Probiotyki dla dzieci – jakie są najlepsze i dlaczego ich smak jest tak ważny?

Czym są probiotyki?

Zgodnie z definicją probiotyki to żywe drobnoustroje, które – podane w odpowiedniej ilości – wywołują korzyści zdrowotne dla gospodarza (1).

Probiotyki to tzw. pożyteczne mikroorganizmy, żywe kultury bakterii, które korzystnie działają na organizm: poprzez jego wzmacnianie, poprawę ogólnej kondycji oraz wzrost odporności. Ich obecność w przewodzie pokarmowym jest niezbędna do zachowania zdrowia. Im większa ilość probiotyków, tym lepsza ochrona przed różnego rodzaju szkodliwymi drobnoustrojami.

Wśród probiotyków znaleźć można zarówno bakterie probiotyczne, jak i drożdże, lecz najczęściej spotkać się można z bakteriami kwasu mlekowego – Lactobacillus.

W Polsce w każdej aptece dostępny jest szeroki wybór (co najmniej kilkadziesiąt pozycji) probiotyków bez recepty. By dany produkt nazwać probiotykiem, musi on spełniać pewne normy. Powinien zawierać w 1 gramie minimum 10 milionów jednostek bakterii Bifidobacterium lub minimum 100 milionów Lactobacillus.

Probiotyki dla dzieci najczęściej podawane są w formie kropli, kapsułek i tabletek. Tylko nieliczne probiotyki są zarejestrowane jako produkt leczniczy, większość to suplementy diety.

Decyzja o ich zastosowaniu i wybór właściwego preparatu często stanowią problem, gdyż nie wszystkie zostały dokładnie przebadane i nie wszystkie znajdują zastosowanie u dzieci.

Po co stosuje się probiotyki u dzieci?

Probiotyki są dostępne są bez recepty. Występują w postaci proszku, kropli, saszetek, w formie kapsułek, tabletek, a nawet żelków. Mogą to być zarówno preparaty zawierające pojedyncze szczepy bakterii, jak i preparaty wieloskładnikowe. Ich cena nie jest duża. Probiotyki dla dzieci często mają przyjemny smak – najczęściej owocowy, po to, aby dzieci chętnie je przyjmowały, chroniąc tym samym swój nie w pełni rozwinięty przewód pokarmowy.

Kiedy wskazane jest przyjmowanie probiotyków u dzieci?

Probiotyki uznaje się za bezpieczne i dobrze tolerowane, zatem mogą być stosowane u dzieci i niemowląt już od pierwszych dni życia – oczywiście wtedy, kiedy są ku temu wskazania. Jak wspomniano, probiotyki zwykle stosowane są u dzieci:

• w trakcie antybiotykoterapii, jako leki osłonowe, żeby wspomóc pracę jelit i zapobiegać biegunce związanej z samym przyjmowaniem antybiotyków;
• do łagodzenia objawów ze strony układu pokarmowego – kolki jelitowej i biegunki;
• jeśli rozpoznano zespół jelita drażliwego,
• w biegunce podróżnych, zwłaszcza do krajów tropikalnych, łagodząc objawy infekcji przewodu pokarmowego.

Po spożyciu przez dziecko probiotyki są poddawane działaniu soku żołądkowego i enzymów trawiennych. Niskie pH w żołądku w przypadku małych dzieci ma znaczenie ochronne i jest jednym z mechanizmów walki organizmu z patogenami w celu odbudowania mikroflory jelitowej.

Jaki probiotyk dla dzieci wybrać?

Właściwości probiotyków zależą od tego, jaki jest to szczep bakterii. Każdy ze szczepów ma inne właściwości probiotyczne i skuteczność w ściśle określonej sytuacji klinicznej. Oznaczenia literowo-cyfrowe obok nazwy pokazują zbiór drobnoustrojów, w którym przechowywany jest szczep wzorcowy, np. Lactobacillus rhamnosus GG ATCC 53103 LGG®.

Probiotyki, zwłaszcza zawierające kultury bakterii Lactobacillus rhamnosus gg, mogą wspomóc malucha w zapobieganiu martwiczemu zapaleniu jelit. Dodatkowo u starszych dzieci probiotyk S. boulardii może być pomocny przy leczeniu zakażenia Helicobacter pylori.

Inne badania z kolei sugerują, że te dobroczynne bakterie, jaki są probiotyki, mogą zwiększać szansę na poprawę u chorych na wrzodziejące zapalenie jelita grubego i chorobę Leśniowskiego-Crohna (czyli choroby atakujące przede wszystkim układ pokarmowy), jednak nie wskazano konkretnych szczepów.

Przebadano dość szczegółowo wpływ probiotyku zawierającego szczepy bakterii Lactobacillus reuteri w zapobieganiu kolki niemowlęcej. Preparat zawierający te szczepy bakterii podawany niemowlętom karmionym piersią znacznie zwiększał prawdopodobieństwo redukcji epizodów płaczu o ≥50% oraz skrócenia czasu trwania płaczu i niepokoju, czym pozytywnie wpływał na poprawę stanu zdrowia dziecka.

