Odczyn poszczepienny – kiedy jest niebezpieczny?

Miejscowy odczyn poszczepienny

Najczęściej jest to zaczerwienienie w miejscu wkłucia lub niewielki obrzęk, który pojawia się po podaniu szczepionki. Odczyn poszczepienny z reguły znika dość szybko. Po zabiegu mogą jednak pojawić się dolegliwości ogólne, takie jak: ból głowy i stawów, gorączka czy złe samopoczucie. Zazwyczaj to naturalna reakcja organizmu oraz odpowiedź układu immunologicznego, który ma za zadanie wytworzyć przeciwciała ochronne. Jednocześnie w organizmie dochodzi do wielu procesów związanych z mobilizacją układu odpornościowego, które mogą wywołać odczyn poszczepienny.

U praktycznie każdego dziecka występują mniej lub bardziej nasilone objawy w miejscu podania szczepionki. W większości przypadków skóra wokół wkucia jest czerwona, spuchnięta i ciepła. Ból w miejscu wstrzyknięcia może utrzymywać się przez 2-3 dni. Aby zminimalizować nieprzyjemne dolegliwości, warto zastanowić się nad przygotowaniem okładu z roztworu sody oczyszczonej czy podaniem leku przeciwbólowego. Najlepiej jednak skonsultować się z lekarzem ipytać, jaki środek farmaceutyczny będzie bezpieczny dla dziecka.

Przeczytaj: Szczepienie przeciw polio – zwykłe czy skojarzone?

Niepożądany odczyn poszczepienny NOP

To zaburzenie stanu zdrowia, które zwykle występuje do 4 tygodni po podaniu szczepionki. Definicja dotycząca niepożądanego odczynu poszczepiennego znajduje się między innymi na stronie internetowej Głównego Inspektoratu Sanitarnego. Odchylenia od normy są rejestrowane w systemie NOP, który istnieje w Polsce od 1996 roku. Wszystkie doniesienia wpływają do stacji sanitarno-epidemiologicznych, a następnie do Zakładu Epidemiologii Chorób Zakaźnych i Nadzoru. Według statystyk NOP może wystąpić raz na 10 tys. przypadków, a reakcja anafilaktyczna z częstotliwością jeden na milion podanych dawek szczepionki.

Rodzaje niepożądanych odczynów poszczepiennych

U większości pacjentów nie występują groźne dla zdrowia czy życia powikłania po szczepieniu. W przypadku, gdy pojawia się obrzęk, zaczerwienienie i gorączka do 48 godzin, mamy do czynienia z reakcją miejscową związaną z działaniem szczepionki. Łagodne oraz krótkotrwałe objawy występują u dzieci zaszczepionych przeciwko odrze, śwince. Zwykle towarzyszy im wysypka oraz ból ślinianek przyusznych. Wiele jednak zależy od indywidualnej reakcji organizmu. Szczepionki można dowolnie łączyć, ale warto pamiętać o okresie 4 tygodni odstępu pomiędzy 2 rodzajami preparatów.

Do objawów występujących niezwykle rzadko zalicza się ciężkie niepożądane odczyny poszczepienne. Wówczas pojawia się uczulenie na dany skład szczepionki. Z ciężkim odczynem poszczepiennym i ostrą reakcją organizmu mamy do czynienia, gdy wystąpią drgawki gorączkowe, wysoka temperatura ciała nawet do 40 st.C, wymioty, krew w stolcu czy trudności z oddychaniem. Według zaleceń Światowej Organizacji Zdrowia, ciężkie przypadki trzeba zgłosić do lekarza prowadzącego. Poradnia, w której odbyło się szczepienie ma obowiązek poinformować wojewódzką stację sanitarno-epidemiologiczną.

Jak rozpoznać niepożądany odczyn poszczepienny NOP po szczepieniu przeciw COVID-19

Obecnie to temat numer 1, ponieważ już tysiące ludzi w Polsce zostało zaszczepionych przeciwko wirusowi SARS-CoV-2. Każda osoba mająca możliwość wzięcia udziału w narodowym szczepieniu pozostaje na obserwacji w punkcie szczepień. W sytuacji pojawienia się niepokojących objawów, pacjent może liczyć na profesjonalną opiekę personelu medycznego. Jeśli dojdzie do niepożądanego odczynu poszczepiennego, należy zgłosić się do lekarza lub przychodni, w której odbył się zabieg.

Wśród szczepionek dostępnych obecnie w Polsce znajdują się preparaty Pfizer/BioNTech. Do tego dotarła również nowa dostawa produktów Moderny. Przeciwskazaniem do wykonania szczepienia przeciwko COVID-19 jest uczulenie na jakikolwiek ze składników wymienionych preparatów. Z pewnością warto zapoznać się z informacjami zawartymi w ulotce, dotyczącymi składu tych szczepionek. Lekarz kierujący na zabieg powinien dokładnie przejrzeć kartę pacjenta i przeprowadzić z nim wywiad medyczny.

NOP – o czym warto pamiętać?

Niepożądane odczyny poszczepienne mogą pojawić się przypadku każdego preparatu. Częstotliwość występowania NOP zależy od indywidualnej reakcji organizmu. Samo podanie szczepionki trwa zazwyczaj około 30 sekund. Niepożądane odczyny poszczepienne występują zarówno u osób dorosłych, jak i najmłodszych pacjentów. Dziecko warto przygotować na zastrzyk związany z ochronnym szczepieniem.