Rzepa – wartości odżywcze, rodzaje, zastosowanie, przepisy

Rzepa czarna i biała – czy taki podział jest właściwy?

W języku potocznym mówi się o czarnej i białej rzepie. Okazuje się, że to błąd. Czarna rzepa nie istnieje. Tak naprawdę jest to czarna odmiana rzodkwi (łac. Raphanus sativus var. niger). Należy do rodziny kapustowatych i wyróżnia się dużym, bulwiastym korzeniem o ciemnym kolorze.

Z kolei biała rzepa bywa mylona z białą rzodkwią. To kolejny błąd, ponieważ są to dwa różne warzywa. Pierwsze różnice widać już na pierwszy rzut oka. Co prawda korzeń rzepy i rzodkwi białej ma podobny kolor, ale już kształt jest zupełnie inny. Biała rzodkiew ma wydłużone, a rzepa okrągłe bulwy.

Zatrzymajmy się na chwilę przy rzepie, bo to właśnie o niej jest ten artykuł. Co to za roślina i po czym ją rozpoznać? Rzepa (łac. Brassica rapa subsp. rapa) zaliczana jest do rodziny kapustowatych. Pochodzi z południowo-wschodniej Azji oraz z krajów basenu Morza Śródziemnego. Przez wiele lat cieszyła się dużą popularnością – uprawiano ją już w starożytnym Egipcie, Rzymie i Grecji, gdzie była jednym z głównych źródeł pożywienia. Z czasem wyparły ją ziemniaki, ale dziś znów wraca do łask ze względu na to, że jest źródłem cennych składników odżywczych i ma szerokie zastosowanie kulinarne.

Częścią jadalną rzepy są zaokrąglone bulwy o białym lub jasnożółtym kolorze. Liście rzepy też mogą być jadalne, ale wszystko zależy od odmiany.

Istnieje kilka odmian rzepy. Jedną z najbardziej popularnych jest Golden Ball. U tej odmiany rośliny korzeń ma dość nietypowe, żółte wybarwienie miąższu i skórki.

Czy rzepa jest zdrowa?

Sto gramów rzepy zawiera około 30 kcal i ponad 3 gramy błonnika pokarmowego. W związku z tym jedzenie rzepy jest polecane osobom, które chcą dbać o szczupłą sylwetkę i prawidłową perystaltykę jelit.

To nie wszystko. Regularne jedzenie rzepy jest polecane ze względu na to, że obfituje ona w cenne dla zdrowia składniki odżywcze:

• aminokwasy egzogenne, których organizm ludzki nie jest w stanie sam wytworzyć;
• węglowodany będące źródłem energii niezbędnej do pracy komórek;
• witaminę C, która wykazuje właściwości przeciwzapalne i antyoksydacyjne, a także wspomaga naturalne procesy immunologiczne;
• witaminy z grupy B niezbędne m.in. do sprawnego funkcjonowania układu nerwowego i mięśni;
• witaminę K potrzebną do prawidłowego przebiegu procesu krzepnięcia krwi;
• składniki mineralne m.in. cynk, który neutralizuje wolne rodniki i magnez potrzebny do prawidłowej pracy układu nerwowego;

Co więcej, rzepa zawiera olejki eteryczne, fitoncydy oraz związki z grupy glukozynolanów. Dzięki temu wykazuje dodatkowe właściwości zdrowotne: „odkaża” układ pokarmowy, wspiera funkcjonowanie woreczka żółciowego i zmniejsza ryzyko zachorowania na nowotwór.

Warto jeść rzepę ze względu na narząd wzroku. Kwas askorbinowy chroni oczy przed szkodliwym działaniem wolnych rodników. Z kolei zawarta w rzepie luteina wspomaga oczy zmęczone np. długim patrzeniem na ekran komputera.

Co się robi z rzepy?

Rzepa jest warzywem niskokalorycznym i bogatym w cenne składniki odżywcze. Niestety nie idzie to w parze z jej popularnością. Kiedyś była jednym z głównych źródeł pożywienia. Jednak od czasu, gdy wyparły ją ziemniaki, wciąż walczy o powrót do dawnych lat świetności. Czas to zmienić!

Świeżą rzepę możesz użyć do wykonywania różnego rodzaju sałatek i surówek. Oto kilka pomysłów.

Surówka z rzepy i jabłek

Do przygotowania tej prostej surówki potrzebujesz:

• 3 rzepy;
• 2 jabłka;
• 4 łyżki jogurtu naturalnego;
• garść posiekanego szczypiorku;
• sól, pieprz i ulubione przyprawy do smaku;

Gdy masz już wszystkie składniki, zabierz się do robienia surówki.

1. Warzywa i owoce umyj, obierz i zetrzyj na tarce.
2. Jogurt naturalny wymieszaj z przyprawami i posiekanym szczypiorkiem.
3. Następnie dodaj tak przygotowany jogurt do rzepy i jabłek.
4. Wymieszaj wszystkie składniki i gotowe!

Lekko ostra surówka z rzepy i ogórków

Masz ochotę na coś ostry smak? W takim razie połącz rzepę z chrzanem. Ten składnik doda surówce ostrości, ale nie tylko. Pomoże wzmocnić odporność i wzbogaci danie w cenne składniki odżywcze (m.in. witaminę C, potas, magnez).

Składniki:

• 2 rzepy,
• 2 ogórki gruntowe,
• 1 jabłko,
• 2 łyżeczki chrzanu (lub więcej w zależności od tego, jaki smak chcesz uzyskać),
• 2 łyżki oleju,
• świeżo wyciśnięty sok z cytryny do smaku,
• sól i pieprz.

Masz już wszystkie składniki? Najpierw umyj i obierz wszystkie warzywa oraz jabłka. Następnie zetrzyj je na tarce i wymieszaj. Dodaj do nich: chrzan, olej, świeżo wyciśnięty sok z cytryny i przyprawy. Wymieszaj dokładnie wszystkie składniki i gotowe!

Zupa z rzepy

Wolisz coś na ciepło? W takim razie przepis na zupę z rzepy będzie strzałem w dziesiątkę. Przygotuj:

• 1 litr bulionu (najlepiej domowego),
• 1 rzepę,
• 1 marchewkę,
• 2 młode ziemniaki,
• sól i pieprz (ewentualnie inne ulubione przyprawy),
• 1 łyżkę posiekanego koperku.

Najpierw umyj i obierz warzywa. Następnie pokrój marchewkę i ziemniaki, a rzepę zetrzyj na tarce o dużych oczkach. Pokrojone ziemniaki i marchewkę wrzuć do dużego garnka. Zalej bulionem i gotuj przez około 15 minut (do momentu, aż będą al dente). Następnie dorzuć do nich startą rzepę i gotuj przez około 5 minut. Gotową zupę podaj z koperkiem. Jeśli masz ochotę, możesz zabielić ją śmietaną.

Są to przepisy z wykorzystaniem bulw, ale pamiętaj, że w kuchni możesz wykorzystać również liście rzepy (choć zależy to od odmiany). Doskonale sprawdzają się jako ciekawy i zdrowy dodatek do gulaszu, sałatek lub sosów.

Rzepa to wciąż mało popularne warzywo. Czas to zmienić! W końcu zarówno jej ciekawy smak, jak i wysokie wartości odżywcze zasługują na uwagę.