Jakie składniki znajdują się w probiotykach dla dzieci?

W probiotykach dla dzieci przede wszystkim znajdują się produkujące kwas mlekowy bakterie z rodzajów Lactobacillus. Do probiotyków stosowanych u dzieci zalicza się także drożdżaki Saccharomyces boulardii (2).

W preparatach zawierających probiotyki mogą być także zawarte: ryboflawina, laktoferyna i inulina.

Ryboflawina (witamina B₂) – wspiera pracę układu nerwowego i odpornościowego. W dużym stopniu wpływa na stan włosów, skóry i paznokci. Dodatkowo uczestniczy w funkcjonowaniu układu odpornościowego, narządu wzroku, wspomaga leczenie anemii. Jej deficyt najczęściej objawia się zajadami w kącikach ust oraz zapaleniem języka. Typowa jest także szybsza męczliwość i nadwrażliwość oczu na światło. Długotrwały niedobór skutkuje zaburzeniami wzrostu, bólami głowy i spadkiem możliwości intelektualnych.

Inulina – wzbogaca mikroflorę jelit w dobroczynne bakterie kwasu mlekowego. Inulina to prebiotyk, czyli produkt, które poprawia pracę jelit. Prebiotykiem mogą być zarówno tłuszcze, białka, jak i oligo- i polisacharydy. Nie są one całkowicie trawione, więc w formie częściowo strawionej trafiają do światła jelit, gdzie wpływają na wzrost lub aktywność kolonii pożytecznych bakterii. W ten sposób poprawiają trawienie, zmniejszają objawy nietolerancji pokarmowej. W jelitach dochodzi do fermentacji prebiotyków, z których powstają krótkołańcuchowe kwasy tłuszczowe (kwas masłowy, octowy, propionowy) oraz inne substancje, wpływające pozytywnie na nasze zdrowie, np. niszczące bakterie bakteriocyny.

Laktoferyna – największe jej ilości znajdują się w siarze, czyli mleku matki produkowanym w pierwszych dniach po porodzie. Podstawową funkcją laktoferyny w organizmie ludzkim jest wiązanie wolnych jonów żelaza. Posiada więc wysokie powinowactwo do tego pierwiastka. Poza zdolnościami chelatującymi wykazuje następujące właściwości:

• działa przeciwbakteryjnie – poprzez wiązanie żelaza wnikające do organizmu patogeny mają ograniczone zdolności do namnażania się;
• stwierdzono, że obecność laktoferyny podnosi ruchliwość bakterii, co zapobiega ich adhezji na powierzchni komórek gospodarza;
• utrudnia powstawanie opornego w leczeniu biofilmu bateryjnego;
• działa przeciwwirusowo oraz przeciwpasożytniczo;
• hamuje rozwój grzybów, w szczególności dermatofitów;
• wspiera prawidłowe namnażanie flory bakteryjnej jelit (jest prebiotykiem);
• usuwa reaktywne formy tlenu, chroni komórki przed negatywny wpływem stresu oksydacyjnego;
• sprzyja eradykacji szczepów Helicobacter pylori , odpowiedzialnych za rozwój choroby wrzodowej;
• „uszczelnia” jelita i wspomaga wchłanianie;
• wywiera działanie ochronne na niemowlęta w okresie noworodkowym;
• zmniejsza ryzyko wystąpienia sepsy u niemowląt;
• wzmacnia działanie wybranych antybiotyków;
• działa przeciwzapalnie i przeciwnowotworowo;
• stanowi źródło żelaza;
• wywiera korzystny wpływ na układ odpornościowy.

Stosowanie probiotyków stabilizuje mikroflorę jelitową, ochrania ją przed kolonizacją chorobotwórczymi bakteriami, stabilizuje metabolizm soli kwasów żółciowych, pomaga w wytwarzaniu witamin, moduluje odpowiedź immunologiczną – zmniejsza ryzyko wystąpienia infekcji. Probiotyki rutynowo stosowane są także w przypadku antybiotykoterapii.

Podsumowując – probiotyki dla dzieci są pomocne w poprawie funkcjonowania układu pokarmowego. Dodanie do preparatu witaminy C pozwala dodatkowo wzmocnić odporność dzieci. Z kolei ryboflawina (wit. B2) w probiotykach dla dzieci pomaga w utrzymaniu prawidłowego stanu błon śluzowych. W przypadku najmłodszych bardzo ważny jest też sam smak probiotyku. Preparaty probiotyczne o dobrym smaku będą chętniej przyjmowane przez dzieci i zmniejszą dolegliwości związane z antybiotykoterapią, biegunką lub kolką.

współpraca: dr nauk farmaceutycznych Paulina Znajdek-Awiżeń