Znamiona melanocytowe to wypukłe lub płaskie zmiany na skórze składające się z melanocytów, tkanki łącznej i naczyń krwionośnych. Nabyte bądź wrodzone wykwity są wybarwione lub przybierają postać żółtych, brązowych czy niebieskich znamion barwnikowych. Lokalizują się na twarzy, kończynach, tułowiu. Znamiona dysplastyczne wiążą się z ryzykiem czerniaka skóry. Wstępna diagnostyka polega na wykonaniu dermatoskopii, a zalecanym leczeniem jest ich usunięcie.
Znamiona melanocytowe – przyczyny, podział, badanie, usuwanie
Spis treści
Co to jest znamię melanocytowe i jak wygląda?
Znamię melanocytowe skóry jest zgrupowaniem komórek barwnikowych skóry bogatych w pigment – melaninę. Tego typu znamię na skórze przyjmuje różny wygląd, przebarwienia na ciele przyjmują kolor od jasnoniebieskiego do ciemnofioletowego. Oprócz melanocytów w skład znamienia wchodzi tkanka łączna, która stanowi dla niego rusztowanie. Naczynia krwionośne zaopatrują te tkanki w tlen i substancje odżywcze.
Czasem w badaniu mikroskopowym można stwierdzić nacieki komórek zapalnych w pobliżu melanocytów, co jest dowodem na zmiany dysplastyczne znamienia, czyli takie, które stanowią stan przednowotworowy.
Przyczyny znamion melanocytowych są niejednorodne. Wrodzone znamiona melanocytowe wynikają z zaburzeń wędrówki komórek prekursorowych skóry i zmian barwinkowych w czasie rozwoju zarodkowego człowieka. Do powstawania znamion melanocytowych prowadzą też uszkodzenia materiału genetycznego tkanki na skutek nadmiernej ekspozycji na promieniowanie UV.
Przeczytaj: Brązowe plamy na skórze – jakie mogą być przyczyny?
Znamiona na skórze – na twarzy, rękach, nogach, tułowiu
Znamiona wrodzone można podzielić ze względu na wielkość. Małe nie przekraczają 1,5 cm, średnie mają średnicę do 10 cm, największe mogą mieć nawet powyżej 20 cm średnicy.
Im większe znamię na skórze, tym wyższe ryzyko zezłośliwienia. Znamię dysplastyczne jest terminem wprowadzonym w latach 70. i obejmuje zmiany przednowotworowe prowadzące do czerniaka skóry (warianty sporadyczne i rodzinne).
Znamię Spitza (ang. Spitz nevus) to z kolei odrębny typ znamienia, występujący w 70 proc. przypadków przed 20. rokiem życia. Najczęściej mamy tu do czynienia ze znamieniem na twarzy lub na kończynach. Może to być znamię barwnikowe lub bezbarwne; wymaga ono usunięcia po okresie pokwitania.
Znamię Unny (Unna’s nevus) to wypukłe znamię brodawkowate, miękkie, o zabarwieniu brązowym. Zawiera ono śródskórne ułożenie melanocytów i częściej występuje w podeszłym wieku.
Znamię Mieschera (Miescher’s nevus) to kopulasty guzek na twarzy. Znamię Reeda ( Reed's nevus) lokalizuje się na tułowiu oraz kończynach – jest ono w wielu przypadkach wycinane i poddawane badaniu pod kątem czerniaka złośliwego.
Czytaj również: Guzek pod pachą – jakie są przyczyny zgrubienia pod pachą?
Dermatoskopia – badanie zmian skórnych
Dla oceny znamion melanocytowych główne znaczenie ma dermatoskopia i badania histopatologiczne. Badanie dermatoskopem służy do oceny barwy znamienia, cech lokalnych, takich jak obecność ziarnistości, ciałek barwnikowych, siatki barwnikowej, oceny rozmieszenia pigmentu oraz typu naczyń krwionośnych w znamieniu.
Pełną ocenę znamienia skórnego daje tzw. klasyfikacja ABCD, oceniająca kolejno:
- obecność asymetrii zmiany,
- charakter brzegów,
- barwę znamienia,
- struktury różnicujące – zatarcia struktury, kropki, ciałka barwnikowe, wypustki promieniste w znamieniu.
Badanie histopatologiczne polega na pobraniu fragmentu wycinku lub całości wykwitu skórnego i ocenie mikroskopowej. Dzięki tej metodzie jesteśmy w stanie określić ryzyko zmiany złośliwej na podstawie obecności figur podziału komórkowego, obecności komórek atypowych, nacieków komórek zapalnych.
Czy znamię melanocytowe to objaw czerniaka?
Czerniak złośliwy może powstawać na podłożu znamion dysplastycznych – melanocytowych. Najczęstszą przyczyną transformacji znamienia do nowotworu jest długotrwałe narażenie na promieniowanie jonizujące i UV oraz wiek. Ryzyko przekształcenia znamienia w raka jest tym większe, im więcej figur podziałów komórkowych znajdujemy w badaniu mikroskopowym.
Na stan przednowotworowy wskazują również: obecność nowotworzenia naczyń krwionośnych, włóknienie pasemkowate lub koncentryczne w znamieniu, nacieki zapalne komórek odpornościowych – eozynofilów.
W badaniu skóry należy zwrócić uwagę na zmiany obrysów znamienia, zwiększenie się barwnika, powiększenie zmiany, swędzenie skóry dokoła znamienia. Wówczas należy pilnie wykonać badanie dermatoskopowe i wyciąć podejrzaną zmianę z wykonaniem szczegółowego badania histopatologicznego.
Usuwanie znamion – leczenie wykwitów melanocytowych
Leczenie znamienia polega na jego wycięciu seryjnym, czasem na jednoczesnym wykonaniu plastyki płatowej skóry. Można zastosować również laseroterapię. Leczenie dużych znamion wrodzonych polega na wczesnym i całkowitym wycięciu znamienia, co jest powszechnie zalecane jako profilaktyka przed rozwojem czerniaka. Usuwanie znamion melanocytowych u dzieci jest możliwe już od 6.–9. miesiąca życia.
Wycięcia seryjne, powtarzalne, plastyki płatowe z ekspanderami są lepsze niż przeszczepy skóry własnej czy sztucznej. Należy pamiętać o tym, że zawsze głęboko w tkankach pozostaną nieusunięte melanocyty.
Opublikowano: 10.10.2017;
aktualizacja: 15.10.2017
Oceń:
4.4
Ten tekst został napisany przez Eksperta, który posiada kierunkowe wykształcenie oraz doświadczenie. Nawiązując współpracę z autorytetami w danej dziedzinie nauki serwis Wylecz.to dba o najwyższą jakość i wiarygodność informacji publikowanych w serwisie. W Wylecz.to opieramy się na EBM (Evidence Based Medicine) – medycynie opartej na faktach i wiarygodnych źródłach.
Radosław Korczyk
Lekarz
Absolwent Wydziału Lekarskiego Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach. Specjalista chorób wewnętrznych.
12
Komentarze i opinie (0)