Sorbinian potasu – co to jest i jakie ma właściwości?
Sorbinian potasu jest związkiem organicznym – solą potasową kwasu sorbowego, który należy do kwasów tłuszczowych. Półstrukturalny wzór sorbinianu potasu ma postać CH3CH=CH−CH=CH−COOK. Związek ten pozyskuje się w reakcji wodorotlenku potasu z kwasem sorbowym, a następnie krystalizuje z roztworu rozcieńczonego etanolu. Ma postać białego proszku lub kryształków, jest bezzapachowy. Dobrze rozpuszcza się w wodzie i słabo w alkoholu spożywczym.
Sorbinian potasu to substancja konserwująca stosowana w żywności i w kosmetykach zapobiegająca ich przedwczesnemu psuciu i przedłużająca trwałość. Ma właściwości grzybobójcze, drożdżobójcze i pleśniobójcze. Wykazuje dużo słabszą aktywność przeciwko bakteriom. Na liście składników produktów spożywczych znajdziemy go pod symbolem E202. Ta sól kwasu sorbowego uchodzi za jeden z najbezpieczniejszych dodatków do żywności.
Naturalny sorbinian potasu, a właściwie jego prekursor, czyli kwas sorbowy, znajduje się w owocach jarzębiny (Sorbus aucuparia, jarząb pospolity). Właśnie z jej owoców po raz pierwszy otrzymano kwas sorbowy poprzez ekstrakcję. Obecnie nie jest pozyskiwany z tego źródła, gdyż jest to ekonomicznie nieopłacalne.
E202 – zastosowanie sorbinianu potasu
Sorbinian potasu jest konserwantem, który stosuje się głównie w żywności i oznacza symbolem E202. Sorbinian potasu w jedzeniu ma za zadanie zapobiegać wzrostowi grzybów, pleśni i drożdży. Związek ten jest najbardziej aktywny w pH poniżej 7, dlatego znajduje się głównie w żywności kwaśnej.
Dawkowanie sorbinianu potasu to od 25 mg do 100 mg na 100 g gotowego produktu. Dodaje się go do win, serów, wędzonych mięs, kapusty kiszonej, wypieków, soków, napojów, konserw czy sosów sojowych. W winach sorbinian potasu zapobiega tzw. dzikiej fermentacji, czyli działaniu innych drożdży niż winne po zlaniu napoju alkoholowego do butelek. Znajdziemy także sorbinian potasu w kosmetykach. Jest on dozwolony do stosowania w kosmetykach naturalnych, ekologicznych, organicznych. W składzie znajduje się najczęściej pod anglojęzyczną nazwą potassium sorbate . W przemyśle tytoniowym używa się go do produkcji e-papierosów.
Za bezpieczną dawkę sorbinianu potasu w żywności przyjmuje się 25 mg na kilogram masy ciała, co dla osoby o wadze 70 kg wynosi aż 1750 mg tego dodatku dziennie.
Sorbinian potasu w żywności – w czym występuje potassium sorbate?
Konserwant E202 chroni żywność przed przedwczesnym zepsuciem. Hamuje namnażanie pleśni, drożdży i grzybów oraz aktywność enzymów, głównie dehydrogenaz. Według badania dotyczącego warszawskiego rynku produktów spożywczych substancja konserwująca E202 występuje w żywności przetworzonej najczęściej. Znajdowała się ona w 17,2 proc. przebadanych produktów spożywczych. W celu polepszenia właściwości konserwujących sorbinian potasu bardzo często stosuje się łącznie z benzoesanem sodu. Oba konserwanty w mieszaninie znaleziono w aż 39 proc. analizowanych produktów.
Badanie wykazało, że sorbinian potasu znajduje się w:
- margarynach,
- pastach serowych,
- sosach sałatkowych,
- wyrobach garmażeryjnych,
- sałatkach owocowych,
- nadzieniach cukierniczych,
- ciastach mrożonych,
- napojach bezalkoholowych,
- napojach gazowanych,
- dżemach i innych.
Zobacz też: Napoje energetyczne – czy ich picie jest bezpieczne?
Wpływ na zdrowie sorbinianu potasu – czy konserwant E202 jest szkodliwy?
Sorbinian potasu jest uznawany za całkowicie bezpieczny dla zdrowia. Po spożyciu szkodliwość E202 może dotyczyć niewielkiej grupy osób, u której występuje reakcja alergiczna. W pozostałych przypadkach jest nieszkodliwy, co wynika ze sposobu jego metabolizowania w organizmie. Kwas sorbowy i wszystkie jego sole, w tym sorbinian potasu, ulegają w komórkach ciała procesowi beta-oksydacji. Stopniowo z łańcucha związku chemicznego odcinane są jednostki dwuwęglowe w postaci acetylokoenzymu A, które dalej używane są w cyklu Krebsa do pozyskiwania energii na poziomie komórkowym w mitochondriach.
Sorbinian potasu w organizmie człowieka jest rozkładany całkowicie, przekształcany w energię podobnie jak inne kwasy tłuszczowe. Sorbinian potasu w ciąży i dla dzieci nie jest szkodliwy. Należy jednak zachować umiar i ograniczać żywność przetworzoną, do której związek ten jest dodawany.
Szkodliwość sorbinianu potasu objawiająca się poprzez poparzenia skóry, podrażnienia oczu i układu oddechowego wynika z bezpośredniego kontaktu ze stężonym czystym związkiem i dotyczy osób wytwarzających go bądź pracujących na produkcji z czystym sorbinianem potasu.
Sorbinian potasu i witamina C (kwas askorbinowy) to niebezpieczne połączenie i należy unikać produktów spożywczych, do których jednocześnie dodaje się oba te związki. Witamina C prowadzi do utleniania sorbinianu potasu, a produkty tego utleniania mogą działać mutagennie i uszkadzać DNA. Działanie to wymaga jednak dokładniejszych i bardziej licznych badań. Analizując doniesienie, można stwierdzić, iż rakotwórczość sorbinianu potasu jest potencjalnie możliwa, ale jedynie, gdy związek ten zostanie utleniony. Większość badań pokazała, że sorbinian potasu nie jest rakotwórczy.
