Wysypka u dziecka – przyczyny, objawy, leczenie

Wysypka na skórze u dziecka – jaka to choroba?

Choroby, których objawem jest wysypka u dziecka z reguły mają przebieg łagodny, samoograniczający się, jednak nie powinno się ich bagatelizować. Co prawda rzadko dają powikłania, jednak mogą być one dotkliwe.

Ponadto ważne jest, aby zróżnicować wysypkę u dziecka z wybroczynami mogącymi stanowić objaw groźnej dla życia sepsy.

Do chorób tych zalicza się:

• rumień zakaźny,
• rumień nagły,
• ospę wietrzną,
• różyczkę,
• szkarlatynę,
• odrę.

Sprawdź też: Strupy w nosie – przyczyny, objawy, leczenie

Rumień zakaźny u dziecka

Rumień zakaźny to choroba wywołana przez parwowirusa B19. Grupą szczególnie narażoną na zachorowanie są dzieci w wieku przedszkolnym i szkolnym. Zgodnie z nazwą, schorzenie charakteryzuje się wysoką zakaźnością, która ustępuje w momencie pojawienia się wysypki u dziecka. Oznacza to, że chory zaraża wyłącznie w okresie objawów zwiastunowych, które zwykle są bardzo skąpe (mierna gorączka) lub w ogóle nieobecne.

Pierwszym objawem rumienia zakaźnego u dziecka jest zwykle różowo-fioletowy rumień (miejscowe, płaskie zaczerwienienie skóry) na twarzy w kształcie motyla. Twarz przybiera wygląd „spoliczkowanej”. Wkrótce dołączają się kolejne wykwity – zlewające się rumienie na wyprostnych powierzchniach kończyn, tworzące girlandy. Wysypka u dziecka ma skłonność do nawrotów pod wpływem takich bodźców, jak np. stres, wysiłek fizyczny, bodźce termiczne. Często zanika i powraca, przeciągając się tygodniami.

Przeczytaj też: Gorączka u dziecka bez innych objawów

Z racji tego, że rumień zakaźny jest chorobą wirusową, stosuje się wyłącznie leczenie objawowe. Choroba ma z reguły łagodny przebieg, jednak w rzadkich przypadkach, zwłaszcza u dzieci z niedoborami odporności, zdarzają się ciężkie powikłania ogólnoustrojowe.

Zaliczamy do nich m.in.:

• małopłytkowość,
• uszkodzenie szpiku kostnego,
• zapalenie wątroby,
• zapalenie mięśnia sercowego.

Aktualnie trwają prace nad szczepionką przeciwko parwowirusowi B19.

Przeczytaj też: Co oznaczają grudki i krosty na języku?

Rumień nagły – rumień na skórze

Rumień nagły to choroba nazywana potocznie trzydniówką, wywoływana przez wirusy HHV-6 i HHV-7. Chorują na nią głównie małe dzieci – do 3 roku życia.

Typowy przebieg choroby obejmuje trzydniowy okres gorączki (często wysokiej, z towarzyszącymi drgawkami gorączkowymi), której nie towarzyszą żadne inne objawy, po którym pojawia się wysypka u dziecka.

Ma ona postać drobnych, bladoróżowych rumieni zlokalizowanych głównie na tułowiu, w mniejszym stopniu na twarzy. Może towarzyszyć jej obecność grudek Nagayamy – charakterystycznych zmian na podniebieniu miękkim. Wysypka u dziecka ustępuje samoistnie po kilku dniach.

Leczenie rumienia nagłego jest wyłącznie objawowe – podaje się leki obniżające gorączkę. Nie jest znana szczepionka przeciwko wirusom HHV-6 i HHV-7.

Zobacz też: Wysypka na nogach – jakie są przyczyny krostek na nogach?

Ospa wietrzna – wysypka na całym ciele i wysypka na twarzy

Ospa wietrzna jest jedną z najczęstszych chorób przebiegających z wysypką u dziecka. Charakteryzuje się obecnością zmian skórnych, które początkowo przybierają postać plamki, a następnie grudki przeradzającej się w pęcherzyk wypełniony treścią surowiczą, która mętnieje, tworząc krostę. Pęknięte krosty pozostawiają po sobie strupy. Systematycznie "dosiewane" są nowe zmiany, które pojawiają się obok starych, w związku z czym wysypka u dziecka jest polimorficzna (różnorodna).

Typowa dla ospy wietrznej jest obecność zmian skórnych także na owłosionej skórze głowy oraz na śluzówkach jamy ustnej oraz narządów płciowych. Są one swędzące, skłaniają do drapania, często ulegają nadkażeniu bakteryjnemu.

Leczenie ospy wietrznej jest leczeniem objawowym. Aby unikać nadkażenia zmian, należy smarować je gencjaną lub nadmanganianem potasu. Nie wolno pokrywać wykwitów kremami, gdyż sprzyja to ich nadkażaniu.

