Zakażenie Candida – przyczyny
Kandydoza jest ostrym lub przewlekłym zakażeniem wywołanym niektórymi gatunkami oportunistycznych (u zdrowych osób niechorobotwórczych) grzybów z rodzaju Candida. Najczęstszym czynnikiem etiologicznym jest Candida albicans (bielnik biały), ponadto gatunkami mogącymi powodować zakażenia u ludzi (określanymi zbiorczo jako NAC – „non-albicans Candida”) są głównie:
- Candida guilliermondii,
- Candida krusei,
- Candida parapsilosis,
- Candida kefyr,
- Candida glabrata,
- Candida lusitaniae,
- Candida dubliniensis,
- Candida tropicalis.
Przeczytaj też: Flucofast – wskazania, zastosowanie, dawkowanie, skutki uboczne
Kandydoza jamy ustnej – zakażenie Candida – objawy
Grzyby rodzaju Candida są częścią prawidłowej flory jamy ustnej u około 30–50% populacji ogólnej. Klinicznie objawowej infekcji sprzyjają następujące czynniki:
- status immunologiczny pacjenta(zwłaszcza obniżenie liczby limfocytów pomocniczych CD4+ poniżej 200/μl u pacjentów HIV dodatnich),
- lokalne środowisko błony śluzowej jamy ustnej (zmniejszone wydzielanie śliny, zmiany miejscowe i choroby błony śluzowej jamy ustnej, nieprawidłowa flora mikrobiologiczna, dieta bogata w węglowodany oraz noszenie protezy zębowej),
- niektóre szczepy Candida albicans mające zdolność przezwyciężenia klirensu (tj. mechanizmów oczyszczających) jamy ustnej i kolonizacji powierzchni błony śluzowej.
Pod względem obserwowanych zmian morfologicznych drożdżycę jamy ustnej można podzielić na następujące postacie:
- ostrą rzekomobłoniastą (pseudobłoniastą) – z obecnością tzw. pleśniawek, czyli kożuchowatych wykwitów białego koloru na powierzchni języka i wewnętrznej stronie policzków,
- ostrą atroficzną (zanikową, rumieniową) – z intensywnie czerwonym zabarwieniem błon śluzowych spowodowanym ich ścieńczeniem,
- przewlekłą hiperplastyczną (przerostową, leukoplakię grzybiczą)– ze zmianami w postaci płytek lub grudek koloru białego,
- przewlekłą atroficzną,
- środkowe romboidalne zapalenie języka – występujące jako plama koloru czerwonego lub białego w kształcie rombu zlokalizowana w tylno-grzbietowej części języka,
- zapalenie jamy ustnej spowodowane protezą,
- kątowe zapalenie warg – z widocznymi pęknięciami (nierzadko krwawiącymi) lub nadżerkami zlokalizowanymi w kącikach ust.
Pacjenci typowo skarżą się na uczucie pieczenia lub dolegliwości bólowe w miejscach zmienionych chorobowo oraz trudności w przyjmowaniu pokarmów stałych związane z żuciem i połykaniem.
Kandydoza pochwy – zakażenie Candida – objawy
Kandydoza pochwy i warg sromowych jest jedną z najczęstszych przyczyn konsultacji ginekologicznej u pacjentów zgłaszających się do lekarza podstawowej opieki zdrowotnej. Zachorowalność na tę postać kandydozy jest znaczna, aczkolwiek jedynie w sporadycznych przypadkach zagraża ona życiu pacjentek. Większość z nich skarży się na świąd, niecharakterystyczne dolegliwości bólowe w spoczynku, uczucie pieczenia i swędzenia w obrębie skóry sromu i błony śluzowej pochwy oraz dyspareunię (bolesność podczas stosunku płciowego). Dość specyficznym objawem są białe, serowate upławy (patologiczna wydzielina z pochwy). W obrębie sromu czasem można dostrzec lokalny obrzęk i rumień, rzadziej wypryskowe zmiany zapalne skóry z obecnością biało-szarych błon rzekomych. Do czynników sprzyjających rozwojowi grzybicy pochwy należy zaliczyć:
- cukrzycę i inne zaburzenia gospodarki węglowodanowej,
- przewlekłą antybiotykoterapię,
- ciążę i hormonalną terapię zastępczą (wpływ wysokiego stężenia estrogenów),
- nieprawidłowe nawyki higieniczne miejsc intymnych,
- stosowanie niektórych leków o działaniu immunosupresyjnym (np. glikokortykosteroidów).
