nauczyciel akademicki. W tych nieformalnych sytuacjach będziemy raczej mieć do czynienia z bezpłatną relacją mentorską. Ze względu na zapotrzebowanie rynkowe pojawiły się jednak również oferty mentoringu odpłatnego – w postaci warsztatów czy spotkań. Jak każda usługa biznesowa, tak i mentoring biznesowy podlega indywidualnej wycenie, a koszty wahają się od kilkuset złotych za spotkanie do kilkunastu tysięcy złotych za pełny kurs obejmujący kilkadziesiąt lub nawet kilkaset godzin zajęć teoretycznych i praktycznych.
Czym się różni coaching od mentoringu?
Nie bez kozery wyraz coach oznacza w języku angielskim „trenera” i tak też często jest tłumaczone. Coaching służy definiowaniu i realizacji celów. Najczęściej jest to płatna usługa oferowana przez zewnętrznego dostawcę. Stanowi odpowiedź na kryzys przerastający nas problem w życiu prywatnym, częściej jednak zawodowym. Przydaje się, kiedy trzeba: odnaleźć swój cel, odzyskać motywację, dokończyć rozpoczęte dzieło, skoncentrować rozproszoną uwagę na konkretnym działaniu.
W przeciwieństwie do mentora coach z reguły jest narzucony z zewnątrz, np. przez firmę, która pragnie zwiększyć produktywność pracowników w określonym zakresie.
Coaching nie skupia się na relacji, ale na określonych celach i zdarzeniach. Relacja pomiędzy trenerem a podopiecznym, nawet jeśli jest bliska, kończy się po wykonaniu zadania.
Druga ważna różnica w stosunku do mentoringu polega na tym, że trener nie musi znać ani podopiecznego, ani jego branży czy też zagadnienia, którego dotyczy coaching – to podopieczny jest tu ekspertem, a coach ma mu tylko pomagać poprzez zadawanie pytań i stwarzanie warunków sprzyjających rozwiązaniu problemu. Może na przykład trenować podopiecznego podczas symulowania określonej sytuacji – prezentacji sprzedażowej, trudnej rozmowy dotyczącej zwolnienia pracownika, rozmowy kwalifikacyjnej, itp.
Przeczytaj również:
Prokrastynacja – co to jest? Przyczyny, objawy, jak walczyć z prokrastynacją?
Czym się różni tutoring od mentoringu?
Można powiedzieć, że tutoring to owoc mariażu mentoringu z coachingiem. Tutor (z łac. „opiekun”) skłania do samodzielnego myślenia, opiekuje się uczniem (ang. tutee), kierując go na podstawie własnych doświadczeń ku samodzielnym wnioskom. Nie musi być wybierany przez podopiecznego, lecz może być narzucony z zewnątrz przez daną organizację. Podobnie jak mentor, tutor powinien znać się na dziedzinie, w której się porusza, ponieważ relacja pomiędzy nim a podopiecznym nawiązywana jest głównie w kontekście edukacyjnym. Jest także stosunkowo krótkotrwała i ma hierarchiczny charakter. Doskonałym przykładem tutoringu jest opieka, którą promotor sprawuje nad magistrantem.
Tutoring wywodzi się z brytyjskiej tradycji edukacyjnej, kojarzy się m.in. z takimi uczelniami jak Oxford i Cambridge. Tutorem może być jednak niemal każdy – były nauczyciel lub nawet student. Najważniejsze, by wiedział, czego chce ucznia nauczyć i co powinien on wiedzieć. Celem jest samorozwój i rozwiązanie problemu, ale w przeciwieństwie do coachingu, który ukierunkowany jest na sytuacje doraźne, w tutoringu efekt może przyjść nawet po latach (np. zainteresowanie młodego studenta matematyką, które doprowadzi go do wyboru kariery akademickiej).
Podsumowanie
Mentor, coach i tutor to 3 odrębne profesje odpowiadające na różne potrzeby – coaching w biznesie, tutoring w edukacji, mentoring w samorozwoju i rozwoju zawodowym. Każda z tych osób musi wykazywać się empatią i zrozumieniem, ale także pewnością siebie, ponieważ ma być wzorem dla innych. Od tutorów i coachów często wymaga się udokumentowanych kwalifikacji. Mentorem może być każdy, ponieważ w tym przypadku na pierwszy plan wysuwają się osiągnięcia i doświadczenie. W praktyce jednak te granice się zacierają. Jak zgrabnie ujmuje to Irby (2012): „mentorzy mogą być coachami, ale coache rzadko kiedy są mentorami. Jedni i drudzy mogą natomiast zajmować się tutoringiem, choć tutorzy rzadko bywają coachami lub mentorami”.
