Wirus HPV, czyli wirus brodawczaka ludzkiego, to potencjalna przyczyna nowotworów, zarówno u kobiet jak i mężczyzn. Szczepionka HPV określana jest także jako szczepionka na raka szyjki macicy, ponieważ podana dziewczynkom i kobietom znacznie obniża ryzyko wystąpienia choroby. Zagrożenie stwarza także HPV u mężczyzn, dlatego szczepienie zalecane jest także w przypadku chłopców. Kiedy podać szczepionkę na HPV, jaka jest jej skuteczność, cena i możliwe powikłania?
Szczepionka przeciw wirusowi HPV – szczepić czy nie, skutki uboczne, powikłania, cena, opinie
Spis treści
- Wirus HPV – jak można się zarazić?
- Brodawczak ludzki – jakie choroby wywołuje HPV?
- Szczepionka HPV – szczepionka na raka szyjki macicy
- HPV – kiedy szczepić na brodawczaka?
- Szczepienie na HPV – Cervari, Silgar, Gardasil
- Czy szczepionka na HPV jest skuteczna?
- Wirus brodawczaka ludzkiego – video z ginekologiem
Wirus HPV – jak można się zarazić?
Wirus brodawczaka jest bardzo rozpowszechniony. Dominującą przyczyną zakażenia brodawczakiem ludzkim jest utrzymywanie kontaktów płciowych z osobą będącą nosicielem wirusa. Dlatego też na zakażenie narażony jest każdy aktywny seksualnie człowiek, a pierwszy kontakt z wirusem przypada na okres rozpoczęcia współżycia płciowego. Dla zakażenia wirusem HPV nie ma określonych bardziej czy mniej ryzykownych zachowań seksualnych – do infekcji doprowadzić może zatem stosunek analny, oralny czy waginalny. Odnotowano pojedyncze przypadki zakażenia na drodze używania wspólnych przedmiotów higieny osobistej. Odnotowywano ponadto przypadki transmisji wirusa z matki na dziecko podczas porodu. Przy znacznej liczby zakażeń HPV objawy się nie pojawiają.
Przeczytaj też: Jak radzić sobie z wahaniami nastroju przed okresem?
Do grupy ryzyka zakażenia wirusem HPV oraz rozwoju powikłań należą osoby, u których stwierdzono działanie tzw. kofaktorów, czyli czynników sprzyjających. Są to:
- niedobory odporności, w tym zakażenie wirusem HIV,
- palenie papierosów,
- wczesny wiek inicjacji seksualnej,
- dużą liczba partnerów płciowych,
- liczne porody,
- współtowarzyszenie innych infekcji przenoszonych drogą płciową,
- stosowanie antykoncepcji hormonalnej.
Brodawczak ludzki – jakie choroby wywołuje HPV?
Typy 16, 18, 31, 33 i 35 mogą skutkować rozwojem nowotworów. Niemal 100 proc. przypadków raka szyjki macicy to konsekwencja zakażenia wirusem HPV. U mężczyzn infekcja może skutkować rozwojem raka prącia, odbytu czy jamy ustnej. Ponad 90 proc.przypadków raka odbytu i 40 proc. przypadków raka prącia to efekt działania wirusa HPV. Najnowsze doniesienia wskazują na infekcje wirusem brodawczaka jako sprawcę niektórych nowotworów płuc oraz głowy i szyi. U około 1 proc. zakażonych mężczyzn dochodzi do rozwoju powikłań, a dla mężczyzn homo- i biseksualnych ryzyko to wzrasta kilkunastokrotnie.
Zobacz również: Wszystko o seksie analnym
Zakażenie serotypami 6, 11, 16, 18 i 31 może prowadzić do rozwoju brodawek okolic płciowych. Te tzw. kłykciny kończyste mogą pojawić się w okresie kilku tygodni- kilku miesięcy od zakażenia i manifestują się pod postacią płaskich lub kalafiorowatych, bezbolesnych zmian. Objawy zakażenia HPV u mężczyzn najczęściej pojawiają się na żołędzi, odbycie i mosznie, zaś u kobiet zajmują wargi sromowe i szyjkę macicy. Ich stały, postępujący wzrost może powodować nieestetyczny wygląd okolic intymnych, dyskomfort podczas współżycia czy problemy z oddawaniem moczu. Dlatego warto jak najszybciej usunąć kłykciny kończyste na drodze krioterapii czy zabiegu chirurgicznego.
Szczepionka HPV – szczepionka na raka szyjki macicy
Wirus HPV to podstępny i potencjalnie śmiertelny przeciwnik. Rak szyjki macicy jest drugim co do częstości występowania i trzecim pod względem śmiertelności nowotworem u kobiet. Profilaktyka sprowadza się przede wszystkim do unikania czynników ryzyka, czyli częstej zmiany partnerów seksualnych i niestosowania prezerwatyw. Każda dziewczyna przed rozpoczęciem inicjacji seksualnej powinna rozważyć szczepionkę przeciwko wirusowi HPV, która zapewnia wieloletnią odporność na zakażenie.
