Ptasia grypa – zaraził się człowiek. Czy ptasia grypa globalnie zagraża ludziom?

Ptasia grypa – zmarł człowiek

W jaki sposób 59-letni Meksykanin zaraził się ptasią grypą, skoro, jak podawano, nie miał kontaktu z ptakami? Na razie nie wiadomo. Jak informuje Światowa Organizacja Zdrowia: „zakażony mężczyzna miał wiele schorzeń współistniejących, a według krewnych już trzy tygodnie przed wystąpieniem ostrych objawów zakażenia grypą ptaków był przykuty do łóżka z innych powodów”.

Mężczyzna trafił do szpitala 24 kwietnia z powodu kłopotów z oddychaniem, gorączki i mdłości, które utrzymywały się od 17 kwietnia. W dzień przybycia do placówki niestety zmarł. Dopiero późniejsze badania wykazały, że był zainfekowany podtypem wirusa ptasiej grypy – H5N2.

Czy grozi nam epidemia? WHO odpowiada: „Na świecie wykrywano już wcześniej zakażenia ludzi innymi podtypami wirusa grypy ptaków H5, w tym H5N1, H5N6 i H5N8. Dostępne dane świadczą, że w tych przypadkach wirusy nie nabyły zdolności do skutecznego przechodzenia z człowieka na człowieka, więc ryzyko szerzenia się choroby w taki sposób jest niskie”.

Ptasia grypa – co to za choroba?

Ptasia grypa zaliczana jest do zoonoz, czyli chorób, które przenoszone są ze zwierząt na człowieka. Jest to schorzenie wirusowe, za które najczęściej odpowiedzialny jest wirus A/H5N1 i H7N9, choć należy mieć świadomość, że wirusy te cechują się dużą zmiennością i tendencją do mutacji.

Wyróżniamy cztery typy antygenowe wirusa grypy: typ A, B, C i D. Za zachorowania na grypę u ludzi odpowiadają typy A i B. Wirus A/H5N1 to podtyp wirusa grypy, poszczególne litery oznaczają białka antygenowe – hemaglutyniny (H) i neuraminidazy (N).

Czy ptasia grypa występuje również u ludzi? Jak podaje Światowa Organizacja Zdrowia, od 2020 r. poinformowano ją o 12 przypadkach wykrycia wirusa ptasiej grypy A (H5N1) u ludzi (cztery zakażenie były ciężkie, reszta lekkie lub bez objawów). W jaki sposób ci ludzie zarazili się ptasią grypą? „Większość zakażeń wirusem H5N1 u ludzi jest wynikiem bezpośredniego lub pośredniego kontaktu z zakażonym żywym lub martwym drobiem”. Większość zakażeń ptasią grypą u ludzi pojawiła się w Azji, a także w Egipcie. Dotychczas nie stwierdzono przypadków ptasiej grypy u ludzi na kontynencie europejskim, zakażenia u ludzi stwierdzono natomiast w Turcji oraz w Azerbejdżanie (w 2006 roku).

Ptasia grypa – epidemiologia

Mówiąc o ptasiej grypie, mamy na myśli zakażenie wirusem grypy, które jest przekazywane ze zwierząt na człowieka. Zarazić można się przez kontakt bezpośredni z ptakiem (również ptakiem martwym), ale również przez spożywanie niedogotowanego lub surowego mięsa tych ptaków lub ich jaj.

Groźne są również powierzchnie zanieczyszczone wydzielinami i odchodami ptaków – ptaki wydalają wirusa grypy z kałem. Wirus ginie w 70 stopniach Celsjusza, dlatego prawidłowa obróbka termiczna mięsa i jaj pozwala na zapobieganie zakażeniu.

Wirusy odpowiedzialne za ptasią grypę występują naturalnie u ptactwa wodnego (np. dzikie kaczki czy łabędzie). Uważa się, że zakażenie przenosi się na drób hodowlany, zaś z drobiu hodowlanego – na człowieka. Co niezwykle ważne, literatura donosi, że nie notowano przeniesienia zakażenia wirusem ptasiej grypy z człowieka na człowieka.

Wirus ptasiej grypy – objawy choroby

Objawy, jakie wywołuje ptasia grypa, odpowiadają typowym grypopodobnym objawom grypopodobnym. Po zakażeniu wirusem grypy mogą wystąpić:

• gorączka;
• dreszcze, znaczne osłabienie organizmu;
• objawy infekcji dróg oddechowych: katar, kaszel (najczęściej suchy, męczący), ból gardła;
• bóle kostno-mięśniowe, bóle stawów;
• zapalenie spojówek;
• rzadko objawy związane z przewodem pokarmowym, takie jak wymioty, nudności, biegunka.

Okres wylęgania, a więc czas od zakażenia do wystąpienia pierwszych objawów, wynosi typowo od 1 do 4 dni (średnio są to 2 dni). Pierwsze objawy (gorączka, dreszcze, uczucie rozbicia) pojawiają się nagle, a objawy nieżytowe dochodzą typowo po kilku dniach od pierwszych symptomów choroby.

Ptasia grypa – powikłania choroby

Czy ptasia grypa jest groźna dla człowieka? Niestety tak, ponieważ może wiązać się z wystąpieniem powikłań, do których należą:

• zapalenie płuc;
• zaostrzenie choroby przewlekłej – u pacjentów chorujących np. na niewydolność serca, cukrzycę, przewlekłą obturacyjną chorobę płuc;
• zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych i mózgu;
• zapalenie mięśnia sercowego, zapalenie osierdzia;
• poprzeczne zapalenie rdzenia kręgowego;
• w zaawansowanych przypadkach może dojść nawet do sepsy i niewydolności wielonarządowej, mogącej zakończyć się zgonem.