Osoby mające dzieci w wieku przedszkolnym lub szkolnym na pewno zetknęły się ze zjawiskiem zwanym "ospa party". Rodzice chorego dziecka zapraszają do siebie inne dzieci, aby zetknęły się z wirusem, przechorowały ospę i nabyły tym samym trwałą odporność przeciwko wirusowi. Przyjmuje się bowiem, że zachorowania w wieku dziecięcym przebiegają łagodniej niż ospa u nastolatków i u dorosłych. Przyjęcie zaproszenia na "ospa party" jest jednak bardzo złym pomysłem. Ospa wietrzna wydaje się banalną i niegroźną chorobą i taką jest, o ile nie dojdzie do powikłań. Często jednak jej skutki bywają tragiczne. Zapalenie płuc, zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych i mózgu to najgroźniejsze powikłania ospy wietrznej. Zamiast narażać dziecko na przykre i niebezpieczne konsekwencje, lepiej zastosować szczepionkę. Szczepienie przeciwko ospie wietrznej należy do tzw. szczepień zalecanych – jego koszt pokrywają rodzice.

Zakażenie wirusem VZV sprawia, że mimo przechorowania ospy wietrznej pozostaje on w organizmie. W przypadku spadku odporności może się reaktywować i wywołać półpasiec u dzieci.

Różyczka u dziecka

Różowe wykwity średnioplamkowe i średniogrudkowe o dużym zagęszczeniu, mające skłonność do zlewania się, występujące początkowo na twarzy i tułowiu, a następnie na kończynach to typowe objawy różyczki. Towarzyszy im bolesne powiększenie węzłów chłonnych karkowych i zausznych.

Różyczka jest chorobą łagodną, ustępującą samoistnie po 2–3 dniach, jednak istnieje grupa osób, u których podejrzenie tej choroby budzi przerażenie. Mowa o kobietach ciężarnych. Wirus różyczki jest niebezpiecznym wrogiem płodu – może spowodować wrodzony zespół chorobowy przejawiający się przede wszystkim tzw. "triadą Gregga" (głuchota, zaćma, wada serca lub dużych naczyń). Stąd ciężarna chora na różyczkę lub mająca kontakt z osobą chorą powinna otrzymać swoistą gamma-globulinę.

Szczepienie na różyczkę wchodzi w skład szczepionki MMR.

Czytaj również: Zaćma wrodzona – przyczyny, objawy, leczenie

Płonica (szkarlatyna) – grudki na skórze

W przeciwieństwie do większości chorób manifestujących się wysypką u dziecka, płonica wywołana jest nie przez wirusy, a przez bakterie (Streptococcus beta-hemolizujący gr. A).

Płonica rozpoczyna się gwałtownym wzrostem temperatury ciała (zwykle do około 40ºC), bólami głowy i brzucha, nudnościami, wymiotami, powiększeniem węzłów chłonnych. Zwykle w tej samej lub w następnej dobie dołącza się wysypka. Charakterystyczne cechy wysypki płoniczej to:

• drobne wykwity – małe grudki o średnicy porównywalnej do łebka szpilki, blednące pod uciskiem, z żółtym tłem,
• trójkąt Fiłatowa – obszar na skórze twarzy wolny od wysypki, obejmujący obszar między górną wargą a nosem,
• linie Pastii – linijne obszary zwiększonego nasilenia zmian skórnych, obecne w miejscach szczególnie ucieplonych (np. pod pachami).

Kolejną cechą charakterystyczną dla szkarlatyny są zmiany na języku. Początkowo na języku dziecka obserwuje się biały nalot, który po 2–5 dniach zanika, pozostawiając intensywnie czerwony język z dobrze uwidocznionymi brodawkami (tzw. język malinowy). Następnie brodawki ulegają spłaszczeniu, a język staje się lśniący i różowy (tzw. język "świeży").

Płonica jest chorobą mogącą dawać liczne powikłania, m.in. kłębuszkowe zapalenie nerek, zapalenie wsierdzia, gorączkę reumatologiczną, zapalenie stawów, ostre martwicze zapalenie ucha.

Szkarlatyna jest chorobą bakteryjną, zatem w jej leczeniu wykorzystywany jest antybiotyk – penicylina G.

Odra – białe plamki na skórze

Jeszcze niedawno wydawało się, że dzięki powszechnemu, obowiązkowemu szczepieniu odra w Polsce została wyeliminowana, jednak w ostatnim czasie na oddziałach chorób zakaźnych wieku dziecięcego obserwuje się coraz więcej przypadków zachorowań. Choroba jest przywlekana do Polski z krajów wschodnich, m.in. z Białorusi i Ukrainy.

Odra charakteryzuje się dwufazowym przebiegiem. Pierwszy okres, zwany okresem nieżytowym lub okresem zwiastunowym, trwa 2–5 dni i charakteryzuje się:

• gorączką,
• nieżytem nosa i spojówek,
• obecnością plamek Koplika – białych nalotów na wewnętrznej powierzchni policzków, na wysokości zębów trzonowych (są one objawem patognomonicznym, charakterystycznym wyłącznie dla tej choroby).

Drugi okres choroby charakteryzuje się obecnością gorączki i wysypki u dziecka. Wysypka odrowa pojawia się w charakterystycznej kolejności: najpierw za uszami, następnie na twarzy, na tułowiu i na kończynach. Po kilku dniach ustępuje dokładnie w takiej samej kolejności. Wykwity mają charakter gruboplamisty i grudkowy, ze skłonnością do brązowienia (obraz tzw. "skóry lamparciej") oraz do pozostawiania przebarwień.

Szczepienie na odrę jest szczepieniem obowiązkowym. Wchodzi w skład szczepionki złożonej MMR (odra, świnka, różyczka), podawanej w 13–14 miesiącu życia oraz w 10 roku życia.