Od 2006 roku dopuszczona jest przez Europejską Agencję ds. Oceny Leków szczepionka przeciw HPV, dostępna w krajach Unii Europejskiej. Takie szczepionki stanowią skuteczną profilaktykę pierwotną, która ogranicza liczbę osób zakażonych wirusem brodawczaka ludzkiego, zmniejsza ilość przypadków raka szyjki macicy jako konsekwencji infekcji HPV oraz ogranicza liczbę infekcji genitalnych towarzyszących infekcji wirusem HPV. Na pytanie o to, czy warto szczepić się na HPV trudno zatem odpowiedzieć inaczej niż twierdząco.
Czytaj również: Torbiel krwotoczna – co to jest? Przyczyny, objawy i leczenie torbieli krwotocznej jajnika
HPV – kiedy szczepić na brodawczaka?
Szczepienie przeciw brodawczakowi zalecane jest każdej dziewczynce przed potencjalną ekspozycją na zakażenie wirusem HPV, a zatem przed rozpoczęciem inicjacji seksualnej. Rutynowo szczepionkę na raka szyjki macicy podać należy dziewczynkom w wieku 11–12 lat, choć dopuszczalne jest podanie szczepionki HPV dziewczynkom młodszym, po ukończeniu 9. roku życia. Szczepionka HPV u chłopców zalecana jest w przedziale wiekowym od 9 do 15 lat.
Ponadto zaszczepione mogą być dziewczęta i kobiety w wieku 13–26 lat, które nie zostały wcześniej zaszczepione bądź rozpoczęły, ale nie dokończyły cyklu szczepień. Co ciekawe – szczepionka przeciw rakowi szyjki macicy może być skuteczna także u dorosłych, seropozytywnych kobiet, które zostały już zainfekowane wirusem. Z tego samego wskazania stosowana jest szczepionka przeciwko HPV u mężczyzn.
Szczepienie na HPV – Cervari, Silgar, Gardasil
Na rynku dostępne są trzy rodzaje szczepionek HPV, różniące się skutecznością wobec różnej ilości szczepów wirusa brodawczaka ludzkiego. Szczepionki te przeznaczone są do podania domięśniowego na drodze zastrzyków i każda z nich wymaga podania trzech dawek. Rodzaje szczepionek wraz z zakresem ich działania oraz cyklem szczepień przedstawia się następująco:
- szczepionka Cervarix przeciwko 2 rakotwórczym szczepom wirusa: 16 i 18; zarejestrowana jest ona wyłącznie do użytku u dziewcząt i kobiet; cykl szczepienia to dawka pierwsza, dawka druga przyjęta po miesiącu oraz dawka trzecia po 6 miesiącach od pierwszej dawki;
- szczepionka Silgard przeciwko czterem szczepom wirusa brodawczaka: 6, 11, 16 oraz 18, może być stosowana u obu płci; dawkowanie to pierwsza dawka przyjęta najlepiej w przedziale wiekowym 9–26 lat u kobiet i 9–15 lat u chłopców; dawka druga powinna być przyjęta po dwóch miesiącach, a trzecia – po sześciu miesiącach od momentu przyjęcia pierwszej dawki;
- szczepionka Gardasil 9 przeciwko dziewięciu szczepom wirusa: 6, 11, 16, 18, 31, 33, 45, 52 oraz 58; także przeznaczona do stosowania u obu płci; schemat dawkowania jest identyczny jak w przypadku szczepionki czterowalentnej Silgard.
Jeśli zainteresowała Cię szczepionka na HPV, cena zależy od typu szczepionki. Jedna dawka szczepionki Cervarix to koszt około 300 zł, Silgard – około 400 zł a Gardasil 9 – około 450 zł.
Czy szczepionka na HPV jest skuteczna?
Jaka jest skuteczność szczepionki na brodawczaka? Przeznaczeniem tego typu szczepionek jest przede wszystkim ochrona przed zachorowaniem na raka szyjki macicy. W tym zakresie szczepionki wykazują skuteczność rzędu ponad 90 proc. w zapobieganiu powstaniu zmianom przednowotworowym, a także 100 proc. skuteczność w zapobieganiu zakażeniom HPV. Ponadto zyskać można ochronę przed szczepami wirusa niezawartymi w szczepionce.
U kobiet i mężczyzn już zainfekowanych wirusem HPV szczepionka także ogranicza rozwój zmian przednowotworowych. Ponadto szczepionki chronią przed rozwojem brodawek płciowych. Zauważono ponadto ograniczenie infekcji współtowarzyszących zakażeniu wirusem HPV, takich jak infekcje spowodowane przez Chlamydia trachomatis czy opryszczki płciowej.
Warto mieć na uwadze, że szczepionka nie daje całkowitej ochrony przed rakiem szyjki macicy, należy zatem wykonywać profilaktyczne badania cytologiczne.