Powikłania te mogą wystąpić w przebiegu ptasiej grypy, ale również w przebiegu występującej u nas powszechnie sezonowej grypy, dlatego warto pamiętać o corocznym szczepieniu ochronnym przeciwko tej chorobie. Niestety, szczepionka ta nie ochroni przed ptasią grypą.

Grypa ptaków – objawy

Warto w tym miejscu zapoznać się z objawami ptasiej grypy u ptaków (np. kur, kaczek, indyków). Na co hodowcy powinni zwracać uwagę? Należy tutaj wymienić takie symptomy, jak:

• utrata apetytu i zmniejszenie pragnienia;
• ptaki są osowiałe, apatyczne;
• zasinienie grzebienia ptaków;
• obniżenie produkcji jaj;
• obniżenie przyrostu masy ciała, spadek masy ciała ptaków;
• łzawienie;
• problemy z oddychaniem;
• chwiejny chód, czasami wygięcie, skręt szyi – świadczy to o zajęciu układu nerwowego ptaków.

Choroba może zaatakować wszystkie gatunki ptaków. Śmiertelność ptaków zarażonych ptasią grypą wynosi nawet 100 proc. w ciągu 48 godzin. W Polsce każdego roku wybuchają ogniska ptasiej grypy, które zabijają setki tysięcy ptaków.

Ogniska występowania ptasiej grypy w 2023 r. można śledzić na stronie Głównego Inspektoratu Weterynarii. Na dzień 27 listopada 2023 r. stwierdzono ich u dzikiego ptactwa 138.

Ptasia grypa u kotów

Czy wirusem grypy ptaków mogą się zarazić inne zwierzęta? Niestety, jest to możliwe. Po tym, jak w czerwcu 2023 r. pojawiły się doniesienia o zgonach kotów, u których wykryto wirusa H5N1 odpowiedzialnego za wywoływanie ptasiej grypy, 16 lipca WHO ogłosiła raport na temat ptasiej grypy u kotów z Polski. Informację tę potwierdzi Główny Inspektorat Weterynarii.

Jakie są objawy ptasiej grypy u kotów?

• Trudności w oddychaniu i duszności.
• Gorączka.
• Krwawa biegunka.
• Objawy neurologiczne.

W przypadku pojawienia się powyższych symptomów, należy jak najszybciej udać się z kotem do weterynarza.

Jakie są przyczyny pojawiania się ptasiej grypy u kotów?

Jak czytamy w raporcie WHO: „Koty mogły mieć bezpośredni lub pośredni kontakt z zakażonymi ptakami lub ich środowiskiem, mogły jeść zakażone ptaki lub jeść żywność skażoną wirusem”. Jak widać, najbardziej narażone na zakażenie są tzw. koty wychodzące. By ustrzec je przed zarażeniem się wirusem ptasiej grypy, należy podawać kotom jedzenie o kontrolowanej jakości np. karmę puszkową. Wirus H5N1 jest obecny w środowisku np. w ptasich odchodach, dlatego gdy mieszka z nami kor, lepiej trzymać buty w niedostępnej dla niego szafce.

Czy człowiek może zarazić się ptasią grypą od kota? Do tej pory nie udokumentowano takich przypadków.

Ptasia grypa – leczenie

Leczenie ptasiej grypy odpowiada leczeniu typowej grypy. W początkowym okresie można zastosować leki przeciwwirusowe, takie jak oseltamiwir. Jest to inhibitor neuraminidazy – lek, który działa poprzez hamowania replikacji i namnażania się wirusa grypy, dzięki czemu skraca czas występowania objawów grypy.

Aby lek ten charakteryzował się odpowiednią skutecznością, powinien być podany do dwóch dni od wystąpienia pierwszych objawów choroby. Oseltamiwir podaje się w formie doustnej w dawce 75 mg dwa razy dziennie, przez pięć dni.

Oseltamiwir stosuje się również w profilaktyce zachorowania na grypę – u pacjentów po kontakcie z osobą zakażoną wirusem grypy. Lek ten można stosować u dorosłych, jak i u dzieci (od 1. roku życia).

Leczenie objawów polega przede wszystkim na stosowaniu leków przeciwgorączkowych i przeciwzapalnych. Należy wymienić tutaj paracetamol (działanie przeciwbólowe i przeciwgorączkowe) oraz ibuprofen (działanie przeciwgorączkowe, przeciwzapalne i przeciwbólowe).

W zaawansowanych przypadkach, gdy konieczna jest hospitalizacja pacjenta, stosuje się:

• antybiotykoterapię – choć grypa jest schorzeniem wirusowym, to w jej przebiegu może dojść do nadkażenia bakteryjnego i zapalenia płuc, które wymaga podaży antybiotyku dożylnie;
• mechaniczną wentylację – jest konieczna w przypadku rozwinięcia się niewydolności oddechowej;
• sterydy – jak podaje literatura medyczna, leki te mogą zmniejszyć śmiertelność osób dorosłych, u których występuje ciężkie zapalenie płuc. Czasami podaje się je również w przebiegu wstrząsu septycznego, który może być powikłaniem grypy o ciężkim przebiegu.