Kandydoza skóry – zakażenie Candida – objawy
Kandydoza skórna jest zwykle wtórną infekcją skóry (typowo w okolicach fałdów ciała) i jej przydatków (najczęściej paznokci), która może przebiegać zarówno podostro, jak i przewlekle. Spektrum skórnych postaci kandydozy obejmuje:
- wysypkę pieluszkową,
- kandydozę wyprzeniową,
- zapalenie mieszków włosowych o etiologii Candida,
- grzybicę ucha zewnętrznego,
- zanokcicę – zapalenie wału paznokciowego,
- zapalenie łożyska paznokcia.
Kandydoza skóry zwykle prowadzi do maceracji i uszkodzenia zajętych okolic skóry – typowo zmiany zlokalizowane są w dołach pachowych, okolicy pachwinowej lub szparze międzypośladkowej. Występuje częściej u osób otyłych, chorych na cukrzycę, stosujących doustne środki antykoncepcyjne oraz antybiotyki.
Kandydemia i kandydoza rozsiana
Ciężkie inwazyjne postacie kandydozy (tj. narządowa oraz rozsiana/układowa) cechują się hematogennym (tj. za pośrednictwem krwi) rozsiewem drożdżaków do niemal całego ciała z tendencją do tworzenia ropni grzybiczych w obrębie życiowo ważnych narządów, prowadząc ostetecznie do ich niewydolności. Kandydoza rozsiana jest przede wszystkim konsekwencją niektórych inwazyjnych procedur medycznych, terapii immunosupresyjnej i procesu starzenia się. Do objawów zakażenia systemowego należy zaliczyć:
- hipertermię i hipotermię,
- tachykardię (zbyt szybką akcję serca),
- hipotensję (niedociśnienie tętnicze) z koniecznością stosowania leków wazopresyjnych,
- znaczną leukocytozę.
Spośród czynników wybitnie predysponujących do rozwoju tego stanu na szczególne podkreślenie zasługuje głęboka neutropenia (znaczne obniżenie poziomu neutrofili we krwi – białych komórek krwi chroniących organizm przed drobnoustrojami)
Kandydemia (czyli obecność drożdżaków we krwi) związana jest z wysoką śmiertelnością rzędu 30–40%. Częstość występowania tego kandydemii zwiększa się wraz z długością hospitalizacji pacjenta. Stanowi ona poważny problem na oddziałach intensywnej terapii.
Zakażenie Candida – leczenie
Postać kandydozy zwykle determinuje wybór leku przeciwgrzybiczego. Z uwagi na fakt, że jest to zagadnienie dość szczegółowe (aktualne zalecenia można odnaleźć w publikowanych okresowo rekomendacjach) zostanie ono przybliżone jedynie w zarysie:
- nystatyna jest lekiem stosowanym w postaciach powierzchownych,
- echinokandyny (kaspofungina, mykafungina, anidulafungina) są lekami z wyboru w przypadku ciężkich postaci kandydemii, natomiast flukonazol powinien być stosowany w jej lżejszych postaciach,
- echinokandyny powinny być stosowane w profilaktyce kandydemii u noworodków,
- w leczeniu zakażenia szczepami C. krusei szczególną rolę odgrywa worykonazol,
- lekami preferowanymi w zakażeniach szczepami C. glabrata są echinokandyny,
- rekomendowanym lekiem w infekcjach C. parapsilosis jest flukonazol,
- amfoterycyna B jest większości przypadków terapią alternatywną lub możliwą do zastosowania w przypadku nietolerancji bądź braku dostępności leków preferowanych.