Przeciwwskazaniem do szczepienia na HPV jest uczulenie na jakikolwiek składnik szczepionki, ciąża, ciężkie skazy krwotoczne, stany gorączkowe i aktywne infekcje. Możliwe reakcje niepożądane po szczepieniu dzielą się na wczesne i późne. Odczyny poszczepienne wczesne to obrzęk, zaczerwienienie i ból w miejscu wkłucia. Rzadko pojawiają się alergie. Możliwe odczyny późne to zapalenie nerwów, czyli zespół Guilliana-Barrego, miejscowe zaburzenia czucia czy infekcje dróg oddechowych.
Wirus brodawczaka ludzkiego – video z ginekologiem
Zdaniem eksperta
Wirus brodawczaka ludzkiego jest wirusem z rodziny Papillomawirusów. Do tej pory wyróżnionych zostało około 100 typów tego wirusa – pewne z nich odpowiedzialne są za łagodne zmiany skórne w postaci brodawek, inne powodują łagodne zmiany nazywane kłykcinami kończystymi, jeszcze inne odpowiadają za występowanie nowotworów złośliwych (np. rak szyjki macicy, rak prącia). Zakłada się, że aż około 50% populacji w ciągu życia przechodzi zakażenie wirusem HPV, który to może być przenoszony poprzez kontakt z naskórkiem (powoduje to powstawanie kurzajek lub brodawek stóp) lub – u osób aktywnych seksualnie – drogą płciową.
W przypadku odmiany wirusa, która atakuje narządy rodne, może dojść, podczas porodu, do zainfekowania dziecka przez chorą matkę. Często zdarza się, że wirus HPV znajduje się w fazie latencji, tj. nie daje objawów, i wówczas układ odpornościowy pokonuje go samoistnie. Kiedy jednak wirus HPV zaatakuje osobę o osłabionej odporności może dojść do zakażenia przewlekłego i w następstwie do powstania nowotworu.
W celu diagnozy wirusa brodawczaka ludzkiego przenoszonego drogą płciową wykonuje się badanie cytologiczne, dzięki któremu możliwe jest odpowiednio wczesne wykrycie zmienionych komórek. Jeśli takie komórki pojawią się w preparacie mikroskopowym, zazwyczaj kieruje się pacjentkę na badanie PCR, które z dużą czułością wykrywa DNA wirusa, a ponadto pozwala na określenie jego typu. Dostępne szczepionki przeciwko wirusowi HPV są skierowane przeciwko najpopularniejszym jego typom, tj. takim, które wywołują kłykciny kończyste (HPV 6 i 11) oraz raka szyjki macicy (HPV 16 i 18). Aby uzyskać trwałą (minimum 5-letnią) odporność, należy przyjąć 3 dawki szczepionki, podawane w odstępie kolejno 2 i 6 miesięcy od pierwszego szczepienia. Badania dowiodły, że szczepionka przeciw wirusowi brodawczaka ludzkiego wykazuje największą skuteczność, jeśli podaje się ją dziewczynkom, które nie rozpoczęły jeszcze współżycia.
Bibliografia
W Wylecz.to opieramy się na EBM (Evidence Based Medicine) – medycynie opartej na faktach i wiarygodnych źródłach. Dowiedz się więcej o tym, jak dbamy o jakość naszych treści.
- Rekomendacje Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego dotyczące szczepienia przeciwko zakażeniom HPV.
- B. Lindner, M.Bidziński, Szczepienia przeciwko onkogennym wirusom HPV u młodocianych w profilaktyce raka szyjki macicy, „Nowa Pediatria” 2016, nr. 3
- R. Zadykowicz, A. Sójka, E. Rysiak, Szczepienia przeciwko wirusowi brodawczaka ludzkiego – skuteczność, kontrowersje oraz zagrożenia wynikające z ich stosowania, „Polski Przegląd Nauk o Zdrowiu” 2015, nr 3 (44).
Opublikowano: 24.10.2017;
aktualizacja: 01.10.2021
Oceń:
4.3
Ten tekst został napisany przez Eksperta, który posiada kierunkowe wykształcenie oraz doświadczenie. Nawiązując współpracę z autorytetami w danej dziedzinie nauki serwis Wylecz.to dba o najwyższą jakość i wiarygodność informacji publikowanych w serwisie. W Wylecz.to opieramy się na EBM (Evidence Based Medicine) – medycynie opartej na faktach i wiarygodnych źródłach.
Justyna Mazur
Analityk medyczny
Absolwentka Wydziału Farmaceutycznego z Oddziałem Analityki Medycznej Collegium Medicum na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie. Stale kontynuuje edukację, uczestnicząc w licznych kursach i szkoleniach z zakresu diagnostyki laboratoryjnej. Kilkuletnie doświadczenie zawodowe zapewnia jej znajomość realnych wątpliwości i obaw pacjentów związanych z wykonaniem oraz interpretacją badań laboratoryjnych.
442
Komentarze i opinie (0)