Półpasiec – co to jest?
Półpasiec (herper zoster) jest chorobą zakaźną wywołaną przez wirusa VZV (Varicella zoster virus), a więc wirusa odpowiedzialnego także za zachorowania na ospę wietrzną (wiatrówkę), czyli chorobę objawiającą się pęcherzykową wysypką zlokalizowaną na skórze (w tym na owłosionej skórze głowy) i śluzówkach.
Wirus VZV ma zdolność latencji, czyli pozostawania w zwojach nerwowych i reaktywacji w warunkach obniżonej odporności. Półpasiec jest chorobą wynikającą z reaktywacji zakażenia utajonego – poprzedzony jest zachorowaniem na ospę wietrzną (lub ekspozycją na wirusa VZV bez ewidentnego obrazu choroby). Do wznowienia zakażenia zwykle dochodzi po wielu latach od przechorowania wiatrówki.
Półpasiec u dzieci – przyczyny
Do reaktywacji zakażenia wirusem VZV, a więc do zachorowania na półpasiec dochodzi w warunkach obniżonej odporności. Choroba najczęściej stwierdzana jest u osób dorosłych, jednak zdarza się także u dzieci. Pojawia się więc pytanie: czy półpasiec jest zaraźliwy dla dzieci ? Czynnikami ryzyka zachorowania u dzieci są: wrodzone i nabyte niedobory odporności (także te wywołane przez stosowanie leków immunosupresyjnych), przechorowanie ospy wietrznej w okresie niemowlęcym. Możliwe jest występowanie półpaśca u niemowlaka, jeśli matka w ciąży chorowała na wiatrówkę.
Półpasiec u dzieci – objawy
Jak wygląda półpasiec u dzieci? Objawia się pęcherzykową wysypką zlokalizowaną wzdłuż dermatomów (obszarów skóry, które unerwione są przez jeden nerw rdzeniowy) – jednego lub kilku sąsiadujących ze sobą. Początkowo zmiany skórne mogą mieć charakter grudkowy.
U dorosłych wysypkę zwykle poprzedzają występujące 2–4 dni objawy prodromalne – przeczulica skóry, mrowienie, ból (u dzieci objaw ten występuje zdecydowanie rzadziej). Zmianom skórnym często towarzyszą silne dolegliwości bólowe. Jak długo trwa półpasiec ? Wysypka utrzymuje się zwykle około 10–21 dni.
Choroba może mieć różne postaci, wyróżniamy m.in.:
- półpasiec krwotoczny – z występowaniem pęcherzy krwotocznych o znacznych rozmiarach,
- półpasiec rozsiany – z pęcherzykami rozsianymi na całym ciele, o obrazie przypominającym ospę wietrzną,
- półpasiec nerwu ocznego,
- półpasiec nerwu kulszowego,
- półpasiec nerwu twarzowego (półpasiec na twarzy).
Półpasiec u dziecka – z czym można pomylić?
Jak już wspomniano, półpasiec u dzieci nie zdarza się często. Podobne zmiany skórne mogą być wywołane przez następujące choroby:
- opryszczkowe zapalenie skóry – podobnie jak półpasiec, objawia się ono wykwitami pęcherzykowymi,
- pokrzywka – pęcherzyki na podłożu rumieniowym w przebiegu półpaśca bywają mylone z bąblami pokrzywkowymi,
- kontaktowe zapalenie skóry,
- mięczak zakaźny.
Do rozpoznania choroby zwykle wystarcza badanie podmiotowe i przedmiotowe. W przypadku wątpliwości diagnostycznych lekarz może posłużyć się badaniem PCR lub tzw. rozmazem Tzancka (oceną mikroskopową wybarwionych komórek pobranych z pęcherzy).
Półpasiec u dzieci – leczenie
W leczeniu stosowane są leki przeciwwirusowe (acyklowir podawany przez 5 dni, walacyklowir podawany najczęściej przez 7 dni) oraz leki przeciwbólowe. Jeżeli dojdzie do nadkażenia bakteryjnego zmian skórnych, konieczne może być włączenie do leczenia antybiotyku miejscowego.
Niektóre leki przeciwbólowe i antywirusowe dostępne są w aptece bez recepty. Jednak nie należy z nich korzystać bez wcześniejszej konsultacji lekarskiej.
Półpasiec cechuje się znacznie mniejszą zakaźnością niż ospa wietrzna. Podatne na zarażenie się wirusem są przede wszystkim osoby z zaburzeniami odporności. Okres zarażania przez chorego trwa do momentu przyschnięcia wszystkich pęcherzyków.
Półpasiec u dzieci – powikłania
Najczęstszym powikłaniem półpaśca jest bakteryjne nadkażenie zmian skórnych. Dzieci, zdecydowanie rzadziej niż dorośli, cierpią na przewlekłą neuralgię. Innymi powikłaniami mogą być:
- zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych,
- upośledzenie słuchu,
- upośledzenie widzenia,
- porażenia nerwów czaszkowych,
- zespół Guillaina-Barrégo,
- porażenie mięśnia czworogłowego uda – w przypadku półpaśca nerwu kulszowego.
