Hikikomori, nazywane czasem „depresją typu współczesnego” to forma patologicznego wycofania społecznego, której zasadniczą cechą jest fizyczna izolacja w domu. Termin „hikikomori” trafił do mediów pod koniec XX wieku, kiedy Saito Tamaki, japoński psycholog opublikował książkę "Hikikomori – dorastanie bez końca".
Hikikomori – co to jest? Przyczyny, objawy, leczenie
Spis treści
Czym jest hikikomori? W jaki sposób się objawia?
Hikikomori to japoński termin, który opisuje ludzi, którzy przez wiele miesięcy lub lat pozostają zamknięci w swoich domach, a nawet tylko w swoich pokojach, odizolowani od wszystkich poza swoją rodziną.
Termin hikikomori pochodzi od japońskich czasowników hiki i komoru, które oznaczają odpowiednio „wycofać się” i „odseparować się”. Po raz pierwszy termin ten został użyty przez T. Fujiya w 1985 roku w odniesieniu do nerwicy i apatii.
Początkowo hikikomori było postrzegane jako stan wycofania społecznego unikalny dla społeczeństwa japońskiego, ale podobne przypadki zostały zgłoszone również w wielu innych krajach i były szeroko relacjonowane w międzynarodowych mediach. Coraz więcej badań pokazuje, że hikikomori występuje także w sąsiedniej Korei Południowej i w Chinach, a także w tak różnych krajach, jak Oman, Indie, Hiszpania, Francja, Włochy, Wielka Brytania, Kanada, Australia i Stany Zjednoczone.
Koncepcja syndromu hikikomori jest kontrowersyjna, a głównym problemem jest brak jasnej definicji i konsensusu co do kryteriów diagnostycznych. Pierwsze wytyczne dotyczące hikikomori zostały opublikowane przez japońskie Ministerstwo Zdrowia, Pracy i Opieki Społecznej (MHLW) w 2003 roku, definiując hikikomori jako stan charakteryzujący się życiem skoncentrowanym w domu, brakiem chęci chodzenia do szkoły/pracy, utrzymywaniem się objawów powyżej sześciu miesięcy, a jednocześnie zachowania te nie były spowodowane schizofrenią, upośledzeniem umysłowym ani innym zaburzeniem psychicznym .
Objawy hikikomori
W 2019 roku przedstawiano zaktualizowaną propozycję kryteriów diagnostycznych hikikomori, która obejmowała następujące kryteria:
- znaczna izolacja społeczna w domu,
- czas trwania ciągłej izolacji społecznej – co najmniej 6 miesięcy,
- znaczne upośledzenie funkcjonalne lub dystres związany z izolacją społeczną.
Definicja ta starała się również doprecyzować częstotliwość wychodzenia poza dom i czas trwania wycofania społecznego. Usunięto jednak wymóg unikania sytuacji społecznych i relacji, ponieważ hikikomori (termin ten odnosi się zarówno do choroby, jak i do osób nią dotkniętych) często zgłaszają, że mają niewiele znaczących relacji społecznych i niewiele interakcji społecznych.
Nikt nie wie, ile istnieje hikikomori, jednak badania rządowe wykazały, że kryteria spełnia 1,79 % Japończyków w wieku 15-39 lat, co oznacza aż 1,5 miliona chorujących osób. Niektórzy sugerują, że populacja hikikomori może sięgać nawet 10 milionów, a liczbę hikikomori dodatkowo mógł powiększyć COVID-19.
Zjawisko hikikomori – kogo najczęściej dotyka japoński wirus samotności?
W Japonii w grudniu 2015 r. przeprowadzono badanie dotyczące ciężkiego wycofania społecznego na 5000 osobach w wieku od 15 do 39 lat. Oszacowano 541 tys. przypadków hikikomori, z rozpowszechnieniem w populacji na poziomie 1,6%.
Spośród zidentyfikowanych przypadków hikikomori 60% stanowili mężczyźni, połowa osób była w wieku od 20 do 29 lat, a prawie 70% stanowili bezrobotni.
W części początkowych badań sugerowano, że japoński wirus samotności to przede wszystkim zjawisko miejskie. Z danych ankietowych wynika, że hikikomori równie często mieszkali na wsi, co w dużym mieście. Do tej pory nie znaleziono również związku z regionem kraju, liczbą członków rodziny czy klasą społeczną.
Domniemane przyczyny hikikomori
Syndrom hikikomori ma wiele możliwych przyczyn. Hikikomori mogą czuć się przytłoczeni „wyścigiem szczurów”, współczesnym społeczeństwem lub nie być w stanie spełnić oczekiwanych ról społecznych.
Powód? Ci młodzi ludzie nie sformułowani jeszcze „własnego ja”, które jest niezbędne, aby radzić sobie z dorosłością.
Trudności w dostępie do rynku pracy i duże zmiany gospodarcze to dodatkowe czynniki społeczne, które dotkliwie odczuwają młodsze pokolenia. Co więcej, kontrast między tradycjami, a wysoce stechnicyzowanym społeczeństwem – kontrast, który jest szczególnie wyraźny we współczesnej Japonii – mógł przyczynić się do kryzysu wartości społeczno-kulturowych.
W wielu badaniach opisywano następującą zbliżoną etiologię występowania hikikomori:
- traumatyczne doświadczenia z dzieciństwa,
- zastraszanie,
- odrzucenie rówieśnicze,
- negatywne doświadczenia w pracy,
- dysfunkcyjną dynamikę rodziny,
- zmiany na rynku pracy,
- nadopiekuńczość rodziców.
Nie jest jasne, w jaki sposób wszystkie te czynniki są ze sobą powiązane, jednak jedno jest oczywiste – osoby dotknięte hikikomori są świadome własnego problemu. Często odczuwają dotkliwe poczucie winy z powodu poddania rodziny swoim dziwactwom, a jednocześnie zgłaszają, że czują się przyduszeni przez swój „zamknięty styl życia”.
Hikikomori – leczenie tych, którzy odrzucili rzeczywistość
W pierwszej kolejności leczenie hikikomori wymaga kompleksowej oceny klinicznej w celu wykluczenia współwystępowania jakichkolwiek chorób psychicznych. Jeśli występuje choroba na tle psychicznym – konieczne jest odpowiednie leczenie kliniczne oraz ewentualna hospitalizacja.
Eksperci są również zgodni, że w leczeniu hikikomori nic nie zastąpi bezpośredniego kontaktu społecznego i intensywnej terapii. Osoba hikikomori po osiągnięciu reintegracji społecznej ze społeczeństwem wymaga dalszego wsparcia, ponieważ wycofanie społeczne może powodować dalsze poważne problemy związane z utratą lat nauki lub pracy.
W perspektywie psychologicznej, poza psychoterapią i lekami wszelkich podstawowych zaburzeń psychicznych, główną zasadą leczenia hikikomori jest również trening rodzinny oraz grupy wsparcia dla najbliższych pacjenta, aby naprawić dysfunkcyjne środowisko domowe.
Leczenie może trwać długo, ponieważ pełne i trwałe zaangażowanie w proces terapeutyczny jest rzadkością, a tylko w niewielu przypadkach osiąga się pełne uczestnictwo w życiu społecznym.
Bibliografia
W Wylecz.to opieramy się na EBM (Evidence Based Medicine) – medycynie opartej na faktach i wiarygodnych źródłach. Dowiedz się więcej o tym, jak dbamy o jakość naszych treści.
- Kato, T. A., Kanba, S., & Teo, A. R. (2019). Hikikomori: multidimensional understanding, assessment, and future international perspectives. Psychiatry and clinical neurosciences, 73(8), 427-440., https://onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1111/pcn.12895
- Kato, T. A., Kanba, S., & Teo, A. R. (2018). Hikikomori: experience in Japan and international relevance. World psychiatry, 17(1), 105., https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5775123/
- Teo, A. R. (2010). A new form of social withdrawal in Japan: a review of hikikomori. International journal of social psychiatry, 56(2), 178-185., https://journals.sagepub.com/doi/abs/10.1177/0020764008100629
- Castelpietra, G., Nicotra, A., & De Leo, D. (2021). The Hikikomori Phenomenon: Could Loneliness Be a Choice of Self-Restriction from Society?. Open Journal of Psychiatry, 11(01), 47., https://www.scirp.org/html/5-1420635_106833.htm
- Uchida, Y. and Norasakkunkit, V. (2015) The NEET and Hikikomori Spectrum: Assessing the Risks and Consequences of Becoming Culturally Marginalized. Frontiers in Psychology, 6, 1117.https://doi.org/10.3389/fpsyg.2015.01117
- Pozza, A., Coluccia, A., Kato, T., Gaetani, M. and Ferretti, F. (2019) The „Hikikomori” Syndrome: Worldwide Prevalence and Co-Occurring Major Psychiatric Disorders: A Systematic Review and Meta-Analysis Protocol. BMJ Open, 9, e025213.https://doi.org/10.1136/bmjopen-2018-025213
Opublikowano: 15.09.2022;
Oceń:
5.0
Ten tekst został napisany przez Eksperta, który posiada kierunkowe wykształcenie oraz doświadczenie. Nawiązując współpracę z autorytetami w danej dziedzinie nauki serwis Wylecz.to dba o najwyższą jakość i wiarygodność informacji publikowanych w serwisie. W Wylecz.to opieramy się na EBM (Evidence Based Medicine) – medycynie opartej na faktach i wiarygodnych źródłach.
Aleksandra Słupczyńska
lekarz
Absolwentka kierunku lekarskiego Uniwersytetu Medycznego w Lublinie. Redaktorka artykułów medycznych z wieloletnim doświadczeniem. Główne zainteresowania medyczne to ginekologia i położnictwo oraz psychiatria. Swoje pasje naukowe rozwija uczestnicząc w licznych konferencjach naukowych i szkoleniach. Prywatnie miłośniczka fotografii, włoskiej kuchni i podróży.
5
Komentarze i opinie (0)